Registers van de Hollandse grafelijkheid 1299-1345

Floris Berthout heer van Mechelen, Gerard heer van Voorne, burggraaf van Zeeland, Jan heer van Arkel en Rogier van Leefdaal, ridders, scheidslieden in de oorlog om Heusden tussen enerzijds hertog (Jan III) van Brabant en diens helpers en anderzijds graaf (Willem III) en diens helpers, alsmede in de twist tussen enerzijds graaf Willem III en de inwoners van de Broek en anderzijds Jan van Heusden en Jan van den Elshout, en voorts in de twist tussen enerzijds heer Jan van der Dussen, ridder, Jan van Drongelen, Jan van Wissel, Hendrik Marienz. en Tielman de Molenaar en anderzijds Jan van Heusden en Jan van den Elshout, doen uitspraak in die geschillen en leggen een algemene zoen op.

De bovenstaande datering is gebaseerd op de veronderstelling dat de paasstijl is toegepast. Zie de Inleiding.

Vgl. nrs. BR 11-16; zie voorts nr. ZH 112.

De onderstaande tekst is gebaseerd op afschrift B.

Wi Florens Bartoud^c here van Machlen, Gherard^d here van Voirne, borchgrave van Zeeland^e, Jan here van Ercle^f ende Rogier van Levedale, riddere, segghere van allen tuyste, broeke ende eyske die een edel man die hertoghe^g van Lotrike^h, van Brabant ende van Limbourchⁱ ende sine helpere eyskende^j sijn enen edelen man den grave van Heynnegouwen^k, van Holland^l, van Zeeland^m ende here van Vriesland ende sinen helperen, ende die grave van Heynnegouwen voirs. ende sine helpereⁿ weder eyskende sien den hertoghe van^o Brabant ende sinen helperen voirs., van der oirloghe van Hoysden^p ende dat dair of roert ende ghesciet sien toit op den dach toe van huden, ende alle tuyste, broeke ende eyske die die grave van Heynnegouwen ende sine helpere voirs. ende die van den Broeke^q ende hoir helpere eyskende sijn Janne van Hoesdenne, Janne van den Elshoute ende horen helperen, ende si him weder, ende van allen tuyste, broke ende eyske die hair Jan van der Dussen, ridder, Jan van Dronghelen^r, Jan van Wischel^s, Heynric^t Marien sone^u, Tielman die Moelnaer^v ende hoir helpere eyskende sijn Janne van Hoesdenne, Janne van den Elshoute^w ende horen helperen, ende si hem weder, uytghenomen den here van Saffenberghe, also alse die brieve ^x van den conpromessen spreken die die hertoghe ende die grave voirs. malc anderen dair of bezeghelt over ghegheven hebben, maken cond alle luden dat wi alle viere segghers voirscreven bi ghemenen acorde over een ghedraghen sien ende uten onse segghen in dier manieren dat hier na ghescreven staet.

In den eersten segghen wi dat die grave van Heynnegouwen voirs. ghelden zal den hertoghe van Brabant voirs. voir sine scade an sinen properen goede ende siere poirters scade van den Bosche, siere mannen ende siere lude scade die sgraven voirs. viande niet en sien, vijf ende twintich hondert pond Tornoyse^y, den groeten Tornoyse over zestien penninghe gherekent; ende dese ghelike zal die hertoghe voirs. ghelden den grave voirscreven voir sinen scade an sine properen goede ende siere lude scade vijf hondert pond Tornoyse, payments voirseyd. Ende dit ghelt van beyden siden voirscreven zalmen betalen die ene helfte tote sinte Jans misse midde^z zomer^a' ende die ander helft te Kersavond^b' naist comende.

Voirt zal Jan van Dronghelen^c' sine handen of trecken^d' van den hoghen gherechten die hem^e' die here van Saffenberghe gaf, ende dair mach die hertoghe voirs. sinen wille mede doen; maer waer dat die here van Safffenberghe noch tote des hertoghen ghenade voirs. quame ende hi ant goed van Hoesden gheraecte^f', so mochte Jan voirs. sijn recht an den here van Saffenberghe voirnoemd vervolghen.

Voirt zal Jan van Hoysden gheven Janne van Dronghele omme vrienscappe ende voir sijns broeders doet^g' vijftich pond Tornoyse syaers, payments^h' voirscreven, in rechten liene van hem te houden; ende die zal hi hem bewisen op ombecommert goed dair se Jan van Dronghele^i' voirs. vriliken jaerlix op voren mach.

Vord zal Jan van Hoysden den grave van Heynnegouwen voirs. op draghen in vrien goede hondert pond Tornoyse sjaers, payments voirs., in rechten liene van den grave voirs. te houden; ende hi zal den grave voirs. dienen enen dienste int sgraven oirloghe, alst die grave begheert, met hondert man zes weken ende op sijns zelfs coste, dairt jeghens den hertoghe niet en es.

Voird zal Jan^j' van Elshoute den grave voirs. opdraghen in vrien goede vijftich pond Tornoyse sjaers, payments voirs., ende die zal hi van den grave voirs. in rechten liene houden boven den liene dat hi nu van hem houd.

Voird^k' zegghen wi alle doden, brant, roef ende smerte an beyden syden quite, ende elc man an beyden siden op sijn goed ende op sijn recht dair hi op was ter tijd doe dit oirloghe eerst beghonde, ende des vriliken ghebruken sonder enigherande^{l' m'} si jof anetalinghe^n' die roeren mochte van desen oirloghe voirscreven.

Ende alle ponte die van deser^o' oirloghen voirs. roeren ende die wi in desen brief niet en segghen, die houden wi noch tonsen verclaersen. Ende van Heynric^p' Marien soens^q' ende Jan Hessels soens^r' vanghenesse, omme dat wi niet zeker en weten weder dat si tote der oirloghe van Hoysden voirseyd toe behoren jof en doen, so houden^s' wi dat noch an ons tote onsen onsen verclaersen tusken nu ende sinte Jans misse midsomer naist comende.

Ende hier mede segghen wi ene alinghe soene tuysken den hertoghe van Brabant ende den grave van Heynnegouwen ende van Hollant^t' ende horen helperen voirs., ende dair mede zullen si onderlanghe ghesoent ^u' sien; ende hair Jan van der Dussen, ridder, Jan van Dronghelen^v', Jan van Wischel^w', Heynric^x' Marien sone, Thielman^y' die Moilnaer^z', die van den Broeke^a'' ende hoir helpere tyeghens den hertoghe ende sinen helperen voirs. versoent sien; ende Jan van Hoysden^b'' ende Jan van den^c'' Elshoute^d'' ende horen^e'' helperen tyeghens den grave ende sinen helperen voirs. versoent sien; ende Jan van Hoysden, Jan van den Elshoute ende hore helpere^f'' ende hair^g'' Jan van der Dussen, ridder, Jan van Dronghelen^h'', Jan van Wiskel, Heynric^i'' Marien sone Tielman die Moilnaer^j'', die van den Broeke ende hoyr helpere an beyden side onderlanghe^k'' versoent sien^l''. Ende allen tuyste, ^m'' broke ende eyske die si mallic anderen eysken mochten van den orloghe voirs., ende elc mans goed an beyden ziden, zal also vri ende also^n'' ombecomert wesen alst was des dinxdaechs^o'' voir sinte Lucas dach^p'' doe wi dit segghen eerst an ons namen; ende so wie dair of an beyden siden yet op gheboirt heeft zeder die tijd, die zalt den anderen wedergheven. Ende soe wie onse segghen voirscreven niet en helde, soude ghelden tien dusent pond Tornoyse also alse die compromesse ^q'' dair of houden; ende so wie die soene brake, dat waer op sijn lijf ende op sijn goed. Ende alle stucken voirscreven sonder^r'' arghenliste.

Ende omme dat wi alle viere segghers voirscreven met ghemenen acoirde dit segghen over een ghedraghen hebben, so hebben wi desen brief open bezeghelt^s'' met onsen zeghelen. Ghegheven te Machlen des dinxendaghes na Dertiendaghe int jaer ons Heren M CCC een ende twintich.