179. Den Raedt van Brabant in den jaere 1596 acte van territorium ende om alhier justitie civijl ende crimineel te mogen exerceren tegens personen in Brabantse plaetsen gedelinqueert hebbende, dezelve te mogen doen apprehenderen opte voorpoorte in Den Hage brenghen ende voorts nae gelegentheyt van zaecken opte gewoonlijcke plaetse doen straffen, versocht naerder interpretatie off ’tzelve nyet meede alhier in Den Hage behoort plaetse te hebben, te weeten dat zij daer een Brabander gedelinqueert hebbende attraperende souden mogen vanghen ende straffen. Daerop nae deliberatie goedtgevonden is het advijs van ’t Hoff eens te verstaen.

180. Uytte Generaliteyt voorgedraeghen weesende datte provintiën zeer inclineren dat men om de landen van Altena, Heusden, Bommel ende Tielerwaert buyten contributie te stellen ende de stadt Graeff ende Nimmegen te beter verzeeckeren, soude moghen maecken een retrenchement van de oude Mase aff totte Graeff toe van daer weder nae Nimmegen, voorsien van den Biesbos aff tot Heusden met zeeven ende van Heusden totte Graeff met 15 à 16 redouten ende tusschen de Graeff ende Nimmegen met twee schanssen, welck werck voorgeslagen werdt te sullen costen 250.000 £. Verstonden de leden nyet waervandaen sodanigen somme van penningen soude conden werden gevonden; versochten daeromme copye uyt dit voorstel om ’tzelve met den haeren te communiceren, ’twelck alsso mede verstaen is.

181. De heeren van Dordrecht effter representerende de ongeregeltheden gepleeght in stuck van de monsteringe binnen haer stadt ende hoe datte colonel Goringh lestlijcken bij den fiscael Sijlla t’haeren overstaen gemonstert zijnde wel 70 passevolanten waeren bevonden, daeronder 12 personen ’tzelve datelijcken bekenden ende daerom vrijgelaeten wierden, andere in een wijl in hechtenisse gestelt zijnde nae ongeschent gedimitteert zijn. Waervan weder eenige so stout geweest sijn dat zij twee daeghen naer haere dimissie weeder voor passevolanten in een ander monsteringe gepasseert hebben, alles ongestrafft. Waeruyt so grooten moetwil in haer stadt ontstaet datte soldaten oordelende haer alles vrij te staen, zelffs diegeene die de monsteringe assisteren ende andere magistraetspersonen de glaesen inslaen ende allerhande moetwille in dier voegen bedrijven, daer sij met binnenronden daertegens hebben moeten voorsien. Versochten dat intijdts daertegens moght werden voorsien off datte heele discipline militair zal vervallen ende een ijder langher sal mogen steelen soveel hij wil ende alles geraecken in een extreme confusie. Bij deese occasie verhaelden die van Rotterdam van gelijcken dat onlangs in haer stadt meede 12 passevolanten geattrapeert zijnde, gevangen geset ende naederhandt meede ongestrafft gedimitteert waeren, dat zij van gelijcken oordelden ondraeghelijck ende onlijdelijck te weesen. Waerop gedelibereert zijnde is verstaen dat men den fiscael Sijlla eens binnen ontbieden zal om van alles naeder bericht te doen ende alsdan naerder in de saecke te resolveren.

182. Den fiscael Kindschot verhaelende dat hij denzelve zijnen staet ende charge die hij nu bij de 24 jaeren, dat is eens so langh als ijmant anders, bedient hadde, beghon moede te werden ende wel geneegen soude zijn, als voor deesen meermalen verthoont heefft, dezelve met een geruster staet te veranderen, ’twelck hem oock toegestaen is bij gelegentheyt te mogen doen. Welckenvolgens hij bij de heeren van Delfft tot haeren pensionaris versocht weesende, d’zelve presentatie onder goede conditiën geaccepteert heefft; doch alvooren d’zelve aen te vanghen versocht bij de vergaderinge van zijn vorige staet ontslaeghen ende gedimitteert te mogen worden. Daerop na deliberatie goedtgevonden is het advijs van Hoff ende van de heeren van de Reeckeninge alvooren te verstaen.

183. Die van Amsterdam claeghende over de wandebvoiren van den schout van Vlielant in ’t nyet weeren van de pachters van de convoien gepleeght, alsmeede over de continuatie van Heyndrick Sticke in ’t generaelschap van de convoien, beyde tegens de eenparighe resolutie van deese vergaderinge bij de provintiën deurgedrongen, is nae deliberatie verstaen dat so aen den bailliu van Vlielant als aen den voornoemden Sticke twee serieuse brieven sullen werden geschreven: d’eene om de recherche van de pachters op onse frontieren ende zeegaeten te weeren ende daertegens te procederen als nae behooren, d’andere om hem mettet voors. generaelschap nyet te bemoeyen ende daervan te onthouden off dat bij andere vigoureuse middelen daertegens zal werden voorsien.

184. Is geleesen de extensie van de Latijnsche brieven die aen Zijn Ma.^t van Polen, den Raedt ende Rijcxstenden souden werden gedepescheert tot naelaetinge van de voorgenomen nyeuwe thol tot Dantsick, vervattende alle de reedenen die tot dien eynde souden connen dienen, waermeede de leeden hebben geconformeert. Ende is verstaen dat ter Generaliteyt ingebracht zal werden om aldaer gearresteert ende voorts met een expressen gedepescheert te werden.

185. Is geleesen zeecker missive van den 16^en januarii geschreeven bij graeff Maurits ende eenige raeden uyt Brasijl op ’t subject van den handel ende negotie aldaer te stabiliëren, wat best weesen soude: dien te sluyten aen de Compagnie off open te stellen. Verclaeren in goeden gemoede te ghaen ende haer advijs te sullen dienen tot haer descharge in cas men bij contrarie resolutie persisterende de Compagnie daerdeur so sij nyet en twijffelen moght werden geruïneert. Zijn daerom van advijs dat men den handel behoort open te stellen behalven alleen van eenige weynigh spetiën die men aen de Compagnie soude houden, omdat deur den gesloten handel alle recognitiën, vrachten ende avariën cesseren ende dat tot coopmanschappen ende vivres derwertaen te senden een groote somme gelts van doen soude zijn, die veel leckagen ende periculen subject zijn ende al overcomende langh leggen eer vertiert connen worden om de meenichte die particulieren aldaer hebben gebracht, die tot haer believen tegens de Compagnie sullen connen cladden ende haer goederen voor minder prijs, jae op een jaerdagh vercoopen ende noch gelt daerbij verschieten, datte Compagnie nyet en past; jae sijn alreede meest alle suyckeren voor een jaer off twee te maecken alreede aen particulieren vercofft ende verbonden, in voegen dat als men haer coopmanschappen wilde overneemen sij souden seggen dat alle dezelve al aen de Brasilianen, negers ende ingenios vercofft zijn, sodatte Compagnie so lange soude moeten stilstaen van yet te genyeten. Had men den handel willen sluyten dattet zelve in ’t beghin hadde moeten gedaen werden, doen men met particulieren ende haer goederen nyet geëngageert was ende doe de ingesetenen uyt vreese van combustie ende ruïne haer suyckeren om wat off nyet aen particulieren ghaeven, die daerbij groffelijck hebben geproffiteert, welcke proffijten nu so voor haer als voor de Compagnie ophouden omdattet landt in ruste ende den zuycker op een zeer hoge prijs zijnde, opte coopmanschappen weynigh can werden geproffiteert, temin omdatte zelve aldaer in al te grooten quantiteyt bevonden werden ende dat men met te goedtcoop geeven schade voor proffijt soude haelen.

Datter nyet seeckerders is noch dienstiger voor ’t landt als dat men trachte de geconquesteerde plaetsen die van volck en vruchten t’eenemael gedestrueert zijn met ingeseetenen van hier te peupleren, die ’t landt souden mogen helpen cultiveren ende de coopmanschappen deur vertieringe doen floreren; dat ditzelve nyet anders als bij een oopen handel can werden geconsequeert, daeruyt dan alleenlijck groote proffijten zullen connen verwacht worden, nyet alleen van de middelen van de consumptie, maer oock van de recognitiën, vruchten, avariën, thienden die sonder eenigh pericule sullen connen werden getrocken, etc. Sullen oock dan minder soldaten behoeven, alsso de forten zelffs aen ingeseetenen van hier te lande vertrouwt ende bij dezelve bewaert ende de soldatesquen te lande tegens den viant geïmploieert zal connen werden. Hierbij noch comende so men den handel geslooten houdt, dat alle ’t volck die alreede beghonnen te tuynieren, verclaeren beneffens de meesters van de ingenios, teffens te sullen vertrecken ende haer ingenios mettet riedt ende watter meer aen dependeert ten besten geeven, haer deesen dwangh nyet willende subject maecken dat zij alles tot segghen van de Compagnie souden moeten aenneemen ende tot so geringen prijse als het haer soude believen haer suyckeren weeder souden moeten overdoen; sustinerende meede dattet is tegens haer privilegiën ende articulatiën met Compagnie in ’t overghaen gemaeckt, dat oock groote verbittertheyt onder de ingeseetenen aldaer veroorsaeken zal die telckens nae haer vrijheyt sullen trachten ende alles moliëren. In allen gevalle dat zeecker is datten geslooten handel in de eerste twee off volgende jaeren vordel geeven zal, maer den wegh baenen totte ruïne van de Compagnie. Versoecken daeromme so men de saecke wel meent, dat haeren raedt magh gelden ende gevolght werden. Doch is geen deliberatie voor alsdoen op gevallen.

186. Noch zijn verscheyden poincten uytte Generaliteyt voorgedraghen, welckers deliberatie meede uytgestelt is tot beeter gelegentheyt.