Registers van de Hollandse grafelijkheid 1299-1345

Graaf Willem III verzoekt hertog Jan III van Brabant dat hij heer Reinoud, heer van Montjoie en Valkenburg, ontslaat uit diens gijzeling te Leuven, dit naar aanleiding van klachten door heer Reinoud van inbreuken door de hertog en diens mannen op het verdrag dat deze met heer Reinoud had gesloten, en waarvan de teksten van twee in verband daarmee uitgevaardigde oorkonden zijn geïnsereerd.

Gezien de taalkenmerken zal de tekst van de onderstaande oorkonde eerder zijn opgesteld door iemand uit de omgeving van de heer van Valkenburg dan door een klerk van graaf Willem III; de teksten van de twee geïnsereerde oorkonden vertonen overigens andere, mogelijk Brabantse karakteristieken.

Vgl. nr. DE 22.

Wi Willaem^b grave van Hennegouwen^c, van Holland^d, van Zeeland ende here van Vriesland maken cond allen luden ende sonderlinghe uch die hie sijt dat een edel prinche ende een mochtich, onse lieve neve Johan die hertoghe^e van Brabant, hadde ende helt een orloghe weder enen edelen manne och onsen lieven neve heren Reynoude, here van Monyoe ende van Valkenborch, edele lude here Florens Bartoud here ende here Johan^f van Baerlaer, riddere, raitghever des hertoghen voirs., end der raed van den goeden steden beeden ende soghten ons ane al dien ghene die leet was dat oirloghe ende sere worven in goeden trouwen ombe die soene, dat wir^g welden denen voirsproken here van Valkenborch dair toe brenghen dat hoe^h ombe des hertoghen ende sijns lands eere willen wolde sijgh gheven in des hertoghen ghenade, hoe solde eine alsotene ende alsulke ghenade doene die hieⁱ wir ende alle sine vriend voir god sulde nemen doe^j dit ghedaen was; wier op die hope ende op die ghelofte van desen worden vraghenden^k den here van Valkenborch dair toe dat hoe sijgh gaf in ghenade^l des voirsproken hertoghes ende gaf siner open brieve dair op die hier na ghescreven staen, doch dede hoe in deser wijs dat^m ende manieren dat der hertoghen ome sijn land ende sijn goed ende alre sinre helpere, god dat si op denen dach hilden ende hadden, bescirmen ende bewaren seydeⁿ voir onrecht voir sijgh ende alle sinen helpere, ende soelde ome der hertoghe sine open brieve gheven bezeghelt met sinen groeten seghele den des hertoghen Raed van der Raed van den^o steden helt ende niet anders entwotz der here van Valkenborch, doene hier op worden die brieve ghemacht ende ghegheven van beyden siden. Die brieve spreken als hier na ghescreven staet ende goen aldus ane.

Wi Reynoud here van Monyoe ende van Valkenborch maken cond allen luden dat wi bi onsen vrien wille, bi goeddenken onser vriende ende bi rade onser manne ende ons ghemeens lands, omme ene goede ghestade soene te hebbene voir ons ende voir allen onsen helperen jeghens enen hoghen moghenden prinche onsen lieven here ende jonchere Jan, bi der gratie Gods hertoghen van Lottringnen^p, van Brabant ende van Lemborch, ende allen sinen helperen, alse van den oirloghe dat hi selve ende sine helperen^q jeghens ons ende onsen helperen ghehad hevet ende roeret van shertoghen weghen van alre broke die dair of roret ende wi mesdaen hebben moghen jeghens hem, ghebleven sijn te siere ghenaden ende te sinen wille ende dair over in tecomen sijn te Lovene te ghisele sonder enigherande ^r, si daghelijx te etene ende snachts te slapene dair, mar tusken tijden sullen wi maghen wanderen ende riden dair wi willen, sonder begrijp; ende gheloven ende sekeren bi onser trouwen van Lovene niet te sceyden voir die tijd dat wi onsen lieven jonchere den hertoghe voirs. ende sinen helperen alsulke broke als wi jeghens hem mesdaen hebben hem ende sinen helperen voirs. ghebeter^s hebben te sinen wille ende te siere ghenaden, het en ware dat hi ons bi ^t siere goeder minne ene wile tijds oirlof ghave uyt te varen, ende dat met sinen openen brieven bezeghelt met sinen groeten zeghele. Ende omme dat alle stucken voirscreven zullen wesen sonder archlist ende wise vaste ende ghestade houden willen, so hebben wi desen brief open bezeghelt met onsen seghele; ende hebben ghebeden enen hoghen moghenden onsen lieven here den grave van Heynnegouwen^u, van Holland^v, van Zeeland^w ende here van Vriesland dat hi in kennessen der warheyt desen brief met ons bezeghelen wille. Ende wi Willaem^x grave van Heynnegouwen^y etc. voirs. in kennessen der warheyt ende omme beeden ons edel mans, ons lieven neven heren Reynoude sheren van Monyoe ende van Valkenborch, hebben desen brief met hem open bezeghelt met onsen seghelen. Ghegheven etc.

Item dit es des hertoghen brief den hoe den here van Valkenborch hevet ghegheven.

Wi Jan bi der gratien^z Gods hertoghe van Lottringhe^a', van Brabant ende van Lemborch doen cond allen luden dat wi hebben gheloeft ende gheloven enen edelen manne heren Reynoude van Monye ende van Valkenborch dat wi alle sijn goed ende sijn land ende siere helpere dat si huden op den dach hauden sijn ende hebben, bescermen ende bewaren selen van scaden ende van onrecht van ons ende van allen onsen helperen die wile dat hi es in onser ghiselscep, sonder archlist. Ende orconscap deser stucken voirscreven so hebbe wi desen brief bezeghelt met onsen groeten seghele. Ghegheven etc.

Hier op voere die voirsproken here van Valkenborch in te Lovene in des hertoghen ghiselscap als die brieve spreken. Dair na, binnen deser ghiselscap, so heet der hertoghe ende sine helpere ghenomen met ghewalt den here van Valkenborch Tuelve Kirdorp ende al dat dair toebehoirt, alse als sijgh der here van Valkenborch beclade; end clade als langhe dat der hertoghe ende sijn land dair toe scijghde heren Janne van Ronzenen^b' ende den Raet van Lovene ende van Bruxellen dat si den versuke dair op deden. Dat versuke ghesciede over mids dese die voirsproken sijn, noch overmids dat versuke noch overmids claghe des heren van Valkenborch die dicke ende menichwarve dede, de wirworen noch omme onse bede en conde nie den here van Valkenborch des antwoirde worden. Voirt mie des hertoghen helperen en hebben niet ghelaten den here van Valkenborch dat goed van Haren noch ^c' en laten ome des ghebruken dat hoe helt op denen dach doe ome sine brieve worden ghegheven, ende laten ome och niet ghebruken sijns rechts^d' dat hi helt ende het in der Munghe^e' ende Nonnen hoven die binnen sinen lande staen, also alst sine aldair ghehad haven. Vort me haent des hertoghen helpere ghereden uter des hertoghen vesten int land sheren van Valkenborch ende haent coplude^f' doet ghesleghen, ende weder drin; ende shertoghen helpere die wonen in shertoghen lande sijnt gherede int land sheren van Valkenborch uter shertoghen lande ende weder drin ende haent doet ghesleghen uter den bisdom van Ludeke tuene man, als die van Ludeke gheclaghet have met horen opene brieven. Voirt me haent des hertoghen helpere ghevonghen met ghewalt des heren man van Valkenborch die sinen helpere woren al dat orloghe, uch ende die hoe hadde doe hoe in voere, dat si oen ghehoult hane ende gheloven den here van Valkenborch. Voird me des hertoghen helpere die in sijn land sitten ende wonen haent binnen deser bescermnesse den here van Valkenborch sinen broeder doet gheslaghen, ende seet der here van Valkenborch dat dat dair omme dat een ure magh doet blief bi Valkenborch in den oirloghen ende omme hustine, ende beet den here van Valkenborch alleweghe dat toe te brenghen dat dair omme ware ende bat datmen een versuke dair op dede; ende des en mochte ome nie ghescine, ende die helt die hertoghe op sine husen ende vesten. Ende die hertoghe duanc den here van Valkenborch dair toe dat hoe den handeghen die sinen broeder orslaghen hadden vreide moste gheven, soide hoe vuorst van den hertoghe haven. Voirt me Diederich sheren sone van Heensberghe sloigh doet met^g' nacht in lande des heren van Valkenborch; met ghewopender hand^h' och binnen deser versoekernesse Gilijs van den Hoeve. Voird me heeft der hertoghe van Brabant doen vanghen sheren Joeden van Valkenborch^i' ende helt si noch ghevanghen, ende der here van Valkenborch seet dat hoe dat ghedain have sonder^j' recht, ende weet si wees tijen. Voirt me of wie die soene ghemact worde overmids dat invaren dat een ighelich helpere soede weder^k' toe sinen goede varen dat hoe hadde voir den oirloghe, noch tan en liet den hertoghe ende sine helpere, ridder, knapen ende andere lude sheren van Valkenborch niet weder comen op dat ur noch in ure goed als die soene ghebourt. Voirt mete der here van Valkenborch in wolde varen, so hadde ome die hertoghe gheloift dat hoe die vreden der sijgh der here van Valkenborch beclade sulde doen besien, ende wee man si vonden ter wareyt ghebroken dat hoe ome die sonder vertrecken solde doen rechten; ende des en es och niet ghesciet. Ende vorde^l' andre beswernesse ende scade die ghedaen sien den here van Valkenborch, daer hoe sijgh beclaet weder dat dat der brief houdet^m', ende och so wie der here van Valkenborch decke ende menich waerf overmids^n' ome onse ijrsamen vader ende here den biscop van Ludeke ons, ende overmijds voule ander goeder lude, have ghebeden ende oic mochtich ghesocht ende doen bidden ende soeken den hertoghe ende sijn ^o' land dat si ome ^p' God haiden wilden ende doen hayden ^q' sine brieve, ende wolde omme dese ende andre sine broke doen rechten, ende och dat si ome sculghen voldoen ende sine broke scaghen die hoe ghedaen hadde wederome, want brief ^r' des heren van Valkenborch de hoe sijgh met verbant spreket dat ho die broke, die hoe ghedoin mach hebben, beteren soile; ende alsmen sine antwoirde ghehoirt hadde, hoe betringhe nemen wolde na sijnre mesdaet, endes en moght ome nie noch ein noch andre^s' ghesciene. Ende och wat brief sheren van Valkenborch doe hoe den hertoghe met verbounden ward spreket dat alle dinc soelen ghehaude ende ghedane sijn sonder arghenlist, ende hoe dat boven tuei^t' jare ende langher suaerlich ghebeit heet ende bleven in der ghiselscap ende onderst ende verderft wort^u' ende alle daghe arghert sijn denke; ende dair ome dat wir ons voulen ende bekennen gheladen hier inne, want die here van Valkenborch^v' ombe onse an soeke, ende dair na dat ons laten was verstan sijg verbant ende in voure ^w', ende want hoe sijgh zuaerlich beclaet dat hoe in goeden trouwen verderft ende onderst sij overmids dit verbont ende dinvaren, zo bidden wir uch trouwelich ende als erstelike als wir moghen dat ir ons saghen ende wisen wilt op ure trouwe ende ure heren hulde jof der here van Valkenborch alle weghe aldus doe legghen sole ende niet uch varen en moghe, behelt ^x' ennes sinre eren, overmids die die brieve ende alle dese reden die voirscreven sijnt ende ir ghehoirt haent in desen brieve.

Die ghegheven es int jaer ons Heren alsmen scrijft ^y' M° CCC° ende een entwintich des zonnendaghes na sinte Martijns daghe.