Verenigingen voor armenzorg en armoedepreventie in de negentiende eeuw

 
English | Nederlands

Werkinrichting tot wering der bedelarij te Gouda

Naam Werkinrichting tot wering der bedelarij te Gouda
Plaats Gouda
Provincie Zuid-Holland
Begindatum 30 augustus 1849 (oprichting)
Einddatum 1941 (laatste vermelding)
Levensbeschouwing neutraal
Richtgroep (uitleg)
De groep ten behoeve waarvan de vereniging actief is
Ouderen, Werklozen, Zieken
Werkingsgebied Lokaal
Doelstelling

dat 'valide behoeftigen' door het scheppen van werkgelegenheid 'gebrek aan werk' niet meer zouden kunnen aanvoeren als voorwendsel tot het vragen van een aalmoes (Methorst)

Sedert 1865 werden ook verpleegden opgenomen. (inventaris)

Activiteit

het oprichten en instandhouden van een werkinrichting, die later tevens diende als verpleeginrichting voor arme bejaarden.

In de werkinrichting werd touwgeplozen voor scheepstuigage, werden kousen gebreid, zwavelstokjes gemaakt, matten van koe- en varkenshaar gevlochten, etc. In ruil hiervoor werd een (laag) loon en voedsel verschaft. (Methorst)

'In deze inrichting (...) worden ook oude mannen en vrouwen verpleegd zonder onderscheid van godsdienstige gezindte, meest niet voordat zij den 60-jarige leeftijd hebben bereikt. De plaatsing geschiedt kosteloos. Bij plaatsing van personen, behoorende onder het burgerlijk armbestuur of de kerkelijke diakoniën, wordt door genoemde corporatiën f 1 per week vergoed.' (Blankenberg)

Bestuursleden

W.J. Fortuijn Droogleever, voorzitter in 1859.

Eigen gebouw (adres)

'Een lokaal, de voormalige Latijnse school aan den Groenen weg, werd kosteloos door het Gemeentebestuur afgestaan en tot gebruik ingericht.' De werkinrichting werd op 2 januari 1850 geopend. (Methorst en inventaris)

Verantwoording gegevens

H.W. Methorst, Werkinrichtingen voor behoeftigen (Diss. Utrecht 1895) 123-130.

Gegevens, waaronder de eerste en laatste vermelding, ontleend aan de inventaris van het verenigingsarchief.

J.F.L. Blankenberg, H.J. de Dompierre de Chaufepié en H. Smissaert, Gids der Nederlandsche Weldadigheid (Amsterdam 1899) 530-531.

Opmerkingen

Bij de oprichting meldden zich ongeveer 600 burgers aan als lid.

Op 2 jan. 1850, bij de opening van de Werkinrichting, meldden zich 119 werklozen; in 1851 meldden 486, in 1852 499 en op 5 jan. 1854 kwamen 936 mensen werk vragen, waarop men, uit angst failliet te gaan,  besloot het verschafte voedsel te versoberen. Daarna zette een daling in en in de 60er jaren bleef het aantal werkzoekenden tussen de 18 en de 50 schommelen.

Omdat het financieel niet slecht ging besloot het bestuur daarop 24 mannen en 12 vrouwen in verpleging op te nemen, waardoor de werkinrichting tevens deels een oude lieden-huis werd. Uiteindelijk liep het aantal 'losse' werkzoekenden in de 90-er jaren verder terug tot 10 à 15 in de winter. (Methorst)

 

Inkomsten: de Werkinrichting bestaat geheel van giften en contributies 'en heeft nimmer gem. subsidie nodig gehad'. Voorts 'van renten van haar opgespaarde saldo's en van voordeelen uit den arbeid, welke laatste bron van inkomsten [in de 90er jaren] echter voor een deel is opgedroogd.'

Voor de 'geheel verpleegden' ontvangt de inrichting een vergoeding van f. 0,75 per persoon en per week van de armbesturen en particulieren die de opneming verlangen'. (t.a.p.)

Archief

Het archief van de Werkinrichting tot wering der bedelarij te Gouda 1849-1941 wordt onder toegangsnummer 229 bewaard in het Streekarchief Midden-Holland (SAMH) te Gouda dat samen met het Streekarchief Rijnland-Midden (SARM) te vinden is op de website Groene Hart archieven.

Toon archiefinfo
Verberg archiefinfo

Naam archiefbewaarplaats Streekarchief Midden-Holland
Naam collectie Werkinrichting tot wering der bedelarij te Gouda 1849-1941
Beheersnummer 229
Toegang plaatsingslijst
Openbaarheid beperkte openbaarheid
Notulen ja

Notulen van de vergaderingen van het bestuur, 1849-1941;

Notulen van de vergaderingen van de bestuurders met de commissarissen, 1862-1937;

Notulen van de vergaderingen van de leden en begunstigers, 1862-1938.

Jaarverslagen ja

Jaarverslagen over 1849/1850 - 1858/1859, 1929 (ged.), 1931, 1932 en 1936.

Financiƫle stukken ja

Rekeningen van inkomsten en uitgaven over 1849/1850 - 1884/1885;

Kasboeken, 1888-1912.

Overige stukken ja

Teksten uitgegeven ten bate van de inrichting, 1851, 1856 en z.d. (ca. 1856), gedrukt;

Teksten uitgegeven of ontvangen ter gelegenheid van jubilea, 1855, 1875, 1880, gedeeltelijk gedrukt;

Circulaire aan de inwoners met verzoek om intekening voor een (periodieke) bijdrage, 1850, gedrukt. Met een circulaire, daadwerkelijk gebruikt als intekenbiljet, 1851, gedrukt.



Literatuur


Toon publicaties van de vereniging

Publicaties van de vereniging


Verberg publicaties van de vereniging
  • Fortuijn Droogleever, voorzitter van het Bestuur dier Inrigting, Geschiedenis der Werkinrigting tot wering van de bedelarij te Gouda. Verslag, uitgebragt, den 30sten Augustus 1859, in eene Vergadering van Leden en Begunstigers (Gouda 1859).