Verenigingen voor armenzorg en armoedepreventie in de negentiende eeuw

• Nederlandsche vereeniging tot Afschaffing van Alcoholische Dranken, afdeling Groningen (vanaf 1899; de nieuwe naam duidde op een verandering in de doelstelling van de vereniging, van matiging naar geheel-onthouding)
• i.p.v. 'tot Afschaffing van' ook: tegen den sterken Drank

Deze was vervat in het 'formulier van verbintenis', dat luidde; "Wij, ondergeteekenden, verbinden ons, om van heden af geen sterken drank (behalve tot geneeskundig gebruik) te zullen drinken of aan anderen schenken, het gebruik zoowel als het misbruik op allerlei wijze te zullen tegengaan, en anderen tot eene gelijke verbintenis als deze aan te sporen. (...)"

De eerste jaren mochten de leden nog de eed van het Matigheidsgenootschap afleggen:

'Het doel des genootschaps is: het gebruik van geestrijke door distillatie verkregene dranken, bijvoorbeeld Jenever, Brandewijn, Rum, alle soorten van Liqueuren, Punch enz. door alle geoorloofde middelen tegen te gaan, alsmede matigheid te bevorderen in het gebruik van alle niet gedistillleerde maar bedwelmende dranken.' (De Goede Raadgever 1854)

Mensen te verenigen die zich in de strijd tegen alcoholisme tot het volgende verbonden: '(...) om van heden af geen sterken drank (behalve tot geneeskundig gebruik) te zullen drinken of aan anderen schenken, het gebruik zoowel als het misbruik op allerlei wijze te zullen tegengaan, en anderen tot eene gelijke verbindtenis als deze aan te sporen. (...)'

de landelijke vereeniging, opgericht in 1842 en gevestigd te Den Haag.

Het Amsterdamsch Matigheidsgenootschap, sinds 29 aug. 1851

ad naam, doelstelling en activiteit:

ontleend aan data m.b.t. de landelijke vereniging, waaronder

De goede raadgever: almanak voor vrienden van orde en welvaart voor 1854  (1e jrg. 1854) 15.

Maartje Janse, De Afschaffers, Publieke opinie, organisatie en politiek in Nederland 1840-1880 (Amsterdam 2007) 46-51, 129-158.

ad relaties

gegevens ontleend aan de inventaris van het archief van de Nationale Commissie tegen het Alcoholisme.

ad laatste vermelding:

ontleend aan de datum van het jongste archiefstuk van de vereniging, dat vermeld staat in de inventaris van de Nationale Commissie tegen het Alcoholisme.

ad leden:

'In 1858 (...) waren er 2238 vrouwelijke afschaffers, bijna 20 procent van het totale ledenbestand.' (Janse 132)

ad richtgroep:

alcoholisten, vooral ook preventief