© Huygens ING - Amsterdam. Bronvermelding: P.L. Nève, 'Bregstein, Marcel Henri (1900-1957)', in Biografisch Woordenboek van Nederland. URL:http://resources.huygens.knaw.nl/bwn1880-2000/lemmata/bwn1/bregstein [12-11-2013]

BREGSTEIN, Marcel Henri (1900-1957)

Bregstein, Marcel Henri, jurist (Amsterdam 9-7-1900 - Palermo (Italië) 13-4-1957). Zoon van Scheptel Josel Bregstein (bij beschikking Arr. Rb. Amsterdam 16-9-1909 voornamen gewijzigd in Etienne) koopman, en Ita Beila Bernhardt. Gehuwd op 14-5-1929 met Maria Bakker. Uit dit huwelijk werden 2 zoons geboren.

Bregstein was de oudste zoon van welgestelde ouders; zijn vader was van Russische, zijn moeder van Franse afkomst. Beheersing van moderne talen, vlotte omgangsvormen, gulle gastvrijheid kreeg hij uit het ouderlijk huis mede. Na het gymnasium volgde de rechtenstudie aan de Amsterdamse Universiteit, waar hij in 1927 cum laude promoveerde op een proefschrift over Ongegronde vermogensvermeerdering, gedurende tientallen jaren hét standaardwerk over dit onderwerp. Op enige jaren advocatuur te Amsterdam volgde in 1934 de benoeming tot hoogleraar in de privaatrechtelijke vakken aan de Nederlandsche Handels-Hoogeschool te Rotterdam. Zijn inaugurele rede luidde De beteekenis der wilsovereenstemming voor de uitlegging van overeenkomsten (Haarlem, 1935). Deze leerstoel verwisselde hij in 1939 voor die in het handelsrecht en het faillissementsrecht aan de Universiteit van Amsterdam. Zijn intreerede had als titel Het gezag van de rechtspraak tegenover het geldende recht (Haarlem, 1939). In april 1940 werd hij tevens plaatsvervangend rijksadvocaat. Op grond van zijn afstamming werd Bregstein in november 1940 de facto uit zijn ambten ontzet; daar zijn echtgenote niet-joods was, ontsnapte hij zelf aan deportatie. Na de bevrijding werd hij ingeschakeld bij het redderen van de chaotisch verstoorde civiel-rechtelijke verhoudingen: lid van de Raad vóór het Rechts-herstel, afdeling Effectenregistratie, juridisch adviseur van het ministerie van Financiën (speciaal inzake de liquidatie van vijandelijke vermogen in internationaal verband), Nederlands vertegenwoordiger op internationale onderhandelingen en conferenties. Benoemd, als opvolger van zijn aanbeden leermeester en promotor prof. Paul Schölten, tot hoogleraar in het burgerlijk recht, recht van de industriële eigendom en het burgerlijk procesrecht (1945) ontplooide hij zich tot een belangrijk man in de Amsterdamse universitaire gemeenschap. Hoogtepunt: rector-magnificus in het lustrumjaar 1951/1952. Tal van voordrachten, publikaties en adviezen bracht hij op zijn naam. In 1954 verscheen zijn bewerking van Paul Schölten, Vertegenwoordiging en rechtspersoon dat als tweede stuk van het 'Personenrecht' deel uitmaakte van C. Asser, Handleiding tot de beoefening van het Nederlands burgerlijk recht. Voorts was hij o.m. redacteur (sedert 1939) van het Rechtsgeleerd Magazijn Themis en van het Weekblad voor Privaatrecht, Notaris-ambt en Registratie (sinds 1951), lid van de Staatscommissie inzake herziening van de Nederlandse Burgerlijke Wetgeving (vanaf 1948) en van de juridische sectie van de Dr. Wiardi Beckman Stichting, dit alles tot een grillig ongeval hem wegrukte.

Met beheerste onstuimigheid geloofde Bregstein in het belang van het recht, derhalve ook van de eigen, rusteloze, arbeid, met name in het juridisch onderwijs. In meeslepende, van eigen worstelen getuigende, colleges bracht hij zijn visies, bovenal die op het recht als open systeem op zijn leerlingen over. Voordat de kompasnaald van zijn beweeglijke natuur tot rust was gekomen, werd de levensdraad gebroken. "Rijke beloften op wetenschappelijk terrein werden daardoor niet vervuld. De Marcel Henri Bregstein Stichting te Amsterdam, na diens overlijden opgericht, beoogt de bevordering van de privaatrechtswetenschap aan de Universiteit van Amsterdam en houdt daartoe onder andere de bibliotheek van Bregstein in stand.

P: Volledige bibliografie in M.H. Bregstein, Verzameld werk. Inl. door M.G. Levenbach (Zwolle, 1960. 2 dln.).

L: C.G. Berntrop, in Ars Aequi 6 (1956-1957) 165; Folia Civitatis 10 (1957) 25 (11 mei) 1-2; M.G. Levenbach. in Verzameld werk I, VII-XV.

I: M.H. Bregstein, Verzameld werk (Zwolle, 1960) deel I, afbeelding tegenover titelblad.

P.L. Nève

Bovenstaande biografie weerspiegelt de stand van het onderzoek tot aan het jaar van publicatie in het gedrukte deel van het BWN. Dit jaar is hieronder weergegeven. Alle daarna verschenen literatuur is niet in de tekst verwerkt en wordt evenmin vermeld in de literatuuropgave (onder L).

Oorspronkelijke versie opgenomen in: Biografisch Woordenboek van Nederland 1 (Den Haag 1979)
Laatst gewijzigd op 12-11-2013