Repertorium van Nederlandse zendings- en missie-archieven 1800-1960

De congregatie

De congregatie van de Missiezusters Dienaressen van de H. Geest werd in 1889 gesticht in Steyl (bij Venlo, provincie Limburg) door Arnold Janssen samen met Helena Stollenwerk (1852-1900) en Hendrina Stenmanns (1852-1903). Arnold Janssen (1837-1909), een priester van het bisdom Münster, was ook de stichter van het Gezelschap van het Goddelijk Woord (SVD) en van de congregatie van de Dienaressen van de H. Geest van de Altijddurende Aanbidding. Deze drie congregaties hadden de missie in andere landen als hoofddoel.  Wegens de Kulturkampf in Duitsland vestigde de congregatie zich even over de grens in Steyl, waar sinds 1904 het moederhuis gevestigd is. Wegens de kleur van hun kleding werden de zusters ook wel de blauwe zusters genoemd.

De missie

Algemeen

De Duitse oorsprong van de stichter heeft doorwerking gehad in de congregatie, onder andere in de keuze van missiegebieden. Zo missioneerde men in een door Duitsland gepacht stuk van China, in Duitse koloniën Togo en Papoea Nieuw-Guinea en onder Duitse immigranten in Argentinië en Brazilië. Dit maakt het aandeel van Nederlandse zusters moeilijker te specificeren. Het werk van de Missiezusters vulde dat van het Gezelschap aan. De visie op de verhouding werd theoretisch-missiologisch onderbouwd door zuster Sixta Kasbauer. De samenwerking vond vooral op bestuurlijk niveau plaats. Het aantal landen waar de blauwe zusters missiewerk hebben verricht was zeer groot en verspreid over alle werelddelen.

Missiegebieden

De eerste zusters vertrokken in 1895 naar Argentinië, waar ze samen met de SVD werkten onder Duitsers afkomstig uit Rusland in de Argentijnse provincie Entre Rios. In China opereerden zij vanaf 1889 in een gebied dat door Duitsland was gepacht. Zij zorgden voor zieken en armen, vrouwen en kinderen, legden huisbezoeken af en werkten in scholen, weeshuizen en internaten. Bovendien leidden zij Chinese zusters op. In 1949 werden zij gedwongen het land te verlaten. Al vóór de oprichting van de Nederlandse provincie hadden Nederlandse zusters Ned.-Indië toegewezen gekregen. Op Flores namen zij het werk van de Zusters van Liefde op scholen en internaten over. Later werd dit uitgebreid met ziekenzorg en gebieden in Timor (1921), Java (1925) en Lombok (1948).

Alle informatie is, tenzij anders aangegeven, geput uit: Willemsen, I, par. 2-35, Pius-almanak 1960/61, 430, Poels, Vrouwen met een missie en Derix, Brengers van de boodschap.

De congregatie

In 1893 kreeg de congregatie van de bisschop van Roermond een goedgekeurde regel . Het moederhuis van de congregatie bevindt zich sinds 1904 in Steyl (provincie Limburg, bij Venlo). Het eerste generale kapittel werd in 1909 gehouden. De Nederlandse provincie werd opgericht in 1920, het provincialaat zit sindsdien in Baexem (provincie Limburg). De Nederlandse burgerlijke rechtspersoon is de Nederlandse Provincie van de missiezusters Dienaressen van de Heilige Geest te Baexem (Pius-almanak (1960/61) 355-356). De congregatie kreeg in 1925 het decretum laudis, dat wil zeggen dat zij sindsdien onder de congregatie De Propaganda Fide viel. Het generalaat werd in 1937 naar Rome verplaatst. Definitieve goedkeuring van de constituties volgde een jaar later.  

Alle informatie is, tenzij anders vermeld, geput uit: Poels, Vrouwen met een missie.

De stichter stelde geestelijk leven in de zin van de Heilige Drie-eenheid en missie op de voorgrond. Zelfheiliging van de leden, op basis van het kloosterleven, kwam meer op de voorgrond met de verandering van de constituties om kerkrechtelijke goedkeuring te verkrijgen (wat geschiedde in 1938). De missionaire taak werd hieraan aangepast en regelmatig ondergeschikt gemaakt. Zelfheiliging van de leden door het onderhouden van de drie geloften werd nog in 1960 genoemd als voornaam doel. Naast zelfheiliging van de leden als gewone doelstelling had de congregatie immers als bijzondere doelstelling het uitbreiden en beschermen van het katholiek geloof door middel van missiewerk, vooral in de missiegebieden van de Missionarissen van het Goddelijk Woord. Middelen daarvoor waren onderwijs, opvoeding, gezondheidszorg, pastoraal werk en sociaal werk. Apostolaat door middel van gebed nam ook een voorname plaats in. Daarnaast behoorde het Genootschap van de H. Geest tot de liefdewerken van de congregatie. Ten slotte zij opgemerkt dat hoewel dit een missie-congregatie was, de missiezusters net als missionerende diocesane congregaties ook in Nederland belangrijke werkterreinen hadden. De zusters werkten op scholen, pensionaten, weeshuizen, retraitewerk, zorg voor moeder en kind, ziekenverpleging, maatschappelijk werk, wijkverpleging, opleiding van eigenlandse religieuzen en catechistenwerk.

• Apostolaat door gebed
• Ontwikkelingswerk (Landbouw/Technische opleiding etc.)
• Onderwijs (hieronder ook kweekscholen)
• Gezondheidszorg
• Pastoraal werk
• Evangelieverkondiging en catechese
• Ondersteuning
• Opleiding van (inheemse) werkkrachten (Te denken valt aan zendelingen, missionarissen, assistenten enz.)
• Uitzending van zendingswerkers en missionarissen
• Werk van en voor vrouwen en meisjes

• Latijns Amerika
• Azië
• Oceanië

• China
• Aartsbisdom Yanzhou (Yenchow), Shandong
• Bisdom Qingdao (Tsingtao), Shandong
• Aartsbisdom Lanzhou (Lanchow), Gansu
• Aartsbisdom Tsinan (Jinan), Gansu

11 interviews, en wel de nrs.:

40

216

462

488

496

590

674

688

693

695

783

http://www.worldssps.org/ (generalaat)

http://www.missiezusters.org/ (provincialaat)

In het Katholiek Documentatie Centrum in Nijmegen bevindt zich een stuk in de Verzameling Losse Archivalia:

LARC 2257. Levensbeschrijving van Moeder Josepha H. Stenmans, medestichteres van de Dienaressen van de Heilige Geest te Steijl (L). 1903, 1 stuk.

• Missionarissen van het Goddelijk Woord (SVD)
• Congregatie van de Heilige Geest (CSSp.)
• Lazaristen