Boekhouder-generaal Batavia. Het goederenvervoer van de VOC in de achttiende eeuw

 
English | Nederlands



Bewerkt door Judith Schooneveld-Oosterling. Met medewerking van Gerrit Knaap, Nicolien Karskens, Dorine Smit-Maarschalkerweerd, Sander Tetteroo, Joris van den Tol, Herman Nijhuis, Koen van Wijk, Anna Kunst, Jolanda Buijs, Maarten Jongma en Remco Boer.

De database Boekhouder-generaal Batavia biedt een schat aan informatie over het handelsverkeer van de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) in Azië. De database maakt gebruik van informatie uit de administratie van de Boekhouder-Generaal van de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) in Batavia.

Gedurende twee eeuwen zijn door de Verenigde Oostindische Compagnie meer dan duizend verschillende producten vervoerd, van abrikozen tot zuurkool en van arak tot zakhorloges. De VOC gebruikte hiervoor vele duizenden schepen, van retourschepen met een maximum van 1150 ton tot kleinere schepen als barken en sloepen die vooral voor de vaart binnen de Indische archipel gebruikt werden. Dit handelsverkeer werd voor het hele octrooigebied van de VOC bijgehouden door de boekhouder-generaal en zijn klerken in Batavia. Jaarlijks werden afschriften van de grootboeken, negotieboeken en journalen overgezonden naar de Kamers Amsterdam en Zeeland.

Van deze afschriften zijn voor de achttiende eeuw 55 banden bewaard gebleven waarin per boekjaar werd aangetekend hoeveel en welke goederen tussen patria en het octrooigebied alsmede tussen de gewesten in het octrooigebied onderling vervoerd werden. Deze 55 banden vormen de bronnen voor dit overzicht.

In de database worden het goederenverkeer en de bijbehorende scheepsbewegingen, zowel tussen patria en Azië als binnen Azië zelf, systematisch ondergebracht. De database is opgebouwd rond de reis van een schip. Opgenomen gegevens zijn de naam van het schip, de vertrek- en aankomstplaats, de datum van aankomst of vertrek, de vervoerde producten en de waarde van deze producten. De vele verschillende eenheden die werden gebruikt om de maat of het gewicht van een bepaald product aan te geven en de meer dan duizend specificaties die door de klerken werden toegevoegd om aan te geven welk product het precies betrof, zijn eveneens opgenomen.