Vroegmodern watermanagement

 
English | Nederlands

Vroegmodern watermanagement

Droogdok van de marinebasis bij Hellevoetsluis.
Droogdok van de marinebasis bij Hellevoetsluis.

Een staat kan niet functioneren zonder een redelijke infrastructuur die transport en communicatie mogelijk maakt. Juist in de roerige opbouwfase van de Republiek waarin de bevolking sterk groeide was de uitbreiding en verbetering van de infrastructuur een voorwaarde, niet alleen met het oog op de bestaansmogelijkheden van haar inwoners (denk aan transport van levensmiddelen en handelsgoederen over land en water), maar ook vanuit militair-strategische overwegingen (verplaatsingen troepen en artillerie, bevoorrading, communicatie). Het zoeken in de resoluties naar 'infrastructuur' zal echter geen treffers opleveren. Het onderwerp moet indirect benaderd worden, door middel van trefwoorden als 'weg', 'dijk', 'sluis', 'rivier', hun meervoud of samenstellingen met deze woorden. Wat levert dat zoal op?

Het trefwoord 'weg' zet ons bijvoorbeeld op het spoor van een nieuw wegtraject tussen Avereest en Hasselt en bij Rouveen in 1628. Wie op 'dijk' zoekt, krijgt de strubbelingen in 1626 en 1627 onder ogen rond de aanleg van een nieuwe dijk achter de slecht onderhouden oude dijk tegenover Zaltbommel, maar ook het verzoek in 1628 van de graaf van Tilly, generaal van de Katholieke Liga, om een dijk af te breken die eerder in het Land van Münster was gelegd. Dienden dijken vooral om water te weren, 'sluizen' werden aangelegd ter regulering van de waterstand. Nieuwe sluizen verschenen bijvoorbeeld in het Hasselerambt en bij Steenbergen, Terheijden en Wageningen. Behalve door te zoeken op een algemeen trefwoord (zoals 'rivier'), kan natuurlijk ook direct op een eigennaam worden gezocht. Wie op 'Rijn' zoekt, vindt onder meer de resolutie van 9 januari 1626 waarin de burgemeester van Zutphen belooft de Middelrijn op een diepte van vijf voet en een stroombreedte van dertig roeden te zullen doen houden. Het doorzoeken van de volledige tekst op de beroepen 'ingenieur' of 'werkmeester', eventueel gecombineerd met andere zoekwoorden, geeft een andere toegang tot de in deze jaren aanbestede werken.

De ontwikkeling van de infrastructuur was in de jaren 1626-1630 niet altijd in opbouwende lijn. Zo gaven de Staten-Generaal in 1629 opdracht tot het doorsteken van kaden, dammen, dijken en wegen ter inundatie en om bomen te vellen ter wegversperring, om de opmars van de Spaanse en keizerlijke troepen te stuiten. Om dezelfde reden gaven ze soms opdracht de dichtgevroren rivieren, die gebruikt konden worden als tijdelijke passage, 'ijsvrij' te houden. Kortom, er waren in deze jaren veel initiatieven op het gebied van de weg- en waterbouw, maar het is soms even zoeken.

Inhoud