Verenigingen voor armenzorg en armoedepreventie in de negentiende eeuw

de lichamelijke en geestelijke gezondheid van zwakke en ziekelijke schoolgaande kinderen te verbeteren (Goossens)

Falkenburg spreekt in dit verband over ziekelijke en zwakke, onbemiddelde kinderen.

In 1884 werd begonnen met drie hoofden van 'kosteloze scholen' te vragen kinderen aan te wijzen die voor uitzending naar een gezonde omgeving bij het Liesbosch in Brabant in aanmerking kwamen. De kinderen verbleven daar in een gehuurde locatie dat als vakantiehuis dienst deed. Het jaar daarop deden al elf scholen mee. In 1890 kwamen daar nog kinderen via de Vincentiusvereniging en de Ned. Hervormde en Waalsche diaconieën bij. Ten tijde van Falkenburg werd aan 28 hoofden een uitnodiging gezonden. In de regel, aldus Falkenburg, zond de vereniging jaarlijks drie kolonies uit, elk van ongeveer 24 kinderen, die drie weken 'uitbleven'. Daarnaast bekostigde de vereniging ook nog 'wandelkolonies' voor kinderen die niet naar Brabant konden. Zij trokken onder leiding van onderwijzers de Haagse en Scheveningse bosjes in.

sinds 1909/1910: Centraal Genootschap voor Kinderherstellingsoorden, opgericht in 1900 en gevestigd te Amsterdam.

Kindervereeniging "Wij doen mee", welks taak was geld bijeen te brengen voor kindervakantie-oorden.

de rond 1898 opgerichte Vereeniging 'De Dordrechtsche gezondheidskolonie', die haar kinderen in het aan de Haagse vereniging toebehorende koloniehuis de Liesbosch te Etten mocht onderbrengen.

Door de constituerende vergadering van 'initiatief nemers' op 5 mei 1884 o.l.v. L.J. Egeling werd als het eerste uitvoerend comité (bestuur) gekozen: Jhr. mr. E.W. Berg, Graaf C. van Byland, H. Nanning, dr. P. van Reysen, dr. WE.F. Unia Steyn Parvé en Y. Ykema.

Initiatiefnemers waren, naast genoemden, ook nog: N. Coumans, M.G. van Heel, G.J. van Tets, L. Simons, J. Straub, mr. R. Macalester en dr. G.Th. Wolterbeek-Mulder. 

(Volgens Fuchs leden van de loge L 'Union Royale' )

Sinds 1893 werd er een eigen vakantiehuis bij de Liesbosch in Noord-Brabant (Leur) onderhouden.

28 november 1890

A. van Veen (red.), Gehoor voor het zwakke kind 1884-5 mei-1924, gedenkboek uitgegeven ter gelegenheid van het veertigjarig bestaan van de 's-Gravenhaagsche Vereeniging voor gezondheidskolonies (Afdeeling van het Centraal Genootschap voor Kinderherstellings- en Vacantie-Kolonies, goedgekeurd bij Koninklijke besluiten van 1 September 1910 no. 47 en 11 October 1918 no. 52).

Ph. Falkenburg, Armenzorg in Nederland 3e deel: Gemeente 's-Gravenhage (Amsterdam 1897). (In opdracht der Vereeniging voor de staatshuishoudkunde en de statistiek bewerkt door Ph.F.)

algemeen en laatste vermelding:

J.M. Fuchs en W.J. Simons, Ter wille van het kind. Vijfenzeventig jaar Centraal genootschap voor Kinderherstellingsoorden 1901-1976 (Naarden 1977).

 d oprichting en naam:

Het initiatief van de oprichting van de aanvankelijk 'Vereeniging Vakantie-uitstapjes voor arme, zwakke schoolkinderen' geheten vereniging ging uit van de Haagse loge L'Union Royale. De naam veranderde spoedig (tot mei 1890) in Vakantiekolonies voor zwakke ziekelijke Kinderen en vanaf 1890 in 's-Gravenhaagsche Vereeniging voor Gezondheidskoloniën.

financiën:

De kosten voor de uitzending van de kinderen bedroegen 1900 à 2000 gulden. Deze uitgaven werden voornamelijk gedekt door contributies van begunstigers (f.25 ineens) en van leden (f. 2,50 per jaar) en van belangstellenden (f. 0,50 per jaar).

Na verkrijging van het door mevrouw De Constant de Rebecque tijdens een fancy fair opgehaalde bedrag van f. 8880, waarvan een deel werd uitgezet zodat er jaarlijks zo'n f. 1000 van getrokken kon worden, kwam men tevens tot de slotsom dat rechtspersoonlijkheid vereist was, zodat tijdens een ledenvergadering van 21 mei 1890 de statuten werden vastgesteld. Sindsdien heette de vereniging ook zoals bovengenoemd.

Vanaf 1910 werd gemeentesubsidie verkregen die gelijke tred hield met de inkomsten van de vereniging (dat jaar f. 2000).

leden:

Pas vanaf 1902 ook dames in het bestuur, 'na veel discussie'!

Het is niet helemaal duidelijk of alleen vrijmetselaars lid mochten worden.

De oprichting getuigde volgens redacteur Van Veen van 'zoete philantropie' dat zich in de loop der jaren zou ontwikkelen tot 'machtige sociaal-preventieven arbeid'.