Notulen van de vergaderingen der Staten van Holland 1620-1640 door N. Stellingwerff en S. Schot

 
English | Nederlands

Aantekeningen op 31 maart 1638

ZITTING G

Staten van Holland en Westfriesland, Zitting van 16 februari tot 2 april 1638

Woensdag 31 maart 1638 voor- en nanoen

267. Zijn geleesen de brieven bij den hooghen raedt ende gerechte van Olinda in Pernambuco aen de heeren Staten lest overgesonden, mentionnerende dattet openstellen van den handel op Brasijl t’eenemael nodigh ende het sluyten ruïneus ende schaedelijck voor dezelve Compagnie is omdatte ingeseetenen bij publijcque manifesten den vrijen handel ende commerciën beloofft zijnde, tegens gegeeven trouwe daervan souden gefrustreert werden; datte beste operatiën nyet en soude doen omdat een vrij ende geen slavachtigh volck zijn ende liever vertrecken als haer dit jock souden willen onderwerpen; ten 2en omdat deur ’t benauwen van de commerciën nyet als armoede van volckeren, gebreck van vivres ende andere behoefften ende extreme duurte volghen can; ten 3en omdat alle maximen van staet hiertegens strijden, alle souverainen die eenige landen conquesteren daerop uyt zijnde om d’zelve te peupleren ende de overwonnene saghjes te handelen ende haer eygen natie so onder dezelve te menghen dat mette inwoonderen als een volck worden totte meeste verzeeckeringe van ’tzelve landt; dattet zelve so notoir is ende dienstigh dat nyemant als een provocateur van Spagnen ’tzelve soude connen tegenspreecken; dat oock het bouwen van huysen dat treffelijck beghon hiermeede sal affterblijven ende nyet alleen geen suykermolens meer aengecofft, maer zelffs de oude sullen verlaten worden omdat vermogende luyden weesen moeten die haer sodanighen dwangh nyet willen onderwerpen. Behalven dat tot den geslooten handel een groot capitael weesen moet tot coopinge van allerhande behoefften daervan men groote interesten sal moeten tebuyten staen, groote leckage subject sijn ende daerbeneffens missen 10en , recognitiën, vrachtsthollen, avariën, alles een groote somme importerende, behalven de schaersheyt van verscheyden waeren die daeruyt volgen zal; daer ter contrariën deur den vrijen handel ende allerley toevoer ende aencomste van natiën alles floreren ende de recognitiën ende proffijten van jaer te jaer grooter souden connen getrocken werden, verre surmonterende de lijste die sij neffens deesen waeren oversendende.

Versochten daeromme datten handel nyet alleen als voor deesen maer oock van drooge ende natte waeren oopen soude mogen werden gestelt. Offte so de heeren Staten noch tottet sluyten moghten geneegen blijven, versochten dat eenighe uytten haeren herwaertaen moghten ontbooden worden om te patrocineren de zaecke van de ingeseetenen aldaer ende veranderinge te obtineren alsso sij in goede gemoede verclaeren dat sonder sulcx de ingeseetenen ongelijck zal werden aengedaen ende daerdeur genootsaeckt te vertrecken, waerdeur den heelen handel staff staen ende alles in verloop zal worden gebracht, ’twelck mettet openstellen t’eenemael soude connen werden gerecht ende in plaetse van desolatie alles gebracht worden tot een florissanten staet.

Hierop gedelibereert zijnde watte leeden oordelden dat in deesen gedaen behoort te worden, waeren de leeden van verscheyden opinie: eenige verstaende datte zaecke bij accommodatie affgemaeckt, andere so dat nyet weesen can, dat bij de XIXen bij meerderheyt van stemmen daerinne behoort te werden getermineert, sodat om deese discrepantie noch opgehouden is in resumptie.

268. Den admirael metten vice-admirael binnenstaende claegen over de tragen voortgangh van ’t equipperen van de scheepen, den viant so sij verstaen weer binnen Duynkercken geloopen zijnde ende met 10 à 12 scheepen connende binnengehouden werden; seggen dattet schip van Bleecker nyet een handt aen geslaeghen werdt; dat aen ’t schip van Ham ende Keertekoe maer vier timmerluyden van Hoorn gesonden zijn sonder een man meer; dattet schip Berchem ’twelck men hadde gemeent te vercoopen doch anders beraeden is oock nyet een handt aengeslaeghen wordt. Baeden daeromme ootmoedichlijcken dat men haer nyet langer uytter zee wilde houden opdat zij haer eer ende eedt ende den dienst van den landt soude connen betrachten ende tot dien eynde haer de handt gebooden moght worden; dat nyet alleen de scheepen in Goerede, maer oock de vijff jachten ende fregatten mette 2 roeyjachten die haer de meest dienst sullen doen mochten werden gefurneert ende op ’t spoedighste in zee gebracht. Ende dat hierentusschen sij in zee zijnde middelen mochten werden beraempt dat nyet weer uytter zee mogen opcomen tenzij alles aen landt gereedt zij om haer datelijcken mette zelve offte andere scheepen weeder in zee te helpen.

Hierop gedelibereert zijnde is goedtgevonden de directeurs van’t Noorderquartier bij missive aen te schrijven om met alle mogelijcke haesticheyt dit werck te bevorderen ende dat voorts den admirael de handt zal werden gebooden datte jachten ende fregatten hem mogen werden geleevert ende voorts van tijt te tijdt gevigileert datte op te senden scheepen van allerhande behoefften voorsien weeder tijdelijcken in zee mogen werden gebracht.

269. Geleesen zijnde de resolutie den 19en decembris lestleeden genomen opte zaecke van de solliciteurs, welcke verclaert wierde dat effect sorteren soude mits dat alle crediteuren aen de Admiraliteyten voor soveel Hollandts quote aenlanght op eenen voet souden werden getracteert. Is bij deese occasie gemoveert off den capiteyn Juinbol ende Soetendal voor deesen onder de custscheepen begreepen ende nyet affgedanckt alsmeede off het affterstal van den admirael Dorp daeronder nyet behoort te werden beghreepen. Ende daerop gedelibereert zijnde is verstaen dat capiteyn Juinbol ende Soetendal tottet nieuwe reglement toe meede als andere sullen worden betaelt ende dat na dien tijdt de betaelinge hebben te soecken van diegheene die haer dienst hebben gebruyckt ende dat voorts de raeden aengeschreven sullen werden om dezelve aff te dancken. Ende belanghende de pretensen van den admirael Dorp met zijne capiteynen, dat de declaratie van den voors. admirael sonderlinge ten aensien van de geëischte costgelden deur eenige leeden geëxamineert ende naerder rapport van zal worden gedaen.

270. Die van Zelant bij missive van den 27en martii notificerende datten viant deur contrarie windt weeder in ’t Scheurtje bij troepen geloopen was ende binnengehouden soude connen werden so men haer die met vijff scheepen gereet zijn, noch 5 à 6 in aller ijl wilde bijvoeghen, verclaeren vorder, hadden zij de Duynkerckers gewilt datte halve scheepen van de vloote van Rochelle hadden connen neemen, maer dat eygentlijck haer desseyn was om rechtdeur te ghaen ende te voltrecken haer last ’twelck haer deur den harden tegenwint verhindert ende terugge gedreeven zijnde, datte beste occasie van de werelt is haer alsnu binnen te houden, daertoe zij met alle beeden waeren contenderende. Ende is goedtgevonden deese zaecke met Zijn Hoogheyt te communiceren ende interim met alle mogelijcke middelen, is’t doenlijcken oock mettet uytpresten van eenige convoiers so daer eenige zijn, totdatte scheepen gereedt sullen weesen om zelffs daertoe gebruyckt te werden.

271. Belanghende ’t reglement van de custscheepen in omvraege gebracht zijnde off ’tzelve te continueren off daervan te veranderen, verclaerden de heeren van Amsterdam ende meest alle leeden van ’t Noorderquartier datte ordre soude behooren te werden gecontinueert mits datte scheepen in de respective quartieren souden moeten invallen om reedenen meermaelen geallegeert ende anders nyet, verclaerende daertoe precyse gelast te zijn. Doch Alckmaer wilde d’zelve weer onder de Collegiën van de respective Admiraliteyten gebracht hebben, verclaerende anderssints in toecomende geen penningen tot nyeuwe equippage bij negotiatie offte anders oyt te sullen consenteren. De Edelen ende verscheyden andere leeden persisterende bij ’t reglement, is geen ander conclusie genomen connen werden dan datte jegenwoordige equippage voor 4 maenden geschiet nae ’t reglement zijn voortgangh neemen zal, doch belanghende het invallen van de scheepen dat om de discrepantie van de leeden noch in resumptie gehouden wordt tot beeter gelegentheyd.

272. Bhelanghende ’t millioen totte leegerlasten bij petitie van den Raedt voor ’t jaer 1638 geëyscht, versocht weesende dat tenmintsten de helffte bij provisie moght werden geconsenteert om alles tottet veltleeger soo ’t noot is intijdts te mogen prepareren, is verstaen dat de petitie van den Raedt ordentlijck in omvraege gebracht ende daerinne geconcludeert zal worden ende nyet bij stucken ende brocken als men eenigen tijdt herwaerts tot nadeel van ’t landt heefft beghinnen te practiseren.

273. Op het 7e point om den impost van 2 stuyvers opte tonne biers tot 6 stuyvers te verhoogen, conden de meeste leeden so om de diversie van neeringe als om de groote inegualiteyt van de bieren nyet in verstaen ende is daerom opgehouden; dan belanghende ’t beswaeren van de binnenscheepsbieren, is goedtgevonden ’tzelve te brenghen in volghende poincten van beschrijvinge.

274. Op het 10e point van ’t beneficiëren van de goude ende zijde laekenen bij tauxatie over de winckels van de steeden, de leeden noch geensints connende conveniëren, is daerom opgehouden moeten werden.

275. Op ’t 14e point van de heerlijckheyt van ’s-Gravesande aen Zijn Hoogheyt te vercoopen, verclaerden de heeren van Dordrecht, Goude, Hoorn ende Enckhuysen dewijle deese heerlijckheyt maer 700 £ ’s jaers importeert, dattet zelve een cleyntjen was ende dat men Zijn Hoogheyt om zijn groote merite daermeede behoort te beghifftigen. Haerlem noch ongelast zijnde, hebben de vorder advijsen de zaecke in bedencken gehouden.

276. Belanghende de pretensen die de Graefflijckheyt heefft opte visscherije van ’t Honderlandt, daerover dezelve met Zijn Hoogheyt in proces zijn, de heele questie boven 16 à 17 £ ’s jaers nyet bedraeghende, gehoort het advijs van de heeren van de Reeckeninge, is bij de meeste stemmen verstaen dat die van de Reeckeninge sullen werden aengeschreeven om ten dienste ende tot gerijff van Zijn Hoogheyt deese pretense te quyteren ende Zijn Hoogheyt mette zelve visserije in ’t geheel te laeten bewerden sonder eenighe contradictie.

277. Den brughmeester Alewijn tot Dordrecht is op zijn instantiën toegestaen dat in minderinge van de 66.000 £ hem 22.000 £ bij Committeerde Raden sullen werden gefurneert uytte penningen staende vergaderinge te consenteren; dan op het vorder versoeck om oock van zijn restant ende noch te maecken costen op Hollandt verzeekert te zijn, is verstaen daerop te hooren ’t advijs van Committeerde Raden, die van gelijcken versocht werden te adviseren wat contentement aen de voerluyden naerder zoude conne werden gedaen.