Blogs en ander nieuws over De Witt

 
English | Nederlands

Tijdens het werk aan de brieven van Johan de Witt komen we vaak bijzondere zaken tegen. Dat kunnen noemenswaardige personen zijn, vreemde voorvallen, persoonlijke voorvallen, opvallende materiële zaken, enzovoort. Vooruitlopend op de lancering van de database met de correspondentie van Johan de Witt zullen we hiervan via blogpagina's en tweets regelmatig melding maken. Volg ons daarom ook via Facebook: Johan de Witt NL, Instagram en Twitter: @JohandewittNL.

 

Het eerste huwelijksjaar van Johan en Wendela

Johan de Witt is 25 jaar als hij pensionaris van Dordrecht wordt. Drie jaar later, in 1653, wordt hij benoemd tot raadpensionaris van Holland en West-Friesland. Op dat moment heeft hij nog geen vrouw. Gezien zijn leeftijd is dit niet verwonderlijk; mannen trouwden in de zeventiende eeuw gemiddeld op hun 28ste, vrouwen rond hun 25ste. Johan heeft echter een belangrijke regeringsfunctie gekregen, waarbij de ondersteuning van een vrouw bij de huishoudelijke zaken geen overbodige luxe is.

De twee jaar die het nog duurt voordat Johan in het huwelijk treedt, is er geen huisvrouw aanwezig om het huis van de raadpensionaris aan kant te maken. Vrouwelijke familieleden, zoals zijn tante, nicht en oudste zus, schieten Johan af en toe te hulp als hij belangrijke gasten moet ontvangen. (1)

Wendela Bicker (Adriaan Hanneman, 1659)

Uiteindelijk valt Johan voor Wendela Bicker. Wendela is nog maar 18 jaar als zij Johan voor het eerst ziet. (2) Ze gaat niet direct in op zijn avances. Pas na een paar maanden, in januari 1655, schrijven ze elkaar de eerste brieven. Al gauw wordt er gesproken over een huwelijk. (3) Over het huis dat Johan voorstelt, laat ze weten: '[het] is groot genoch, en heeft een grooten tuyn'. (4)

Vervolgens blijft het op brievengebied even stil; Johan en Wendela trouwen op 16 februari 1655 in Amsterdam. Daarna gaat Wendela bij Johan in Den Haag wonen. Op de momenten dat de twee echtelieden niet bij elkaar zijn, schrijven zij elkaar opnieuw brieven. Johan is in het eerste huwelijksjaar vooral in Den Haag te vinden. Wendela gaat echter geregeld op familiebezoek in Amsterdam. In dit eerste jaar schrijft zij haar man in ieder geval acht brieven. (7)

Uit Wendela's brieven blijkt haar affectie voor Johan. Wanneer zij begin juli geen antwoord heeft gehad van haar man, laat ze hem weten dat ze dat erg jammer vindt. Maar ze gaat ervan uit dat er problemen met het postsysteem zijn, en 'dat ick UE niet hebbe te beschuldige'. Johan weet immers hoe graag ze zijn brieven leest. (8)

detail brief 1 juli 1655, Wendela Bicker aan Johan de Witt, Nationaal Archief, Den Haag.
Archief Raadpensionaris De Witt 3.01.17. (Op dit moment nog niet toegankelijk).

Dat zij inmiddels het hoofd van de huishouding is geworden, blijkt uit Wendela' s brief van 3 juli 1655 uit Amsterdam. Ze laat haar man weten dat ze nieuw beddengoed heeft gekocht en dat ze dat naar Den Haag zal sturen. Johan krijgt instructies om de koffer boven te laten brengen 'en de sack met het bedt in de caemer daer de ledekant stat [te] brengen'. (9)

Op 26 augustus is Wendela in Dordrecht als zij melancholisch wordt van het feit dat Johan niet bij haar is. Hij is op dat moment in Den Haag. 'Doch mijn gedachtes en sijn noyt van UE, hetsij bij nacht als ick mijn alleen vint [...] en den dagh als ick UE nergens en vinde noch en sie'. (10)

Of Wendela en Johan hun eerste huwelijksjaar samen hebben kunnen vieren, is nog maar de vraag. Vier dagen voor deze dag, op 12 februari 1656, is Wendela nog bij haar moeder, Agneta de Graeff, in Amsterdam. Hierover schrijft zij: 'Dat het met onse Eerwaerdige moeder wederom heel slun (11) is en dat de koors veel meerder is als voor deses. En oock de pijn oock vermeerdert is, soodat daer meer vrees dan hoop is'. (12)

Wendela's moeder wordt niet meer beter, zij overlijdt op 3 maart 1656. Johan en Wendela zullen uiteindelijk 13 jaar getrouwd blijven, tot het moment dat Wendela op 1 juli 1668 overlijdt.

Marinka Joosten, 11 mei 2018

Noten