© Huygens ING - Amsterdam. Bronvermelding: Frans Oudejans, 'Cordang, Joannes Matheus (1869-1942)', in Biografisch Woordenboek van Nederland. URL:http://resources.huygens.knaw.nl/bwn1880-2000/lemmata/bwn4/cordang [12-11-2013]

CORDANG, Joannes Matheus (1869-1942)

Cordang, Joannes Matheus, wielrenner (Blerick (L.) 6-12-1869 - Swalmen (L.) 24-3-1942). Zoon van Gerardus Cordang, schipper, en Joanna Janssen. Gehuwd op 30-4-1906 met Maria Hendrika Konings. Uit dit huwelijk werden 6 zoons en 2 dochters geboren.

Als negende telg uit een gezin met vijftien kinderen moest Mathieu ('Mat') Cordang al jong aan het werk. Hij werd zeeman en voer de wereld rond. Toen zijn schip in 1893 in Vlissingen lag, bleek in de buurt een wielerwedstrijd te worden verreden. Hij leende een fiets en won. Cordang had meteen de smaak te pakken. Hij zocht werk aan de wal als gangmaker van bekende coureurs en besloot zelf wielrenner te worden. Op 15 september 1893 meldde hij zich als lid bij de Algemeene Nederlandsche Wielrijders-Bond, die destijds ook de wedstrijdsport regelde.

Na enkele proefwedstrijden debuteerde Cordang op 24 juni 1894, 24 jaar oud, in de nieuwe wielerklassieker Amsterdam - Arnhem - Amsterdam. Hij won deze overtuigend met twaalf minuten voorsprong. Op de tweede plaats eindigde Kees Witteveen, die tot dan toe de beste op de lange afstand was geweest en Cordangs voornaamste rivaal zou worden. In dat jaar won hij ook de wedstrijden Rotterdam - Utrecht, Leiden - Utrecht, en Maastricht - Nijmegen (alle drie vice versa), telkens met Witteveen als tweede.

Cordangs naam werd snel bekend, zeker nadat hij aan het eind van het seizoen 1894, met de Maastrichtenaar Chris Bailleux als bijrijder, het wereldkampioenschap tandemrijden over een mijl op 1 minuut 35 had gebracht. Vedetten als Jaap Eden en Cordang maakten de wielersport populair, en op veel plaatsen werden pistes aangelegd. Toch gaf Cordang de voorkeur aan wegwedstrijden. Hij trainde veel en won menige zware race. In guur weer was hij in zijn element: modder, regen, tegenwind, slechte wegen deerden hem niet. In augustus 1895 was Cordang een van de Nederlandse afgevaardigden naar de wereldkampioenschappen in Keulen, waar hij de titel op de 100 km voor amateurs won, met Witteveen alweer als tweede.

Toen het drie maanden later ook aan Nederlandse renners werd toegestaan als professional uit te komen, maakte Cordang van de wielersport zijn beroep. Na een weddenschap ging hij een duel aan met een personentrein op het traject Maastricht - Roermond. Hoewel de trein 2 km minder aflegde won hij. Cordang waagde zich ook buiten de landsgrenzen, maar had als beroepsrenner aanvankelijk weinig succes, mede door materiaalpech in de wedstrijd Bordeaux - Parijs en een val in Antwerpen. Later verging het hem beter, vooral op de Parijse winterbaan. Hij werd in 1897 gecontracteerd door het rijwielmerk Gladiator en kwam uit in de sinds een jaar verreden wegrace Parijs - Roubaix. Samen met de Fransman Maurice Garin - in 1903 winnaar van de eerste Tour de France - stormde hij de wielerbaan van Roubaix op. Cordang leek zijn rivaal te zullen verslaan, maar in een bocht kwam hij ten val en liep daardoor een achterstand op van 200 meter. In de nog te rijden ronden haalde hij die echter weer in om uiteindelijk in de eindsprint toch nog te worden verslagen. Ook in Bordeaux - Parijs eindigde hij als tweede, achter de Fransman Gaston Rivièrre, die over betere (gemotoriseerde) gangmaking beschikte. Cordangs tweede plaatsen brachten voor het eerst een Nederlander op het erepodium van een grote internationale wedstrijd.

Geprikkeld door verscheidene tegenslagen en uitgedaagd door tegenstrevers trok Cordang naar Londen, waar hij op 18 september 1897 op de baan van Crystal Palace de grootste prestatie uit zijn wielerloopbaan leverde: 24 uur achter levende gangmaking, tussendoor alle wereldrecords verpulverend. In totaal legde Cordang 991 km en 651 meter af. Na terugkeer in Nederland viel hem in Rotterdam een grootse huldiging ten deel.

Rond de eeuwwisseling stonden alle denkbare records op naam van Mathieu Cordang, wat hem de bijnaam 'ReCordang' opleverde. Sommige records zijn tot in lengte van dagen ongebroken, omdat nadien geen renner er brood in zag 1000 km of 24 uur aan één stuk tegen het uurwerk te rijden. De internationale wielerunie heeft dergelijke records trouwens van de lijst afgevoerd. Lange afstanden waren de krachtmens Cordang op het lijf geschreven: hij beschikte over een enorme dosis lucht in de longen en presteerde het eens een kaars die zes meter van hem af stond uit te blazen. Cordang werd veel gevraagd en verdiende goed. Als sterrenner van het rijwielmerk Liberator genoot hij tegen de eeuwwisseling een maandsalaris van f 900 plus prijzengeld. Hij leverde waar voor dat geld en won in 1898 vrijwel alles. Aangemoedigd door de behaalde successen en goede inkomsten ging Cordang tijdelijk in Parijs wonen, maar ook reed hij vaak in Duitsland. Het nieuwe wereldrecord over 24 uur, namelijk 1030 km en 110 meter, dat hij in september 1899 in Den Haag vestigde, ondanks storm en regen, maakte internationaal grote indruk. Tot zijn woede werd dit record echter nooit erkend wegens een falende tijdwaarnemer.

Na zijn dertigste verjaardag meende Mathieu Cordang er goed aan te doen naar andere bezigheden uit te zien. In Rotterdam werd hij vennoot van een autohandel, maar hij voelde zich er niet wel bij. Na een klein jaar besloot hij op de wielerbaan van Utrecht een aanval op het werelduurrecord zonder gangmaking te wagen. Cordang haalde het niet, maar brak wel het Europese uurrecord. Enkele weken later startte hij in de Bol d'Or te Parijs, toentertijd ongeveer de belangrijkste lange-afstandswedstrijd van het jaar. Na in 24 uur bijna 957 km te hebben afgelegd, won hij vóór Garin en de Duitser Thaddäus Robl.

Deze overwinning beschouwde Cordang een waardige manier om definitief afscheid te nemen, al kreeg hij enkele maanden later een bittere tegenslag te verwerken toen bij een brand in zijn huis te Blerick zijn gehele prijzencollectie verloren ging. Al vóór zijn huwelijk in 1906 vestigde Cordang zich in Swalmen, de woonplaats van zijn vrouw. Hij begon een fietsenhandel, die uitgroeide tot een garagebedrijf. Zijn kinderen waren allen sportief, maar hij verbood hun op een racefiets te klimmen. Enkele zoons zochten daarom hun heil in de motorsport. De vader volbracht in 1929 als 59-jarige nog een vierentwintiguurs-betrouwbaarheidsrit in Limburg. Cordang bleef een bescheiden, hartelijke man, nauwelijks herkenbaar als de beroemde sportheld van weleer, de renner die eens in Frankrijk 'Le Vaillant' ('De Onverschrokkene') was genoemd.

Cordangs overlijden in 1942 kreeg, tussen alle nieuws van oorlog en bezetting, weinig of geen aandacht. Toen dan ook bijna twintig jaar later in een Haags ziekenhuis een naamgenoot overleed, werd er onmiddellijk van uitgegaan dat het hier ging om de voormalige wielerkampioen. Het leidde tot vermelding in vrijwel alle dagbladen, vaak met een uitvoerig herdenkingsartikel. Nog lang daarna is deze foutieve overlijdensdatum ongecontroleerd overgenomen. Het bereiken van zo'n hoge leeftijd door een man die zulke grote inspanningen had geleverd, werd daarbij dan als bewijs aangevoerd dat sport wel gezond moest zijn.

P: Een chronologisch overzicht van Cordangs belangrijkste wieleroverwinningen tussen 1894 en 1900: in Wim van Eyle, Een eeuw Nederlandse wielersport. Van Jaap Eden tot Joop Zoetemelk (Utrecht [etc.], 1980) 71.

L: George J.M. Hogenkamp, Een halve eeuw wielersport (Amsterdam, 1916) 207-363, 561; Joris van den Bergh, 'Wielrennen', in H.A. Meerum Terwogt [e.a.], Nationaal sport gedenkboek (Amsterdam [1928]) 125-148; Jean Durry, Géants de la route (Lausanne, 1973) 43-44, 203; Frans van Schoonderwalt, Alles uit de kast. Van Anquetil tot Zoetemelk, van Amstel Goldrace tot Ronde van Zwitserland (Hapert, 1988) 68; 'Matthieu Cordang', in Wielersport , 29-11-1962; Gerard Sillen, 'Mathieu Cordang sneller dan personentrein', in Maas- en Roerbode , 28-8-1967; Otto Beaujon, 'Mathieu Cordang', in Wieler Revue , 4-9-1987; Frans Oudejans, 'Het verlengde leven van ReCordang', ibidem , 17-4-1992; Duke D. Groot, De kinderjaren van de wielersport. Periode van 1907-1926 (Utrecht [etc.], 1992).

I: Wiel Verheesen, Limburg wielerland. Van Cordang tot Van Heeswijk (Maastricht 2003) 17 [Foto: collectie Stan Cordang].

Frans Oudejans

Bovenstaande biografie weerspiegelt de stand van het onderzoek tot aan het jaar van publicatie in het gedrukte deel van het BWN. Dit jaar is hieronder weergegeven. Alle daarna verschenen literatuur is niet in de tekst verwerkt en wordt evenmin vermeld in de literatuuropgave (onder L).

Oorspronkelijke versie opgenomen in: Biografisch Woordenboek van Nederland 4 (Den Haag 1994)
Laatst gewijzigd op 12-11-2013