© Huygens ING - Amsterdam. Bronvermelding: M.P. van Buijtenen, 'Nierman, Pieter Antonius (1901-1976)', in Biografisch Woordenboek van Nederland. URL:http://resources.huygens.knaw.nl/bwn1880-2000/lemmata/bwn1/nierman [12-11-2013]

NIERMAN, Pieter Antonius (1901-1976)

Nierman, Pieter Antonius, bisschop van Groningen (Hilversum 29-1-1901 - Lage Vuursche gem. Baarn 15-9-1976). Zoon van Johann Gerhardt Nierman, winkelier, en Cornelia Wilhelmina Maria Andriessen.

Mgr. Nierman stamde uit een groep katholieken in Nederland, die in de 19e eeuw vanuit Duitsland zich hier vestigden; levensonderhoud zochten en vonden zij goeddeels in handel en nering: textiel, gedistilleerd en tabak. Opmerkelijk groot is de vertegenwoordiging van deze families in de geestelijkheid zowel onder seculieren als regulieren. Zo volgt de jonge Nierman na de lagere school in Hilversum de gebruikelijke opleidingen van klein-seminarie (Culemborg) en groot-seminarie (Rijsenburg) van het aartsbisdom Utrecht tot aan de priesterwijding (15-8-1924), welke hij gelijk ontving met de latere Bernardus, kardinaal Alfrink. Niets in de dan aangevangen loopbaan van zielzorger in de praktijk: assistent in Borne (Overijssel) 1924-1926; kapelaan in twee parochies te Utrecht 1926-1943; pastoor in Oosterhout (Gelderland) 1943-1954 wees in de richting van bestuur op bisschopsniveau. Anders lag dit misschien al bij de benoeming tot pastoor en deken van Groningen (2-4-1954), want sinds het begin van het decennium 1950 was het vraagstuk van de bisdommenindeling van de Nederlandse kerkprovincie voorwerp van grondig onderzoek en binnenkamerse discussie. Op grond van vergelijking met bisdomsgrootte en gelaagdheid erin van het contingent katholieken elders in de wereld voelde men te onzent weinig voor wijziging, maar kwam niettemin 16-7-1955 de oprichtingsbulle voor nieuwe bisdommen in Groningen en Rotterdam af.

Mgr. Nierman, op 11-5-1956 bisschop gewijd te Groningen, viel de taak toe opnieuw - na de kortstondige bisdomsperiode in 1559 voor Leeuwarden en Groningen begonnen - nu voor heel het Noorden een diocees te verwezenlijken. Kenmerkend is, dat nu niet, zoals in de 16e eeuw, werd gekozen voor een academisch gevormde ambtsdrager, maar voor een zielzorger uit de praktijk. Diens werkterrein was naar binnen sterk verscheiden: Groningen, universiteitstad als centrum met een wat sterker concentratie van katholieken; daarnaast Friesland met een sterke spreiding van agrariërs, niet meer dan zeven procent van de bevolking en verder nog tweetalig; Drenthe, vanouds een provincie apart; ten slotte de Noordoostpolder met een klein contingent katholieken. Niermans zonder pretenties aanvaarde praktische aanpak om in dit gebied van katholieke minderheid naast buitenkerkelijke en protestantse dominantie wat vastere verbanden te leggen bleef niet zonder succes. Karakteristiek is o.a. zijn wijze van samenwerken met de her en der verspreid operende reguliere zielzorgers, die de soms weinig cordiale verhoudingen met seculieren, late nawerking van de 17e-18e eeuw, grondig verbeterde. Naar buiten eenzelfde samenwerking in oecumenisch verband. Niet onbekend met de eeuwenoude humanistische en reformatorische accenten van de noordelijke gewesten, gaf hij tijdens het Tweede Vaticaans Concilie stem aan aandrang tot sterker saamhorigheid tussen de kerken en geestelijke stromingen. Een minder goede gezondheid dwong in 1968 de bisschop zich terug te trekken; hij verliet zijn bisdom en vestigde zich tot zijn verscheiden in de Lage Vuursche.

A: Collectie-Nierman in archief bisdom Groningen.

L: 'In memoriam mgr. P.A. Nierman', in Informatie. Bulletin van het bisdom Groningen 9 (1976) 10 (oktober) 1-9.

I: Katholiek Documentatie Centrum te Nijmegen, Collectie personen: afb. 2A6774 [Foto: Bouchier, Groningen].

M.P. van Buijtenen

Bovenstaande biografie weerspiegelt de stand van het onderzoek tot aan het jaar van publicatie in het gedrukte deel van het BWN. Dit jaar is hieronder weergegeven. Alle daarna verschenen literatuur is niet in de tekst verwerkt en wordt evenmin vermeld in de literatuuropgave (onder L).

Oorspronkelijke versie opgenomen in: Biografisch Woordenboek van Nederland 1 (Den Haag 1979)
Laatst gewijzigd op 12-11-2013