© Huygens ING - Amsterdam. Bronvermelding: H.W.A. Joosten, 'Waart, Cornelis Karel Paul de (1898-1970)', in Biografisch Woordenboek van Nederland. URL:http://resources.huygens.knaw.nl/bwn1880-2000/lemmata/bwn2/waart [12-11-2013]

WAART, Cornelis Karel Paul de (1898-1970)

Waart, Cornelis Karel Paul de (Paul), journalist en radioreporter bij de Katholieke Radio Omroep (Amsterdam 2-3-1898 - Amsterdam 10-9-1970). Zoon van Henricus Cornelis de Waart, hotelhouder, en Anna Jocoba Philomena van Uden. Gehuwd op 27-12-1923 met Jacoba Maria Bijlmer. Uit dit huwelijk werden 3 zoons en 3 dochters geboren.

De Waart volgde de HBS-opleiding aan het St. Ignatius-College in Amsterdam met de bedoeling daarna journalist te worden. Dit streven bleek al spoedig uit het feit dat hij het schoolblad De Harpoen oprichtte en redigeerde. Toch duurde het enkele jaren voor zijn wens werkelijkheid werd. Na de vervulling van zijn dienstplicht in 1918 kwam hij in het bankwezen terecht. Hij begon als volontair bij de Amsterdamsche Bank, werd daarna wisselagent bij de firma Theodoor Gilissen en kwam ten slotte bij de Algemeene Centrale Bankvereeniging voor de Middenstand, waar hij opklom tot procuratiehouder. In die jaren publiceerde hij artikelen in diverse financiële vakbladen. Door zijn werk raakte hij goed op de hoogte van de buitenlandse politiek. Op 1 februari 1925 ging hij over naar de journalistiek.

Hij kwam bij de redactie buitenland van het dagblad De Tijd. Overtuigd en strijdbaar katholiek was hij lid geworden van het katholieke 'Gilde van de Klare Waarheid', een groep leken die met toestemming van de hoofstedelijke overheid enige malen per week op bepaalde pleinen en in stadsparken uitleg gaf over het katholieke geloof. Paul de Waart bleek niet alleen te beschikken over een goede pen maar evenzeer over een gevatte en humorvolle spreekvaardigheid en een boeiende spreektrant. Door zijn getuigeniswerk kwam hij in aanraking met de dominicanerpater L.H. Perquin, pastoor van de St. Dominicuskerk, tevens hoofdredacteur van het apologetisch weekblad De Bazuin en stichter van de Katholieke Radio Omroep (KRO). Deze verzocht hem om op gezette tijden voor de radio morgenwijdingen te houden. In 1929 nodigde hij De Waart uit om naast zijn journalistiek werk bij De Tijd wekelijks een buitenlands overzicht te verzorgen bij de KRO. Het was het eerste radioprogramma van dien aard in West-Europa. Met onderbreking in de oorlogsjaren heeft Paul de Waart elke zaterdagavond tot 24 december 1960 zijn politieke commentaren gegeven. In 1931 trad hij in vaste dienst bij de KRO. Hij werd aanvankelijk belast met de propaganda, maar van januari 1932 af voerde hij de redactie van het programmablad de Katholieke Radio-Gids en verzorgde daarnaast de radioverslaggeving. Op dit gebied was hij een pionier. Hij heeft sindsdien tot 1954 vrijwel alle belangrijke gebeurtenissen in het Koninklijke Huis en in het Nederlandse en Europese maatschappelijke en kerkelijke leven verslagen. Hij was de eerste radioreporter ter wereld die in de Sint Pieter in Rome werd toegelaten. Dit gebeurde bij de begrafenis van Paus Pius XI en bij de kroning van Paus Pius XII in 1939. Hij maakte bovendien veel reportages over bedrijven, instellingen en openbare diensten en verzorgde ook de buitenlandse overzichten voor de KRO-werelduitzendingen via de korte golf.

Naast zijn omroepwerk zette hij zich in voor het werk van de RK Staatspartij. Hij hield spreekbeurten en schreef een aantal politieke brochures. De meest bekende is het geschrift tegen de NSB: Hou Zee of Hou Vast [S.L, 1933]. Tijdens de Duitse bezetting heeft hij, ook na de opheffing van de KRO in maart 1941, gedwongen wat onbelangrijk omroepwerk gedaan bij de nieuw opgerichte Rijksradio-omroep De Nederlandsche Omroep, totdat hij, na een eveneens gedwongen overplaatsing in een andere functie, in augustus 1943 ontslag nam. Toen in 1946 de KRO zijn uitzendingen hervatte, hernam ook Paul de Waart zijn vroegere taak als chef-reporter. Hij beschouwde zijn radiowerk als een zending: 'Voor mij blijft de radio een apostolaat en ik blijf spreken zolang ik adem heb', verklaarde hij.

In 1954 vond hij toch de tijd gekomen om het wat kalmer aan te gaan doen. Hij werd hoofdredacteur van het toenmalige Utrechts Katholiek Dagblad(het latere Het Centrum); wel bleef hij nog zaterdags voor de KRO-microfoon zijn buitenlands overzicht geven. In 1958 keerde hij echter terug naar Hilversum, nu als hoofd van het 'Historisch Archief van de Nederlandse Radio Unie. Daar berustten talloze plaat- en bandopnamen van de divere omroeporganisaties. Al dit materiaal moest worden gecontroleerd, geselecteerd, gemonteerd en gedocumenteerd. Dit werk deed hij tot aan zijn ziekte in 1970. Op 10 september van dat jaar is hij, 72 jaar oud, overleden.

Paul de Waart was een gelovig katholiek, een dynamisch man en een ervaren journalist. Hij was gezegend met een rijk gevoel voor humor en met een grote relativiteitszin. Zijn verdiensten vonden van overheidswege en kerkelijke zijde erkenning in verschillende onderscheidingen.

A: Archief van de Katholieke Radio Omroep te Hilversum.

P: Behalve de al genoemde publikaties artikelen in de Katholieke Radio-Gids van 1931 tot 1941 en 1946 tot 1954.

L: Redactie De Tijd, 28-1-1948 en 19-12-1953; Redactie Katholieke Radio-Gids 1953, nr. 52; Redactie De Maasbode, 11-3-1958; Redactie Het Parool, 30-12-1960; Redactie Limburgs Dagblad, 14-4-1967; Redactie Televizier, 1-3-1969; Dick Verkijk, Radio Hilversum 1940-1945 (Amsterdam, 1974) passim.

H.W.A. Joosten

Bovenstaande biografie weerspiegelt de stand van het onderzoek tot aan het jaar van publicatie in het gedrukte deel van het BWN. Dit jaar is hieronder weergegeven. Alle daarna verschenen literatuur is niet in de tekst verwerkt en wordt evenmin vermeld in de literatuuropgave (onder L).

Oorspronkelijke versie opgenomen in: Biografisch Woordenboek van Nederland 2 (Den Haag 1985)
Laatst gewijzigd op 12-11-2013