Emigratie1945-1967

Katholieke Actie werd in 1922 door paus Pius XI geïntroduceerd als dam tegen de secularisering van de samenleving. Hij definieerde Katholieke Actie als de deelname van leken aan het hierarchische apostolaat van de katholieke kerk, met als doel het bevorderen van het godsdienstig en kerkelijk leven. Daarnaast moesten katholieke organisaties op het terrein van onderwijs, pers, opvoeding en katholieke sociale organisaties door dit lekenapostolaat in hun werkzaamheden worden gesteund.

In 1936 richtte kardinaal de Jong de eerste diocesane Katholieke Actie op in het aartsbisdom Utrecht. Ook in andere bisdommen kwamen plaatselijke (parochiale) KA's van de grond, diocesaan georganiseerd.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog fungeerde de Katholieke Actie als dekmantel voor de werkzaamheden van veel opgeheven standsorganisaties.

In 1945 werd ter coördinatie van de diocesane KA's een landelijk bureau opgericht. De algemene leiding berustte bij de diocesane directeuren (priesters) en voorzitters. Het dagelijks bestuur bestond uit twee geestelijken (directeur en secretaris) en twee leken (voorzitter en penningmeester).

In 1958 kwamen de tot dan toe autonome diocesane organisaties tot een federatie. Het Landelijk Centrum voor KA vormde een onderdeel van het bestuur van de Rooms-Katholieke Kerkprovincie in Nederland. Eind 1966 werd KA omgezet in het Oriëntatie- en Communicatiecentrum voor Kerk en Wereld De Horstink.

Het landelijk bureau streefde naar coördinatie en stimulering van en samenwerking met het gehele katholieke organisatieleven. Het participeerde daarom in bestuur van o.m. het Katholiek Bureau voor Maatschappelijk en Cultureel Overleg, waarvan alle standsorganisaties deel uit maakten. Op grond hiervan waren er tevens contacten met de Katholieke Centrale Emigratie Stichting. Op diocesaan niveau was de Katholieke Actie o.m. vertegenwoordigd in het Diocesaan Emigratie Contact Orgaan (de voorloper van de Inter-Diocesane Emigratie Stichting) (van de bisdommen Breda en Den Bosch).

Het lekenapostolaat van de Katholieke Actie was aanvankelijk bedoeld als instrument van zielzorg alle gelovigen. Na de Tweede Wereldoorlog ontwikkelde de KA zich tot een specialistische vormingsinstelling.

Duffhues, Ton, Albert Felling, Jan Roes, Bewegende patronen. Een analyse van het landelijke netwerk van katholieke organisaties en bestuurders 1945-1980 (Baarn 1985).