Instellingen en personen

 
English | Nederlands

Instelling

ALGEMEEN
Naam onderafdeling Werkloosheidsverzekering van de Rijksdienst der Werkloosheidsverzekering en Arbeidsbemiddeling  
naam, varianten Centraal Bureau Werkloosheidsverzekering in ambtelijke stukken wordt vaak de afkorting W.Z. & A.B. gebruikt
in deze gids wordt gemakshalve steeds gesproken over ‘afdeling’, ofschoon het eigenlijk een onderafdeling van een autonome rijksdienst was.
periode van bestaan 1914 - 1940
organisatie en inrichting om de Noodregeling-Treub te kunnen uitvoeren werd op 28 september 1914 een tijdelijk bureau opgericht met de naam Centraal Bureau Werkloosheidsverzekering
in 1916 werd dit omgezet in een (Rijks)Dienst der Werkloosheidsverzekering en Arbeidsbemiddeling
de dienst verhuisde diverse malen van ministerie
bij besluit van de secretaris-generaal van Sociale Zaken van 24 september 1940 werd hij opgeheven
zijn taken gingen over op het Rijksarbeidsbureau, maar in de inventaris van dat archief bevinden zich geen stukken over de werkloosheidsverzekering
na de bevrijding werd de werkloosheids- en wachtgeldverzekering een taak van een onder Sociale Zaken vallende afdeling die geleid werd door mr. H.J. Morren

ministers belast met de sociale verzekeringen waren:

ir. C. Lely (1897-1901)
dr. Abr. Kuyper (1901-1905)
mr. J.D. Veegens (1905-1908)
A.S. Talma (1908-1913)
mr. M.W.F. Treub (1913-1918)
prof. mr. P.J.M. Aalberse (1918-1925)
mr. D.A.P.N. Koolen (1925-1926)
prof. dr. J.R. Slotemaker de Bruine (1926-1929 en 1933-1935)
mr. T.J. Verschuur (1929-1933)
mr. M. Slingenberg (1935-1937)
prof. mr. C.P.M. Romme (1937-1939)
dr. J. van den Tempel (1939-1945)

de onderafdeling werd geleid door:
Anth. Folmer, 1914-1933
mr. H.J. Morren, 1933-1951
taak, activiteiten voorbereiding en uitvoering van het beleid met betrekking tot de werkloosheidsverzekering
de onderafdeling had veel contact met gemeentebesturen en vakverenigingen en met andere organisaties die werklozenkassen hadden
voorloper
geen
opvolger
literatuur (NCC) archiefinventarissen e.d.

Proosdij, F.C. van
Inventaris van het archief van de onderafdeling Werkloosheidsverzekering 1914-1944. Rijksdienst der Werkloosheidsverzekering en Arbeidsbemiddeling
's-Gravenhage [Ministerie van Sociale Zaken en Volksgezondheid], 1970, 167 p.

Tijdschrift, Orgaan voor de praktijk der Arbeidsbemiddeling, Beroepskeuze, Migratie, Werkverruiming, Werkloosheidsverzekering en verwante onderwerpen , jaargangen 1920-1927
voortgezet als:
De Arbeidsmarkt, Orgaan voor de praktijk , jaargangen 1928-1939
(NB: beide voornoemde tijdschriften bevinden zich onder meer in het archief van de afdeling Arbeidsbemiddeling der Rijksdienst der Werkloosheidsverzekering en Arbeidsbemiddeling 1916-1940, onder het inv. nr. 253).


periodieken en jaarverslagen

Orgaan voor de praktijk der arbeidsbemiddeling, beroepskeuze, migratie, werkverruiming, werkloosheidsverzekering en verwante onderwerpen
jrg. 1 (1920) - jrg. 8 (1927)
[Uitgave van de Nederlandsche Werkloosheidsraad]

Verslag van den Rijksdienst der Werkloosheidsverzekering en  Arbeidsbemiddeling betreffende de werkverschaffing, regularisatie van werkgelegenheid en beroepsverandering in het tijdvak van ...,  ....
’s-Gravenhage, 1916-1939
[Uitgave van de Rijksdienst van de Werkloosheidsverzekering en Arbeidsbemiddeling
deze verslagen, waarvan de titels varieren, bevatten zeer veel, hoofdzakelijk statistische gegevens over de werklozenkassen en hun leden
latere verslagen geven ook informatie over e- en immigratie]

Jaarverslag ... van den Rijksdienst der Werkloosheidsverzekering en Arbeidsbemiddeling betreffende werkloosheidsverzekering ? 1939
’s-Gravenhage, 1940
[Voortzetting van: Jaarverslag van den Rijksdienst der Werkloosheidsverzekering en Arbeidsbemiddeling betreffende arbeidsbemiddeling en migratie . Voortgezet als: Jaarverslag ... betreffende werkloosheidsverzekering ]

Jaarverslag ... betreffende werkloosheidsverzekering? 1940 - ....
's-Gravenhage, 1941-....


handboeken en handleidingen voor intern gebruik

NN
Handleiding voor gemeentebesturen bij de uitvoering van het Werkloosheidsbesluit 1917, tevens bevattende de Werkloosheidsverzekeringsnoodwet 1919 en eenige andere maatregelen, getroffen in verband met de liquidatie van het Koninklijk Nationaal Steuncomite, met een toelichting en de ter uitvoering daarvan verschenen circulaires
Uitgave van de Rijksdienst der Werkloosheidsverzekering en Arbeidsbemiddeling, 2 de vermeerderde druk, Den Haag, 1919. 107 p.
[p. 47-109 bijlagen met vele modellen van te gebruiken formulieren]

NN
Lijst van namen, adressen, telefoonnummers en nummers van aansluiting bij den Postcheque- en Girodienst.
A. Vereenigingen met werklozoenkas
I. Nationale Werkloozenkassen
II. Plaatselijke werkloozenkassen
Uitgave van de Rijksdienst der Werkloosheidsverzekering en Arbeidsbemiddeling, nr. 11.
3 de druk, Den Haag, 1920. 46 p.
8 ste druk, Den Haag, 1927. 50 p.

Dam, J.C. van  en Morren, H.J.
Overzicht der voornaamste bepalingen uit de reglementen voor werkloozenkassen der gesubsidiëerde vereenigingen
Alphen aan den Rijn, 1935

Hoeven, G.W.F. van, en J.H.J. Schouten
De steunverleening aan werklooze arbeiders (steunverleening, werkverschaffing, werken voor den steun, levensmiddelendistributie, B-steun, spaarregeling, steun aan kleine grondgebruikers, werkloosheidssubsidiefonds)
Alphen aan den Rijn, 2 de vermeerderde  druk., 1934
Alphen aan den Rijn, 3 de vermeerderde druk., 1936
Alphen aan den Rijn, 4 de vermeerderde druk., 1938, 484 p.
[G.W.F. van Hoeven was hoofdinspecteur voor de steunverlening]

Morren, H.J.
De werkloosheidsverzekering, haar grondslagen en haar ontwikkeling in Nederland
Alphen aan den Rijn, 1941, 3 de druk, 372 p.
5 de druk, 1953/54
[bespreking van de 5 de druk door NN in Sociale Zorg, 16 (1954), p. 287]


overige literatuur over werkloosheidsverzekering

zie hiervoor de Literatuurlijst.
typering
zuil
doelgroepen
ARCHIEF
periode archief 1914 - 1944
vindplaats Nationaal Archief, Den Haag
openbaarheid volledig
omvang; inventarisnummers onbekend
1850 inv. nrs. (incl. aanvulling)
informatiedrager papier
vernietigd bij een verhuizing in 1943 van Den Haag naar Amsterdam raakte een deel van het archief te water en ging verloren
met in bijlage 2 opgave van in 1968 regulier vernietigde archiefbescheiden
bij de inventarisatie werden geen stukken over het ontstaan van de Noodregeling-Treub (1914) aangetroffen
toegang(en) Proosdij, F.C. van
Inventaris van het archief van de onderafdeling Werkloosheidsverzekering 1914-1944. Rijksdienst der Werkloosheidsverzekering en Arbeidsbemiddeling
’s-Gravenhage [Ministerie van Sociale Zaken en Volksgezondheid], 1970, 167 p.
met historische en archivistische inleiding (p. 7-17)
kenmerk toegang 2.15.01
indices op toegang geen
originele archivalia van archiefvormer in andere archieven in het archief van de afdeling Arbeidsbemiddeling van deze rijksdienst:
jaarverslagen (Rijks)Dienst der Werkloosheidsverzekering en Arbeidsbemiddeling, 1917-1939:
jaarverslagen van de Rijksdienst, 1917-1939  (inv. nr. 253a)
Tijdschrift van de Nederlandse Werkloosheidsraad, 1918-1937 (inv. nr. 253c)
De Arbeidsmarkt. Orgaan voor de Praktijk (met voorloper), 1920-1939 (inv. nr. 253b).
originele archivalia van andere archiefvormers in dit archief; gedeponeerde archieven gedeponeerd archief:
Commissie van Advies voor de Werkloosheidsverzekering (zie daar)
stukken uit de archieven van:
Hoge Raad van Arbeid (zie daar)
Nederlandse Werkloosheidsraad (zie daar).
opmerkingen geen
INHOUD
structuur archief verbaalstelsel ontsloten door agenda’s en klappers, later aangevuld met zaak- en onderwerpsdossiers
structuur toegang de oorspronkelijke structuur werd, mede omdat de agenda’s en andere eigentijdse toegangen verdwenen bleken te zijn, door de inventarisator vervangen door een rubrieksgewijze indeling
indeling van de inventaris:
A.  Wettelijke en andere voorschriften van de rijksoverheid
B.  Uitvoering van de werkloosheidsverzekering
1.  gemeentelijk
2.  door bonden en verenigingen met een werklozenkas
3.  werklozenzorg tijdens de bezetting (1940-1944)
2 is weer onderverdeeld in:
a.  algemeen
b.  bonden en verenigingen van diverse beroepsbeoefenaars
c.  bonden en verenigingen van met name genoemde vakgenoten
groep c omvat:
baggerlieden
binnenscheepvaart
bloemisten, landarbeiders en zuivelbewerkers
borstelmakers
bouwvakarbeiders
diamantbewerkers
fabrieksarbeiders
glas- en aardewerkers
goud- en zilversmeden
handels-, kantoor- en winkelbedienden
handelsreizigers en -agenten
hotel, café- en restaurantpersoneel
houtbewerkers, meubelmakers, behangers e.d.
kappersbedienden
metaalbewerkers
mijnwerkers
naaisters en kleermakers
schildersgezellen
scheeps- en bootwerkers
schoen- en lederbewerkers
sigarenmakers en tabaksbewerkers
slagersgezellen
straatmakers, grondwerkers en wegenbouwarbeiders
textielarbeiders
toonkunstenaars
tramwegpersoneel
transportarbeiders
typografen
voedings- en genotmiddelenbedrijven
wagenmakers
werkmeesters, technici en toezichthoudend personeel
zeelieden
bijlagen bij de toegang 1. Literatuurlijst
2. Opgave van in 1968 vernietigde archiefbescheiden
3. Overzicht van departementen waaronder de onderafdeling viel
statistische gegevens handleiding voor werklozenkassen voor administratie en statistiek, 1915-1916 (inv. nr. 304)
overzicht van de stijging van bijdragen van een aantal werklozenkassen, 1921 (inv. nr. 325)
inkomsten en uitkeringen door werklozenkassen van vakbonden, 1921-1922 (inv. nr. 327)

de jaarverslagen bevatten veel statistisch materiaal
als voorbeeld dient het jaarverslag over 1924 dat de volgende gegevens bevat
1. overzicht van de toegetreden gemeenten met vermelding van aantal verzekerden, subsidiebedragen en bedrag aan uitkeringen
2.  overzicht van niet toegetreden gemeenten met vermelding van aantal verzekerden en bedrag aan uitkeringen
3.  overzicht van de werklozenkassen met aantallen leden en veranderingen daarin
4.  overzicht van de aantallen verzekerden ingedeeld naar beroepsgroepen en naar groepen van toegetreden gemeenten
5.  overzicht van de bijdragen, de uitkeringsbedragen en de uitkeringstermijnen
6.  overzicht van de aantallen werkloosheidsdagen en uitkeringsdagen per kas
7.  overzicht van de winsten en verliezen van de werklozenkassen
8.  overzicht van de schulden en andere financiële gegevens van deze kassen
9. overzicht van de werklozenkassen met vermelding van aantal afdelingen, aantal leden, administratiekosten en toelage van Rijkswege verstrekt
10.  overzichten van het aantal bezwaarschriften per kas en per gemeente
11.  overzicht van wachtgeldregelingen waarin van overheidswege subsidie was toegezegd.
inhoud overig wetten en wettelijke maatregelen:
liquidatie Noodregeling-Treub, 1915-1916 (inv. nrs. 1-2)
NB: stukken over het ontstaan van deze regeling zijn bij de inventarisatie niet aangetroffen
totstandkoming Werkloosheidsbesluit, 1916-1917 (inv. nrs. 3-4)
reacties van gemeentebesturen op Werkloosheidsbesluit, 1916 (inv. nr. 68)
wijziging Werkloosheidsbesluit, 1918-1936 (inv. nrs. 5-6)
totstandkoming Werkloosheidsverzekeringsnoodwet, 1919 (inv. nr. 7)
totstandkoming Werkloosheidscrisiswet (1921) en Steunregelingswet (1921), 1920-1921 (inv. nr. 8)
ontwerpen Werkloosheidswet (niet doorgegaan), 1919-1941 (inv. nrs. 9-15)
overzicht wettelijke regelingen werkloosheidsverzekering in andere landen in Europa en daarbuiten, z.j. (inv. nr. 16)
ontwerpmachtigingswet ter bestrijding van de werkloosheid, 1938 (inv. nr. 17)
vergaderingen Tweede Kamer over de werkloosheidsverzekering, 1922-1923 (inv. nr. 18)
handleiding voor gemeentebesturen over de uitvoering van het Werkloosheidsbesluit (1917), z.j. (inv. nr. 237)

overzichten
overzicht van de nationale en plaatselijke werklozenkassen, 1921 (inv. nr. 302)
overzicht van de bemoeienissen van de overheid met leniging van de gevolgen van werkloosheid, periode 1917-1933 (inv. nr. 309)
overzicht van bonden met ledentallen die aangesloten zijn bij NVV, NAS, RKV, CNV en ANV en niet aangesloten Christelijke bonden per 30 december 1922 (inv. nr. 329)

correspondentie en contacten met gemeentebesturen:
correspondentie over conflicten tussen gemeenten en bonden, 1915-1934 (inv. nrs. 20-66)
correspondentie met gemeentebesturen over het Werkloosheidsbesluit, geordend per gemeente, 1916-1930 (inv. nrs. 69-225)
nota’s en overzichten van gemeenten over de uitvoering van het Werkloosheidsbesluit, 1917-1926 (inv. nrs. 226-231)
reacties van gemeenten op wijziging van het Werkloosheidsbesluit, 1917-1919 (inv. nrs. 233-234)
diverse stukken van financiële aard en over uitvoering van de regeling, 1919-1939 (inv. nrs. 235-245)
correspondentie en contacten met bepaalde gemeenten, 1920-1939 (inv. nrs. 246-301)
(NB: het gaat om de volgende gemeenten:
Amsterdam, Breda,, Culemborg, Den Haag, Haarlem, Rhenen, Rotterdam, Ubbergen, Utrecht, Valburg, Varik, Voorst, Vorden en Vuren)

correspondentie en contacten met vakverenigingen en werklieden-verenigingen met een eigen werklozenkas :
correspondentie en contacten met bonden en verenigingen met een werklozenkas, diverse beroepsbeoefenaars, 1917-1934 (inv. nrs. 340-421)
correspondentie en contacten met bonden en verenigingen met een werklozenkas, bepaalde beroepsbeoefenaars, 1917-1934 (inv. nrs. 422-1809)
(NB: deze dossiers gaan meestal over de werklozenkas en dan wel over de volgende aspecten: statuten en reglementen, lidmaatschap, financiële toestand, subsidiëring, administratie
daarentegen geen: ledenlijsten)
opheffing werklozenkas Nederlands Arbeidsfront, 1942-1944 (inv. nrs. 1813 en 1815-1816)
oprichting van een nieuwe rijkswerklozenkas (niet doorgegaan), 1944 (inv. nr. 1814)

notulen van de Werkloosheidsraad, 1934 en 1938 (inv. nr. 24)
rede bij gelegenheid van het 25-jarig bestaan, 1939 (inv. nr. 25)
jaarverslagen van de Werkloosheidsraad, 1926-1939 (inv. nr. 27)
nota over bestrijding van de werkloosheid door A.N. van Mill, z.j. (inv. nr. 28)
nota van de Ver. van Ned. Gemeenten over werkloosheidsverzekering, 1927 (inv. nr. 29)
nota over overdracht van werkzaamheden aan de Hoge Raad van Arbeid, 1932 (inv. nr. 30)
nota over regeling van het stemrecht, 1933 (inv. nr. 31)
nota over bevordering van samenwerking tussen “Sociale Zaken” en “Werk en Stem”, 1939 (inv. nr. 33)

diversen
conflicten tussen vakbonden en de dienst over uitkeringen aan stakers, 1918-1920 (inv. nrs. 310-311)
bijzondere steunverlening aan werklozen en werklozenkassen in verband met de crisiswerkloosheid, 1920-1924 (inv. nrs. 316-323)
vragen van kamerleden over steunverlening, werklozenkassen, industrieën en wachtgeldregeling, 1921-1922 (inv. nr. 328)
subsidieverlening aan werklozenkassen in bedrijven met crisiswerkloosheid, 1932-1934 (inv. nrs. 337-338)
verwijzingen naar wetten, maatregelen en/of de uitvoering daarvan sociale verzekeringswetten

Noodregeling Treub (1914)
De regeling bestond uit circulaires van de minister van Landbouw c.a. aan de gemeentebesturen van 22 en 26 augustus en 28 september 1914. De eerste circulaire van 22 augustus is de eigenlijke regeling, de circulaire van 28 september is een toelichting.
Deze drie documenten zijn te vinden in:
Bijlagen tot de Handelingen van de Staten-Generaal, zittingsjaar 1914/15, deel II, 201.4, p. 4-10. Dit zijn documenten behorende bij een aanvulling en verhoging van hoofdstuk X van de staatsbegroting (ministerie van Landbouw c.a.) dienstjaar 1914

Werkloosheidsbesluit (1917)
Werkloosheidsverzekeringsnoodwet (1919)

de uitvoering van het Werkloosheidsbesluit van 1917 ging gepaard met een stroom van circulaires uitgaand van het ministerie aan gemeentebesturen

ministeriële beschikking van 14 februari 1946, nr. 1172 P, afd. Compt. van het Ministerie van Sociale Zaken
NB: vindplaats onder meer archief Drees, inv. nr. 416.

organisatie van de afdeling

KB van 19 september 1916 nr. 7 (omzetting in een Dienst)
besluit secretaris-generaal van Sociale Zaken van 24 september 1940 (Verordeningenblad 1940, nr. 166) (opheffing).
verwijzing naar andere archiefvormers
geografische verwijzingen Nederland
internationaal niet van toepassing
opmerkingen geen