© Huygens ING - Amsterdam. Bronvermelding: J. Bosmans, 'Pelt, Adrianus (1892-1981)', in Biografisch Woordenboek van Nederland. URL:http://resources.huygens.knaw.nl/bwn1880-2000/lemmata/bwn2/pelt [12-11-2013]

PELT, Adrianus (1892-1981)

Pelt, Adrianus, functionaris bij de Volkenbond en de Verenigde Naties (Koog aan de Zaan 8-5-1892 - Hermance (Zwitserland) 11-4-1981). Zoon van Marinus Adrianus Pelt, werktuigkundig ingenieur, en Dorothea Johanna Endt. Gehuwd op 3-2-1919 met Andrée Elvire Léonide Bernard. Uit dit huwelijk werden 3 dochters geboren.

Pelt ging in 1909 reeds na vier jaar HBS te Zaandam in de journalistiek. Was achtereenvolgens redacteur buitenland bij het Nieuwsblad voor Nederland, correspondent in Londen (1915-1916) en te Parijs (1916-1920) voor Het Nieuws van den Dag en De Telegraaf. Hij studeerde tevens in Parijs aan de École libre des sciences politiqus (1916-1919). In 1920 trad hij in dienst van de Volkenbond, waar hij lid werd van de sectie voorlichting van het secretariaat. In die functie was hij o.a. van 1922 tot 1924 medewerker van de commissaris-generaal van de Volkenbond in Oostenrijk, de oud-burgemeester van Rotterdam A.R. Zimmerman, en leidde hij verschillende internationale missies, waar zijn kwaliteiten als onderhandelaar bleken. In 1934 werd hij directeur van de sectie voorlichting.

Zijn grote kennis van zaken betreffende voorlichtingstechnieken bleef bij de Nederlandse regering niet onopgemerkt. Zo werd hij betrokken bij de oprichting van een regeringspersdienst in Den Haag. Op 10 mei 1940 verliet hij - conform een afspraak met minister van Buitenlandse Zaken E.N. van Kleffens - Genève om de Nederlandse regering zijn diensten aan te bieden. Te Londen reorganiseerde hij de regeringspersdienst tot een volwaardige regeringsvoorlichtingsdienst, richtte hij het persagentschap ANEP op en bewerkstelligde hij bij de Britten dat Radio Oranje en Radio Brandaris in de lucht kwamen. Zijn voorlichtingsbeleid getuigde van realiteitszin, en daardoor droeg hij aanmerkelijk bij tot de goodwill van de Nederlandse zaak bij de geallieerden. Koningin Wilhelmina had echter heel wat minder waardering voor hem. Zij vond hem maar 'een eigenwijs mannetje', en in 1944 heeft zij dan ook maandenlang geprobeerd om zijn benoeming tot hoofd van de sectie voorlichting van het Militair Gezag tegen te houden, maar de regering had een juister oordeel over Pelts bekwaamheden.

In de zomer van 1945 maakte hij deel uit van de Nederlandse delegatie naar de oprichtingsvergadering van de Verenigde Naties (VN) te San Francisco. Hij oefende grote invloed uit op de inrichting van het secretariaat van de VN. Begin 1946 werd hij benoemd tot een van de drie adjunct-secretarissen-generaal van de VN en kreeg hij de grootste afdeling van het secretariaat onder zich, de afdeling conferenties en algemene diensten.

Op 10 december 1949 volgde de benoeming tot hoge commissaris van de VN in Libië. Voor 1 januari 1952 moest hij uit de gebieden Cyrenaica en Tripolitanië alsmede Fezzan - voormalige Italiaanse koloniën - een nieuwe staat vormen, de Libiërs helpen bij de opbouw van een regeringsapparaat en het ontwerpen van een grondwet. Hij slaagde erin immense tegenstellingen te overbruggen en verwierf de bijnaam 'onderkoning van Libië'.

Van 1952 tot 1957 was hij directeur van het Europees bureau van de VN te Genève. Op 9 januari 1956 ontving hij van de Universiteit van Amsterdam het eredoctoraat in de rechtswetenschappen in verband met zijn verdiensten in het internationale werk en zijn werkzaamheden in Libië in het bijzonder.

Na zijn pensionering bleef hij zijn bestuurlijke en diplomatieke kwaliteiten nog lang actief gebruiken, o.a. als secretaris-generaal van de wereldfederatie van de United Nations Associations. Verder was hij werkzaam voor de Nederlandse Hartstichting en had hij zitting in het bestuur van het Internationale Cardiologisch Instituut te Genève.

A: Over de jaren 1928-1938 berust een collectie in het archief van de Volkenbond in het Palais des Nations te Genève (Les papiers Pelt). Voor periode 1940 tot 1945 collectie-Pelt in Archief van Buitenlandse Zaken. Verder particuliere collectie onder berusting van familie Pelt te Hermance (Zwitserland).

P: Lybian independance and the United Nations. A case of planned decolonisation (New Haven [etc.], 1970).

L: L. Adam, Een staat werd geboren: Libië (Leiden, \952); Keesings Historisch Archief 1956, 12317; J. Bosmans, De Nederlander mr. A.R. Zimmerman als commissaris-generaal van de Volkenbond in Oostenrijk 1922-1926 (Nijmegen, 1973); L. de Jong, Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog ('s-Gravenhage, 1979) IX, passim; NRC Handelsblad, 23-4-1981.

I: Beeldbank van het Nationaal Archief in Den Haag [Foto: London; Collectie ANEFO; zonder datum].

J. Bosmans

Bovenstaande biografie weerspiegelt de stand van het onderzoek tot aan het jaar van publicatie in het gedrukte deel van het BWN. Dit jaar is hieronder weergegeven. Alle daarna verschenen literatuur is niet in de tekst verwerkt en wordt evenmin vermeld in de literatuuropgave (onder L).

Oorspronkelijke versie opgenomen in: Biografisch Woordenboek van Nederland 2 (Den Haag 1985)
Laatst gewijzigd op 12-11-2013