Verenigingen voor armenzorg en armoedepreventie in de negentiende eeuw

 
English | Nederlands

Vereeniging "Tot Christelijke Liefdadigheid" te Wagenborgen

Naam Vereeniging "Tot Christelijke Liefdadigheid" te Wagenborgen
Plaats Wagenborgen
Provincie Groningen
Begindatum 1873 (oprichting)
Einddatum 1982 (opheffing)
Levensbeschouwing protestants
Richtgroep (uitleg)
De groep ten behoeve waarvan de vereniging actief is
Geesteszieken
Leden (uitleg)
De groep waaruit de leden afkomstig zijn
Mannen en vrouwen
Werkingsgebied Landelijk
Doelstelling

de verpleging en christelijke verzorging van mannelijke en vrouwelijke zwakzinnige personen in een of meer daarvoor ingerichte gebouwen te Wagenborgen, onder den naam van 'Huis van Barmhartigheid' (Goossens)

Activiteit

Het opnemen in het 'Huis van Barmhartigheid' van personen, 'aan wien naar het woord van God barmhartigheid moet worden bewezen'. Het huis nam in principe iedereen op 'ongeacht persoon of kwaal', mits het de verzorging aankon. 'Dit betekende dat ernstig zieke of gestoorde personen afvielen. Mensen die dagelijks een dokter nodig hadden (...) kregen geen plaats, omdat er in Wagenborgen geen dokter was.'

Zwakzinnigen werden wel opgenomen, voor hun werd een apart paviljoen gebouwd.

'De huizen van Barmhartigheid voorzagen behalve in onderdak en verzorging ook in omgang en bezigheid', dit in overeenstemming met art. 2 van de voorwaarden tot opneming: '"De mannelijke verpleegden moeten, zoo zij er toe in staat zijn, onder toezicht akker- en huiswerk verrichten of werkzaamheden binnenshuis, al naar gelang hun aanleg en vermogen''. Voor vrouwen gold een soortgelijke bepaling.' (Jak)

Werkt samen met

de Vereeniging "Johannes Stichting", Christelijk Toevluchtsoord, opgericht in 1887.

Aangesloten bij

de in 1901 opgerichte, te Amsterdam gevestigde Centraal-Bond van Christelijk-philantropische Inrichtingen in Nederland.

Oprichters

De broers Jan en Walter Brons en hun zuster Trijntje, samen met de evangelist van de zendingsgemeente Ermelo, E.F. Malga. (Jak)

Eigen gebouw (adres)

'(...) om het eerste der doelmatige gebouwen, dat Bethel genoemd werd, te verkrijgen werd een lening van f. 18000 aangegaan. Zoo weinig echter was Wagenborgen toen nog bekend, dat de geldelijke verplichtingen (...) niet konden worden nagekomen. (...) Maar de Vader van alle barmhartigheid liet het zoo teere stekje niet verkommeren en nog in hetzelfde jaar [1886] kon men, nadat een bede om hulp in alle richtingen was uitgezonden, én de hypotheek, én de achterstallige rente betalen (...)'. (Gereformeerde stichtingen)

Het Huis van barmhartigheid te Wagenboren, vanaf 1960 "Groot Bronswijk" geheten, dat instandgehouden werd door de Vereeniging "Tot Christelijke Liefdadigheid". (Huizen)

Koninklijk Besluit 31 oktober 1873 nr. 14; 15 december 1890; 21 oktober 1892; 24 augustus 1895
Staatscourant

11-02-1874, 29-03-1887, 01-03-1891

Goossens van Eyndhove nr. (uitleg)
Het nummer waaronder de vereniging is opgenomen in: A.E.G. Goossens van Eyndhove, De vereenigingen erkend krachtens de wet van 22 april 1855 (Stbl. 32) (Den Haag 1891). Dit repertorium bevat alle verenigingen die tussen 1855 en 1890 erkenning hadden gekregen krachtens de Wet op de Vereniging van 1855. Goossens van Eyndhove stelde het repertorium samen op basis van de Staatscourant, waarin de statuten van alle erkende verenigingen gepubliceerd werden. Hij nam daaruit op: de naam van de vereniging, de plaats van vestiging, de doelstelling, de datum en het nummer van het Koninklijk Besluit en de datum van de Staatscourant waarin de statuten afgedrukt stonden.
3188
Verantwoording gegevens

Th. Jak, Huizen van barmhartigheid Zorg voor zwakzinnigen in Nederland in de tweede helft van de negentiende eeuw, met bijzondere aandacht voor 's Heeren Loo (Amersfoort, Vereniging 's Heeren Loo 1993) 107-118.

ad einddatum:

M. Vos (red.), Voorbij Groot Bronswijk: 1973-1998 (Groningen 1998) 14.

Gereformeerde Stichtingen van Barmhartigheid in Nederland (uitgegeven vanwege den Gereformeerden Bond van Vereenigingen en Stichtingen van Barmhartigheid in Nederland) (Kampen 1927) 87-92

Vermeld in J.F.L. Blankenberg, H.J. de Dompierre de Chaufepié en H. Smissaert, Gids der Nederlandsche Weldadigheid (Amsterdam 1899) 702.

Opmerkingen

einddatum:

'1982: Akte van oprichting van de Stichting Psychiatrisch Ziekenhuis Groot Bronswijk. Tot dan toe onderdeel van de vereniging Tot Christelijke Liefdadigheid.' (Vos)

(In 1998 vond de fusie plaats met het psychiatrisch ziekenhuis Dennenoord te Zuidlaren, de RIAGG en de Beschermende woonvormen in Groningen tot de Stichting Geestelijke Gezondheid Groningen.(Website Groninger Archieven)

ad oprichters:

Inspiratiebron voor de oprichters was ds. Witteveen, stichter van 'het Huis van Barmhartigheid' te Ermelo'.

De broers en zus Brons waren ook bestuursleden van de Vereeniging voor Evangelisatie in Wagenborgen. Zij wilden hun boerderij [waarmee het overigens slecht ging] beschikbaar stellen als 'Huis van Barmhartigheid' en wisten dit via Malga, die wist hoe een vereniging op te richten, voor elkaar te krijgen. (Jak)

ad activiteit:

'Intusschen [in 1886] hadden de eerste ongelukkigen in 'Bethel' hun tehuis gevonden en waren er eind 1886 een 25-tal mannelijke en vrouwelijke verpleegden opgenomen.' (Gereformeerde stichtingen)

Archief

Het archief van de Vereniging tot Christelijke Liefdadigheid Groot Bronswijk te Wagenborgen 1873-1998 is overgebracht naar de Groninger Archieven. (Een inventaris is (nog) niet op de Website van de Groninger Archieven te raadplegen.)



Literatuur


Toon publicaties van de vereniging

Publicaties van de vereniging


Verberg publicaties van de vereniging
  • Statuten der Vereeniging "Tot Christelijke Liefdadigheid" (Groningen 1895).
  • Verslag van den staat en de werkzaamheden der Vereeniging tot Christelijke Liefdadigheid te Wagenborgen (Prov. Groningen) (Groningen 1892-19xx).
  • Magendans, W.K.H., Na vijftig jaren. Vereeniging "Tot Chr. Liefdadigheid" te Wagenborgen 1873-1923 (z.p. 1923).
  • Kerssies, G. (inleider), Gedenkschrift van de Vereniging "Tot christelijke liefdadigheid" te Wagenborgen ter gelegenheid van het 75-jarig bestaan, 1873-1948 (Groningen 1948).
  • Schuurmans, R. en J. Strijk (red.), Groot Bronswijk Wagenborgen: een psychiatrisch ziekenhuis op het platteland, 1873-2004 (Bedum 2004).
  • Klatter, J., Groot Bronswijk, 1873-1973 (Amsterdam z.j.).