© Huygens ING - Amsterdam. Bronvermelding: J.W.M. Peijnenburg, 'Mutsaerts, Wilhelmus Petrus Adrianus Maria (1889-1964)', in Biografisch Woordenboek van Nederland. URL:http://resources.huygens.knaw.nl/bwn1880-2000/lemmata/bwn1/mutsaerts [12-11-2013]
MUTSAERTS, Wilhelmus Petrus Adrianus Maria (1889-1964)
Mutsaerts, Wilhelmus Petrus Adrianus Maria, bisschop van 's-Hertogenbosch (Tilburg 18-6-1889 - 's-Hertogenbosch 16-8-1964).
Zoon van Johannes Franciscus Mutsaerts, textielfabrikant te Tilburg, en
Maria Eleonora Barnardina Mutsaers.
Wilhelmus Mutsaerts studeerde van 1902 tot 1908 in het klein-seminarie 'Beekvliet' te St. Michielsgestel en vervolgens van 1908 tot 1914 filosofie en theologie in het groot-seminarie te Haaren (N.Br.). Priester gewijd op 6-6-1914, werd hij op 31 juli van dat jaar benoemd tot kapelaan te Best. Op 11-6-1915 werd hij secretaris van het bisdom. Als zodanig was hij werkzaam onder de bisschoppen Wilhelmus van de Ven en Arnoldus Franciscus Diepen totdat laatstgenoemde hem op 15-8-1928 benoemde tot bouwpastoor van de parochie van de H. Theresia te Tilburg. Hij bleef daar pastoor tot hij op 2-5-1942 door paus Pius XII benoemd werd tot coadjutor met recht van opvolging van mgr. Diepen en tot titulair-bisschop van Lyrbe. Op 29-6-1942 werd hij in de Bossche St. Janskathedraal tot bisschop gewijd door dr. J. de Jong, aartsbisschop van Utrecht. Het applaus, dat na de wijdingsplechtigheid weerklonk was een duidelijk bewijs van sympathie voor de houding van het Nederlands episcopaat tegenover de Duitse bezetters. Op 18-3-1943 werd mgr. Mutsaerts residerend bisschop.
Mutsaerts episcopaat (1942-1960) wordt gekenmerkt door herstel van de door de oorlog aangerichte verwoestingen (de bisschop wijdde vele nieuwe kerken) en door verdere uitbouw van het kerkelijk leven in het bisdom in de periode vóór Vaticanum II. Niettemin werden de eerste symptomen van veranderingen al zichtbaar. De bisschop was hierover niet enthousiast. Toen zich einde 1944 in het bevrijde Zuiden een eenheidsstreven manifesteerde op politiek, sociaal en cultureel terrein, haastte de bisschop zich (te zamen met zijn ambtgenoot van Breda, mgr. Hopmans) op 21-12-1944 een schrijven uit te vaardigen, waarin werd aangedrongen op onverwijld herstel van de katholieke, sociale en culturele organisaties in het bevrijde deel van Nederland. Aan het mandement van mei 1954, getiteld 'De Katholiek in het openbare leven van deze tijd', heeft hij zijn enthousiaste instemming gegeven, zonder dat hij aan de totstandkoming een groot aandeel nam. Met de andere leden van het toenmalige episcopaat verzette mgr. Mutsaerts zich in de naoorlogse jaren tegen de benoeming van katholieke leden van de Partij van de Arbeid als hoogleraar of lector aan de Katholieke Universiteit te Nijmegen of de Katholieke Hogeschool te Tilburg. Tijdens het episcopaat van mgr. Mutsaerts vond in 1955 op last van de Romeinse Congregatie van de Seminaries en Universiteiten een 'apostolische visitatie' plaats bij de Nijmeegse Universiteit door pater dr. S. Tromp S.J. Hieruit volgde later een onderzoek naar de psychotherapie van dr. A.A.A. Terruwe en prof. W.J.A.J. Duynstee C.S.S.R., welke laatste na zijn emeritaat in 1956 een aantal jaren gedwongen te Rome verbleef. Uit de beschikbare bescheiden wordt de rol van de bisschop, onder wiens bijzondere zorg de aan deze Universiteit verbonden priesters vielen, niet geheel duidelijk.
Mgr. Mutsaerts vervulde zijn functie tot 27-6-1960, toen paus Johannes XXIII hem op zijn verzoek eervol ontslag verleende. Benoemd tot titulair-aartsbisschop van Fulli, overleed hij op 16-8-1964. Met hem ging een getrouw en vroom priester heen, die als pastoor met grote energie zijn parochie van de grond af had opgebouwd en als bisschop in moeilijke jaren behoudend en voorzichtig zijn taak had vervuld.
L: L. Langeweg, Het geslacht Mutsaerts te Tilburg 1450-1960 (Tilburg, 1964); 'Ten afscheid', in Sint Jansklokken 37 (1960) 1924 (1 juli) 3-13; M. Oomens, in Bisdomblad 41 (1964)2137(21 augustus) 1.
I: Katholiek Documentatie Centrum te Nijmegen, Collectie personen: afb. 2A6687 [Foto: Schreurs, Den Bosch].J.W.M. Peijnenburg
Bovenstaande biografie weerspiegelt de stand van het onderzoek tot aan het jaar van publicatie in het gedrukte deel van het BWN. Dit jaar is hieronder weergegeven. Alle daarna verschenen literatuur is niet in de tekst verwerkt en wordt evenmin vermeld in de literatuuropgave (onder L).
Oorspronkelijke versie opgenomen in: Biografisch Woordenboek van Nederland 1 (Den Haag 1979)Laatst gewijzigd op 12-11-2013