Stichting Joods Maatschappelijk Werk
| Naam archiefvormer | Stichting Joods Maatschappelijk Werk |
| Periode van bestaan | 1946- |
| Land van herkomst archiefvormer | |
| Navigatiekaart | Algemeen Australië Canada |
| Naam, varianten | Joodsch Maatschappelijk Werk; J.M.W.; JMW |
| Organisatie en inrichting | Toon Verberg Op 28 november 1946 werd de stichting Joods Maatschappelijk Werk opgericht ter coördinatie en uitvoering van de sociale zorg voor joden in Nederland. De stichting bestond uit een federatief verband, waarbij de toetredende instellingen de leden vormden. Na een ingrijpende wijziging van de statuten in februari 1947 startte JMW de feitelijke werkzaamheden in 1948.
De stichting had een groot Algemeen Bestuur bestaande uit 20-30 leden, benoemd uit de toegetreden instellingen. Alleen joden konden toetreden tot het bestuur. Tevens werd in 1947 bepaald dat de Kerkgenootschappen (Nederlands Israëlitisch Kerkgenootschap; Portugees-Israëlitische Gemeente in Nederland en Verbond van Liberaal-Religieuse Joden in Nederland) samen een meerderheid van één hadden ten opzichte van de bestuursleden, afgevaardigd door de andere instellingen.
Uit zijn midden benoemde het Algemeen Bestuur een Dagelijks Bestuur en (vanaf 1948) een Bestuursraad. De Bestuursraad was formeel verantwoording schuldig aan het Algemeen Bestuur en had gedelegeerde bevoegdheden. Feitelijk diende het vooral als klankbord voor het Dagelijks Bestuur, dat bestond uit de voorzitter, secretaris en penningmeester en dat verantwoordelijk was voor de dagelijkse gang van zaken. Het Algemeen Bestuur kon tevens afdelingen of commissies voor specifieke werkzaamheden instellen. Het bureau van de stichting, met aan het hoofd een directeur, was en is gevestigd te Amsterdam.
In 1949 vormde de Stichting Joods Maatschappelijk Werk een 'Joint Emigratie-afdeling'. Tot die tijd was emigratie van joodse Nederlanders en joden met een andere of zonder nationaliteit verzorgd door twee Amerikaans-joodse organisaties met een emigratiebureau in Nederland, het American (Jewish) Joint Distribution Committee ('de Joint') en de Hebrew Immigration Aid Society (HIAS), in samenwerking met onder meer de International Refugee Organization (IRO) . De Joint-emigratieafdeling vormde een samenwerkingsverband tussen de Joint en JMW tussen 1949 en 1954. In 1954 trok De Joint zich terug en werd de afdeling opgeheven. De emigratiewerkzaamheden voor joden in Nederland werden van 1954 tot 1956 uitgevoerd door een samenvoeging van HIAS en De Joint. Na problemen nam JMW in 1956 opnieuw emigratie- en vluchtelingenwerk op zich.
In december 1952 trad de Stichting Joods Maatschappelijk Werk toe tot de Algemene Emigratie Centrale. Op grond van dit lidmaatschap was het mogelijk dat vertegenwoordigers van JMW zitting kregen in de Raad voor de Emigratie of het Emigratiebestuur. Het JMW heeft gedurende enkele jaren een afgevaardigde in de Raad voor de Emigratie gehad.
voorzitters: 1948-1953 M. Acohen 1954-1972 E. Spier
hoofd Joint-emigratieafdeling: 1949-1954 G. Taussig |
| Taak, activiteiten | Toon Verberg Het doel van de stichting JMW gedurende de onderzoeksperiode was het coördineren, bevorderen en uitvoeren van de 'gehele sociale zorg voor joden in Nederland'. Deze zorg kon worden uitgestrekt tot Nederlandse joden in het buitenland.
De stichting trachtte dit te bereiken door op te treden als centrale, overkoepelende organisatie van instellingen of verenigingen op sociaal gebied; door het nemen van initiatieven ter behartiging van sociale noden, waarin nog niet werd voorzien en door in voorkomende gevallen zelf sociale zorg uit te oefenen (statuten 1948).
De Emigratieafdeling JMW verrichtte onderzoek ten behoeve van emigratie en transmigratie m.n. naar traditionele bestemmingslanden (emigratie naar Israël werd vanaf circa 1950 verzorgd door de Jewish Agency for Palestine (Palestinabureau voor Nederland), wel vond financiële ondersteuning voor emigratie naar Israël door JMW plaats). Tevens werden er werkzaamheden verricht ten behoeve van de dossiervorming van aspirant-emigranten, zoals het uitbrengen van rapporten. Daarnaast verrichte de afdeling 'personal service', een onderafdeling van de Emigratieafdeling diensten voor Nederlandse joden in het buitenland en buitenlandse joden in Nederland, zoals het verlenen van rechtskundige hulp, opsporing van adressen etc. |
| Voorloper | Contact-Commissie van de Joodse Coördinatie Commissie |
| Opvolger | niet van toepassing |
| Typering instelling | |
| Typering taken | |
| Kerkelijke denominatie / zuil | |
| Doelgroepen | |
| Verband met andere archiefvormers: is vertegenwoordigd in: | |
| Literatuur | Toon Verberg periodieken Verslag van de werkzaamheden der Stichting Joods Maatschappelijk Werk 1948- …. [ ook onder de titel Jaarverslag/ Stichting Joods Maatschappelijk Werk en Jaarverslag JMW ]
literatuur Citroen, Bettina, Langdurige hulpverlening binnen Joods Maatschappelijk Werk ([Rotterdam 1986]) [Scriptie Sociale Academie Rotterdam]
Lipschits, Isaac, Tsedaka. Een halve eeuw Joods Maatschappelijk Werk in Nederland (Zutphen 1997) m.n. 182, 273-279. |
| Doorgenomen archieven / series | Archief van de Stichting Joods Maatschappelijk Werk |
| Periode archief | 20e eeuw |
| Vindplaats | Stadsarchief Amsterdam, Amsterdam |
| Openbaarheid | zie [opmerkingen structuur archief] |
| Omvang; inventarisnummers | zie [opmerkingen structuur archief] |
| Vernietigd | zie [opmerkingen structuur archief] |
| Toegang(en) | 1168 |
| Kenmerk toegang | zie [opmerkingen structuur archief] |
| Indices op toegang | zie [opmerkingen structuur archief] |
| Originele archivalia van archiefvormer in andere archieven | zie [opmerkingen structuur archief] |
| Originele archivalia van andere archiefvormers in dit archief; gedeponeerde archieven | zie [opmerkingen structuur archief] |
| opmerkingen structuur archief | Het archief is in bewerking (anno augustus 2008) en is niet ingezien. De voorlopige inventarisomschrijvingen zijn verkregen via het Stadsarchief Amsterdam, de omvang van de archivalia betreffende emigratie is ca 0,4 m. |
| Seriële bescheiden | - Vergaderstukken (veelal kopieën) van het Algemeen Bestuur van de Algemene Emigratie Centrale 1972-1985 (2 dossiers) |
| Statistische gegevens | geen [m.b.t. emigratie] |
| Inhoud overig | - Dossiers van de Hebrew Immigration Aid Society/United HIAS Service met correspondentie, notulen van vergaderingen, maandelijkse verslagen van personen die via Joods Maatschappelijk Werk naar andere landen vertrokken, 1948-1970 (omvang ca. 0,3 m.) |
| Bestemmingslanden | |
| Opmerkingen | 1) De bestemmingslanden zijn gebaseerd op gegevens uit de jaarverslagen zoals te vinden in Nationaal Archief, IRO-gedelegeerde, 2.05.31, inv.nr. 181, zie hieronder
2) Ter signalering : a) Nationaal Archief, 2.05.31 archief Nederlandse IRO-gedelegeerde - inv.nr. 181: kopie stichtingsakte Joods Maatschappelijk Werk 25-02-1947; bestuurssamenstelling en jaarverslagen (gestencild 1947-1951) [de jaarverslagen bevatten informatie over de organisatie van de emigratieafdeling van de Stichting JMW voor toetreding tot de AEC en statistische gegevens van vertrek naar bestemmingslanden]
b) In andere archiefbewaarplaatsen aangetroffen collecties betreffende joodse emigratie (naar Israël): Groninger Archieven: Toegangsnummer 492 archiefbescheiden en documentatie van de firma R. Kranenborg te Groningen en de Familie van Blankenstein - inv.nr. 24, Artikel gepubliceerd in het Nieuw-Israelitisch Weekblad van 25 december 1964 betreffende het afscheid van T. van Blankenstein in verband met emigratie naar Israël. [Het artikel bevat naast een beschrijving van Van Blankestein en zijn werkzaamheden voor het Jewish Agency Bureau, enige kwantitatieve gegevens over de emigratie naar Israël 1954-1964]
c) Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie: Toegangsnr. 217a archief van de American Jewish Joint Distribution Committee (betreft emigratie 1940-1944). Toegangsnr. 197k archief van Le-Ezrath Ha-Jeled - Map met correspondentie, bevattende aankondigingen van opsporing, verhuizingen, emigratie e.d. van Joodse oorlogspleegkinderen, evenals een aantal naamlijsten 1945-1946 (inv.nr. 1e). |
Algemeen
| Naam, varianten | Joodsch Maatschappelijk Werk; J.M.W.; JMW |
| Organisatie en inrichting | Op 28 november 1946 werd de stichting Joods Maatschappelijk Werk opgericht ter coördinatie en uitvoering van de sociale zorg voor joden in Nederland. De stichting bestond uit een federatief verband, waarbij de toetredende instellingen de leden vormden. Na een ingrijpende wijziging van de statuten in februari 1947 startte JMW de feitelijke werkzaamheden in 1948.
De stichting had een groot Algemeen Bestuur bestaande uit 20-30 leden, benoemd uit de toegetreden instellingen. Alleen joden konden toetreden tot het bestuur. Tevens werd in 1947 bepaald dat de Kerkgenootschappen (Nederlands Israëlitisch Kerkgenootschap; Portugees-Israëlitische Gemeente in Nederland en Verbond van Liberaal-Religieuse Joden in Nederland) samen een meerderheid van één hadden ten opzichte van de bestuursleden, afgevaardigd door de andere instellingen.
Uit zijn midden benoemde het Algemeen Bestuur een Dagelijks Bestuur en (vanaf 1948) een Bestuursraad. De Bestuursraad was formeel verantwoording schuldig aan het Algemeen Bestuur en had gedelegeerde bevoegdheden. Feitelijk diende het vooral als klankbord voor het Dagelijks Bestuur, dat bestond uit de voorzitter, secretaris en penningmeester en dat verantwoordelijk was voor de dagelijkse gang van zaken. Het Algemeen Bestuur kon tevens afdelingen of commissies voor specifieke werkzaamheden instellen. Het bureau van de stichting, met aan het hoofd een directeur, was en is gevestigd te Amsterdam.
In 1949 vormde de Stichting Joods Maatschappelijk Werk een 'Joint Emigratie-afdeling'. Tot die tijd was emigratie van joodse Nederlanders en joden met een andere of zonder nationaliteit verzorgd door twee Amerikaans-joodse organisaties met een emigratiebureau in Nederland, het American (Jewish) Joint Distribution Committee ('de Joint') en de Hebrew Immigration Aid Society (HIAS), in samenwerking met onder meer de International Refugee Organization (IRO) . De Joint-emigratieafdeling vormde een samenwerkingsverband tussen de Joint en JMW tussen 1949 en 1954. In 1954 trok De Joint zich terug en werd de afdeling opgeheven. De emigratiewerkzaamheden voor joden in Nederland werden van 1954 tot 1956 uitgevoerd door een samenvoeging van HIAS en De Joint. Na problemen nam JMW in 1956 opnieuw emigratie- en vluchtelingenwerk op zich.
In december 1952 trad de Stichting Joods Maatschappelijk Werk toe tot de Algemene Emigratie Centrale. Op grond van dit lidmaatschap was het mogelijk dat vertegenwoordigers van JMW zitting kregen in de Raad voor de Emigratie of het Emigratiebestuur. Het JMW heeft gedurende enkele jaren een afgevaardigde in de Raad voor de Emigratie gehad.
voorzitters: 1948-1953 M. Acohen 1954-1972 E. Spier
hoofd Joint-emigratieafdeling: 1949-1954 G. Taussig |
| Taak, activiteiten | Het doel van de stichting JMW gedurende de onderzoeksperiode was het coördineren, bevorderen en uitvoeren van de 'gehele sociale zorg voor joden in Nederland'. Deze zorg kon worden uitgestrekt tot Nederlandse joden in het buitenland.
De stichting trachtte dit te bereiken door op te treden als centrale, overkoepelende organisatie van instellingen of verenigingen op sociaal gebied; door het nemen van initiatieven ter behartiging van sociale noden, waarin nog niet werd voorzien en door in voorkomende gevallen zelf sociale zorg uit te oefenen (statuten 1948).
De Emigratieafdeling JMW verrichtte onderzoek ten behoeve van emigratie en transmigratie m.n. naar traditionele bestemmingslanden (emigratie naar Israël werd vanaf circa 1950 verzorgd door de Jewish Agency for Palestine (Palestinabureau voor Nederland), wel vond financiële ondersteuning voor emigratie naar Israël door JMW plaats). Tevens werden er werkzaamheden verricht ten behoeve van de dossiervorming van aspirant-emigranten, zoals het uitbrengen van rapporten. Daarnaast verrichte de afdeling 'personal service', een onderafdeling van de Emigratieafdeling diensten voor Nederlandse joden in het buitenland en buitenlandse joden in Nederland, zoals het verlenen van rechtskundige hulp, opsporing van adressen etc. |
| Voorloper | Contact-Commissie van de Joodse Coördinatie Commissie |
| Opvolger | niet van toepassing |
| Typering instelling | |
| Typering taken | |
| Kerkelijke denominatie / zuil | |
| Doelgroepen | |
| Verband met andere archiefvormers: is vertegenwoordigd in: | |
| Literatuur | periodieken Verslag van de werkzaamheden der Stichting Joods Maatschappelijk Werk 1948- …. [ ook onder de titel Jaarverslag/ Stichting Joods Maatschappelijk Werk en Jaarverslag JMW ]
literatuur Citroen, Bettina, Langdurige hulpverlening binnen Joods Maatschappelijk Werk ([Rotterdam 1986]) [Scriptie Sociale Academie Rotterdam]
Lipschits, Isaac, Tsedaka. Een halve eeuw Joods Maatschappelijk Werk in Nederland (Zutphen 1997) m.n. 182, 273-279. |
| Doorgenomen archieven / series | Archief van de Stichting Joods Maatschappelijk Werk |
| Periode archief | 20e eeuw |
| Vindplaats | Stadsarchief Amsterdam, Amsterdam |
| Openbaarheid | zie [opmerkingen structuur archief] |
| Omvang; inventarisnummers | zie [opmerkingen structuur archief] |
| Vernietigd | zie [opmerkingen structuur archief] |
| Toegang(en) | 1168 |
| Kenmerk toegang | zie [opmerkingen structuur archief] |
| Indices op toegang | zie [opmerkingen structuur archief] |
| Originele archivalia van archiefvormer in andere archieven | zie [opmerkingen structuur archief] |
| Originele archivalia van andere archiefvormers in dit archief; gedeponeerde archieven | zie [opmerkingen structuur archief] |
| opmerkingen structuur archief | Het archief is in bewerking (anno augustus 2008) en is niet ingezien. De voorlopige inventarisomschrijvingen zijn verkregen via het Stadsarchief Amsterdam, de omvang van de archivalia betreffende emigratie is ca 0,4 m. |
| Seriële bescheiden | - Vergaderstukken (veelal kopieën) van het Algemeen Bestuur van de Algemene Emigratie Centrale 1972-1985 (2 dossiers) |
| Statistische gegevens | geen [m.b.t. emigratie] |
| Inhoud overig | - Dossiers van de Hebrew Immigration Aid Society/United HIAS Service met correspondentie, notulen van vergaderingen, maandelijkse verslagen van personen die via Joods Maatschappelijk Werk naar andere landen vertrokken, 1948-1970 (omvang ca. 0,3 m.) |
| Bestemmingslanden | |
| Opmerkingen | 1) De bestemmingslanden zijn gebaseerd op gegevens uit de jaarverslagen zoals te vinden in Nationaal Archief, IRO-gedelegeerde, 2.05.31, inv.nr. 181, zie hieronder
2) Ter signalering : a) Nationaal Archief, 2.05.31 archief Nederlandse IRO-gedelegeerde - inv.nr. 181: kopie stichtingsakte Joods Maatschappelijk Werk 25-02-1947; bestuurssamenstelling en jaarverslagen (gestencild 1947-1951) [de jaarverslagen bevatten informatie over de organisatie van de emigratieafdeling van de Stichting JMW voor toetreding tot de AEC en statistische gegevens van vertrek naar bestemmingslanden]
b) In andere archiefbewaarplaatsen aangetroffen collecties betreffende joodse emigratie (naar Israël): Groninger Archieven: Toegangsnummer 492 archiefbescheiden en documentatie van de firma R. Kranenborg te Groningen en de Familie van Blankenstein - inv.nr. 24, Artikel gepubliceerd in het Nieuw-Israelitisch Weekblad van 25 december 1964 betreffende het afscheid van T. van Blankenstein in verband met emigratie naar Israël. [Het artikel bevat naast een beschrijving van Van Blankestein en zijn werkzaamheden voor het Jewish Agency Bureau, enige kwantitatieve gegevens over de emigratie naar Israël 1954-1964]
c) Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie: Toegangsnr. 217a archief van de American Jewish Joint Distribution Committee (betreft emigratie 1940-1944). Toegangsnr. 197k archief van Le-Ezrath Ha-Jeled - Map met correspondentie, bevattende aankondigingen van opsporing, verhuizingen, emigratie e.d. van Joodse oorlogspleegkinderen, evenals een aantal naamlijsten 1945-1946 (inv.nr. 1e). |
| Doorgenomen archieven / series | Archief van de Stichting Joods Maatschappelijk Werk |
| Periode archief | 20e eeuw |
| Vindplaats | Stadsarchief Amsterdam, Amsterdam |
| Openbaarheid | zie [opmerkingen structuur archief] |
| Omvang; inventarisnummers | zie [opmerkingen structuur archief] |
| Vernietigd | zie [opmerkingen structuur archief] |
| Toegang(en) | 1168 |
| Kenmerk toegang | zie [opmerkingen structuur archief] |
| Indices op toegang | zie [opmerkingen structuur archief] |
| Originele archivalia van archiefvormer in andere archieven | zie [opmerkingen structuur archief] |
| Originele archivalia van andere archiefvormers in dit archief; gedeponeerde archieven | zie [opmerkingen structuur archief] |
| opmerkingen structuur archief | Het archief is in bewerking (anno augustus 2008) en is niet ingezien. De voorlopige inventarisomschrijvingen zijn verkregen via het Stadsarchief Amsterdam, de omvang van de archivalia betreffende emigratie is ca 0,4 m. |
| Seriële bescheiden | - Vergaderstukken (veelal kopieën) van het Algemeen Bestuur van de Algemene Emigratie Centrale 1972-1985 (2 dossiers) |
| Statistische gegevens | geen [m.b.t. emigratie] |
| Inhoud overig | - Dossiers van de Hebrew Immigration Aid Society/United HIAS Service met correspondentie, notulen van vergaderingen, maandelijkse verslagen van personen die via Joods Maatschappelijk Werk naar andere landen vertrokken, 1948-1970 (omvang ca. 0,3 m.) |
| Bestemmingslanden | |
| Opmerkingen | 1) De bestemmingslanden zijn gebaseerd op gegevens uit de jaarverslagen zoals te vinden in Nationaal Archief, IRO-gedelegeerde, 2.05.31, inv.nr. 181, zie hieronder
2) Ter signalering : a) Nationaal Archief, 2.05.31 archief Nederlandse IRO-gedelegeerde - inv.nr. 181: kopie stichtingsakte Joods Maatschappelijk Werk 25-02-1947; bestuurssamenstelling en jaarverslagen (gestencild 1947-1951) [de jaarverslagen bevatten informatie over de organisatie van de emigratieafdeling van de Stichting JMW voor toetreding tot de AEC en statistische gegevens van vertrek naar bestemmingslanden]
b) In andere archiefbewaarplaatsen aangetroffen collecties betreffende joodse emigratie (naar Israël): Groninger Archieven: Toegangsnummer 492 archiefbescheiden en documentatie van de firma R. Kranenborg te Groningen en de Familie van Blankenstein - inv.nr. 24, Artikel gepubliceerd in het Nieuw-Israelitisch Weekblad van 25 december 1964 betreffende het afscheid van T. van Blankenstein in verband met emigratie naar Israël. [Het artikel bevat naast een beschrijving van Van Blankestein en zijn werkzaamheden voor het Jewish Agency Bureau, enige kwantitatieve gegevens over de emigratie naar Israël 1954-1964]
c) Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie: Toegangsnr. 217a archief van de American Jewish Joint Distribution Committee (betreft emigratie 1940-1944). Toegangsnr. 197k archief van Le-Ezrath Ha-Jeled - Map met correspondentie, bevattende aankondigingen van opsporing, verhuizingen, emigratie e.d. van Joodse oorlogspleegkinderen, evenals een aantal naamlijsten 1945-1946 (inv.nr. 1e). |