De wording van een mogendheid

 
English | Nederlands

De wording van een mogendheid: De Republiek en de buitenwereld

Militaire zaken zijn uitvoerig terug te vinden in de besluiten van de Staten-Generaal. De strijd tegen Spanje was immers de hoofdzaak van de verbintenis van de Nederlandse gewesten. In dit thema staat de positie van de Republiek ten opzichte van het buitenland centraal. Naast de defensie te land en te water komen de internationale betrekkingen en de handelscompagnieën aan bod.

Defensie te land:

Haakbusschutter getekend door Jacob de Gheijn, 1607.

Sinds het verlies van Breda in 1625 nam de Republiek steeds vaker het initiatief in de Opstand, terwijl geldgebrek Spanje in de verdediging dwong. Naast informatie over de grote veldtochten in deze periode (Oldenzaal, Groenlo en 's-Hertogenbosch) bevatten de resoluties een schat aan gegevens over de dagelijkse beslommeringen van het staatse leger. Voorbeelden zijn: militair personeel, wapens en munitie, logistiek ('conducteur', 'trein', 'transport') en de krijgstucht (Hoge Krijgsraad). Zie: instellingen.

Defensie te water:

De Vlaamse kust met Duinkerke, gravure door Jacob Dirxz van der Veer uit 1628.(fragment)

De Nederlandse marine had tijdens de Republiek verschillende taken. Incidenteel werden grote oorlogsexpedities uitgevoerd, zoals in 1626-1627 de vruchteloze tocht van admiraal Laurens Reael naar de Spaanse kust. Doorgaans werden de schepen echter ingezet voor de rivier- en zeebewaking en het begeleiden van koopvaardij- en vissersschepen ('konvooi'). Een gedeelte van de oorlogsvloot moest de vijandelijke kaperbases langs de Vlaamse kust afsluiten, maar deze blokkade was geen groot succes.
Lees verder: De lekke kustblokkade van Vlaanderen

Internationale betrekkingen:

Geketende christelijke slaven in een Algerijnse stad.

Een groot deel van de strijd tegen Spanje werd niet met het zwaard maar met de pen gevoerd. Goede betrekkingen en verdragen met bondgenoten als Frankrijk, Engeland en Venetië waren voor de jonge Republiek van niet te onderschatten belang. Er ging bijna geen dag voorbij of de Staten-Generaal namen besluiten op diplomatiek gebied. Ook werden betrekkingen onderhouden met machthebbers uit Turkije en het Noord-Afrikaanse kustgebied. Daarbij ging het dikwijls over zeelieden uit de Republiek die door zeerovers uit 'Barbarije' waren gevangengenomen en als slaaf moesten dienen.
Lees verder: Slaven uit de Republiek

Handelscompagnieën:

Wapen van de Verenigde Oost-Indische Compagnie door Jeronimus Becx de Jonge, 1651.

De twee bekendste handelscompagnieën waarop de Generaliteit toezicht hield waren de Verenigde Oost-Indische Compagnie en de West-Indische Compagnie. Via deze en andere compagnieën konden de Staten-Generaal invloed uitoefenen in alle windstreken. De minder bekende compagnieën zijn terug te vinden via de lijst met instellingen.