Notulen van de vergaderingen der Staten van Holland 1620-1640 door N. Stellingwerff en S. Schot

 
English | Nederlands

Aantekeningen op 15 maart 1640

ZITTING O

Staten van Holland en Westfriesland, Zitting van 28 februari tot 5 april 1640

Woensdag 14 maart voor- en nanoen en Donderdag 15 maart 1640 voornoen

86. Die van Amsterdam proponeerden expresse aenschrijvinge te hebben omme aen te houden datte zaecken van de see beeter versorcht ende verseeckert moghten werden ende datt voornaemelijck de provintie van Gelderlandt, Vrieslandt ende Overijsel die haer scheepen gelast hebben nyet te equipperen moghten werden aengepast om dezelve meede in zee te helpen met sodanige vigourese reedenen als daertoe sullen dienen. ’Twelck bij de leeden eenparichlijck goedtgevonden ende daertoe extraordinarie gecommitteert zijnde een van de heeren van Dort, Delfft, Amsterdam, Hoorn, Enckhuysen ende Medenblick. Is bij dezelve dit officie ghedaen ende naemaels gerapporteert dat de provintiën haer bejeeghenen bij retorsie, sustinerende dat ons selffs alles hebben te wijten deurdien de verpachtinge van de convoien ende licenten affterhouden, de Zeeussche cruyssers nyet en soecken in zee te helpen ende daertoe een fons te beraemen uyttet last- ende veijlgelt; dat oock tegens de waeren van contrebande ende de schippers die quade officiën doen geen ordre stellen. Doch dat eyntelijck geresolveert was dat alle provintiën serieuselijck souden werden aengeschreeven omme haere scheepen promptelijck gereedt te maecken, mitsgaeders om te consenteren in de verpachtinge van de convoien ende licenten; dat oock tot een fons voor de cruyssers het last- ende veijlghelt magh werden ingewillicht.

Hierop effter omvraege gedaen weesende, is bij de meeste leeden goedtgevonden de naerder debvoiren van de provintiën aff te wachten ende dat teffens de saecken bij haer versocht so veele doenlijcken is naerder sullen werden geprepareert omme dezelve eenigh reedelijck contentement te doen. Dan eenige leeden noch instantiën doende dat deese provintie ende Zelandt de lasten ter zee ende d’andere provintiën daertegens proportionele lasten te lande behooren te werden opgeleyt, dewijl sulx de meeste ende leste dienste doen soude, is verstaen die saecke te houden in naerder bedencken.

87. Dezelve heeren claeghden dan die van Overijsel alsnoch continueerden in ’t slaen van een leeuwendaeler verre onder den voet ende meede in ’t slaen van een schelling, weesende een halff blank slimmer als de ordinarise, versochten dat op ’t spoedichste daertegens voorsien moght werden; ’twelck meede goedtgevonden ende de vorige gedeputeerden aenbevoolen weesende ter Generaliteyt voor te draeghen.

Hebben naemaels gerapporteert oock deesenaenghaende met contrarie clachten bejeegent te worden, te weeten dat in Westvrieslandt uyt souveraine macht een enckelde stuyver ende bij Zelandt een dubbele stuyver beyde voor de Oostindische Compagnie, daer in ’t mintste geen souverainiteyt pretenderen connen, geslaeghen is, ende bij Groningen een flab onder de voet, bij Utrecht oock zelffs excessen beghaen weesende in ’t maecken van de busse, daervan tot noch toe geen reparatiën schoon beloofft teweege ghebracht waeren, nochte eenige beeterschap te verwachten was solanghe aen de Generaliteyt de iudicature van die saecke nyet en soude weesen uytter handt bij alle provintiën overgegeeven.

Was effenwel geresolveert datte stempels in Overijsel souden worden ingetrocken ende den muntmeester beschreeven om reedenen te gheeven van zijn doen ende dat voorts de generaels van de munte souden werden gelast off de indicature van ’t stuck van de munte nyet aen den Raedt van State soude connen werden gebracht. Hierop meede naerder omvraege ghedaen weesende, is goedtgevonden ter Generaliteyt aen te houden dat tot deese intreckinge van stempels behoorlijcke commissie magh werden gedecerneert. Dan belanghende ’t stuck van de judicature van de misusen ende delicten bij de respective Munten gepleeght ende off men die aen den Raedt van State sal mogen defereren, is verstaen dat in particuliere omvraeghe zal werden gebracht.

88. D’zelve heeren seyden gelast te weesen om ordre te versoecken in faveur van de vier scheepen van Cola uyt Laplandt overcomende, bij den coningh van Denemercken aengehaelt ende te Coppenhagen gebracht onder pretext van dat sij quaedt gelt aldaer souden hebben gebracht, nyettegenstaende het oogenmerck is om nyet alleen de zoudt maer oock de vaert over de Witte Zee nae Moscoviën tributair te maecken ende alle onse commerciën ende zeevaert in Noorweeghen te transporteren. Seggen datten coningh de raeden ter Admiraliteyt die saecke bevoolen heefft ende dat nyet een persoon noch notaris noch procureur noch advocaet aldaer te vinden is die een woordt voor de geëxpresseerde durff spreecken ende selffs haer zaecken defenderende dat men haer verwijt dat sij qualijck van de coningh spreecken ende veel dreygementen doet, sulcx dat aldaer noch recht noch reeden te vinden is; versochten daeromme vanweegen deesen Staet die luyden meede de handt gebooden te moghen werden.

Waerop gedelibereert ende dezelve leeden versocht weesende omme ten zelven eynde ter Generaliteyt naerder debvoiren te doen, hebben naederhandt gerapporteert aldaer bericht te weesen dat nu 14 daegen geleeden brieven bij Zijn Hoogheyt aen Zijn Ma.t van Denemercken in faveur van deese luyden waeren affgeveerdight ende dat alvooren verder in deesen te ghaen dienstiger was aff te wachten wat operatie diezelve sullen mogen doen. Waerop effter omvraeghe gedaen zijnde, is goedtgevonden deese saecke in bedencken te houden totdat opte gemelte brieven naerder antwoordt ende rescriptie sal zijn becomen.

89. Dezelve heeren versocht ende gelast zijnde omme ter Generaliteyt naerder te procureren het verbot van ’t uytvaeren van de scheepen op Oosten ende Noorwegen ende naerder uyt te drucken de havenen daer men nyet op sal mogen vaeren, rapporteerden naederhandt datte provintiën dienthalven hadden naerder consideratiën, ende becommert waeren dat aen de Deense, Hamburger, Engelsse ende ander scheepen al ’t vordeel van den vaert soude werden getransfereert ende de ingeseetenen daervan versteecken ende dat zelffs deur de lorrendrayers die doch nyet te keeren zijn de goede intentie van den Staet soude werden getraverseert; behalven dat te bevreesen stonde dat met een contrarie-verbot van den coningh de saecke in veel verder verwijderinge soude connen werden gebracht, sodat men dit doen naemaels wellichtelijck moghte beklaegen.

Is effenwel dien onvermindert geresolveert mettet advijs van Hollandt te conformeren ende verstaen dat uytgesondert de havens van Holsteyn ende Sweeden het verbot van ’t uytvaeren van de scheepen op Oosten ende Noorwegen zal werden verbooden tot naerder ordre. Hierop gedelibereert zijnde is dit verbot gehouden voor gearresteert ende verstaen dattet concept daervan datelijcken ingestelt ende bij publicatie allomme bekent gemaeckt ende voorts de zaecke ten principale naerder inne geresolveert zal worden.

90. De gedeputeerden naerder geëxamineert hebbende het advijs van ’t Hoff tegens het onbehoorlijck solliciteren van de ampten, verclaeren dit advijs wel pertinent te sijn, maer dat effenwel de voorgeslaegen middelen om ’tselve voor te comen haer nyet aenstaen als smaeckende nae eenige sugillatie ende omme ’t Hoff meerder authoriteyts te geeven als haer toecomt. Waeren daeromme van advijs dat men eenige poincten aenneemen, andere corrigeren ende andere affslaen; in allen gevalle dat men ’t Hoff soude mogen accorderen gelijcke vrijheyt om personen voor te slaen als bij den Hogen Raede werdt gepractiseert sonder nochtans aen dezelve gehouden te zijn.

Hierop gedelibereert zijnde zijn de gedeputeerden versocht deese haere consideratiën bij geschriffte te stellen en de leeden behandicht ende naerder alsdan inne gedisponeert te werden. Werdende de difficijle leeden teffens aenghemaent haer op ’t vergeeven van de president- ende griffiersampten naerder te bequamen.

91. Die van Rotterdam effer ten hooghsten recommanderende ’t redres van ’t Collegie ter Admiraliteyt opte Mase, opdat zij neyt genoodsaeckt worden haer zelffs te rechten als in andere plaetsen geschiet, wierden bij die van ’t Noorderquartier gelijcke clachten ende versoeck ghedaen. Waerop gedelibereert zijnde ghoedtgevonden is dat deur eenige gedeputeerden den staet van de oorloghe ter zee geresumeert ende daeruyt eenen nyeuwen nae gelegentheyt van lasten ende incomen van elck College gestelt zal worden ende teffens behoorlijcke assignatie gedaen van penningen daermeede zij de gemelte lasten eenighsints sullen connen vervallen.

92. Die van Dordrecht effter instantiën doende omme de middelen van eenige dorpen in de Langestrate haer eertijts affgenomen, weeder aen haer comptoir geappliceert te hebben, verclaerende buyten sulcx geen vorder negotiatiën oyt te sullen connen doen. Is goedgevonden deese zaecke alsnoch uyt te stellen totdattet besogne op ’t stuck van de reductie zal weesen voltrocken, daertoe de gedeputeerden van ’tzelve besogne serieuselijcken aenghemaent zijn.

93. Zijn geleesen brieven van den heer van Ribencourt aen d’ander zijde over de lossinge van de gevangenen gecommitteert van den 20en februarii van innehouden dat zij haer verwonderen dat so traeghen antwoordt van deese sijde becomen ende alsnoch verclaeren van haer overgesonden last nyet te sullen wijcken al waer ’t dat al haer gevangens in de loop souden blijven. Den schout van Rosendael daerbij voeghende dat hij sijn reyse nae Brussel meent te voltrecken ende sien wat naerder bescheyt vandaer soude connen meedebrenghen. Ende is daeromme meede goedgevonden de zaecke hierbij te laeten totdat naerder bescheyt van den schout van Roosendael zal weesen becomen.

94. Is meede geleesen de schrifftelijcke propositie van de heeren van Utrecht behelsende de clachten van de extraordinaris beswaeringe bij deese provintie op ’t meel ende broodt van daer hier te lande ghebracht ingestelt ende versoeckende affschaffinge van dezelve als strijdende tegens de Unie. Daerop goedtgevonden is alvooren te verstaen ’t advijs van de heeren Committeerde Raden.

95. Die van Alckmaer gesommeert zijnde haer naerder last te openen opte leste negotiatie van de 600.000 £ verleeden vergaderinge geconsenteert, verclaeren voor deese mael daerinne te connen consenteren, maer in toecomende tot geen negotiatiën voor de custscheepen gebracht te sullen connen werden, tenzij alvooren dezelve weeder van de directeurs affgenomen ende onder de Collegiën sullen weesen gereguleert.

96. Is daernae voorgedraegen datte directeurs van de custscheepen in ’t Noorderquartier verclaeren nyet te connen scheyden voor ende alleer op Committeerde Raeden van ’t Noorderquartier precijse last gegeeven sij wat penningen sij uyt deese negotiatie aen haer sullen hebben uyt te keeren. Waerop gedelibereert zijnde is nae interatieve omvraege eyntelijck goedgevonden ende geresolveert de heeren Committeerde Raden van ’t Noorderquartier te lasten uytte quote van ’t Noorderquartier in deese negotiatie voor allen andere deese directeurs naerder contentement te doen.

Donderdag 15 maart 1640 nanoen

97. Is geresumeert het 24e point van de beschrijvinge spreeckende van een uytcompste te vinden in ’t nomineren van de president- ende griffiersampten van den Hoogen Raede. Daerop bij de Edelen wierde geadviseert dat men die van Zeelandt soude mogen laeten stemmen tusschen de steeden van Westvrieslandt in. D’ander leeden conformeerden haer meest metten lesten voorslagh; Leyden disavoieerde t’een ende t’ander, sustinerende dat volgens den ouden voet Selandt verstaen soude moeten werden nae de heele vergaderinge te moeten stemmen off dat vanweegen deesen Staet bij langer refuys zelffs een president soude werden genomineert. Rotterdam sustineerde dattet een ghroote preëminentie aen deesen Staet gaff, dat Selandt haer justitie hier moet comen haelen ende geen minder commoditeyt voor de ingeseetenen alhier geefft, dat so naebij haer recht connen vervolghen ende dat men daerom het lest voorghaende voorslagh behoorde te accepteren. Wij sustineerden meede so grooten recht om altijt den president ende griffiers uytte ingeseetenen deeses landt te connen hebben; om der Zeeuwen haer kribbicheyt nyet te connen wigh geeven, conformeeren ons met Leyden. In allen gevalle dat noch eer onder protestatie aen Zeelandt het voorstemmen als dit recht wilden cederen. Die van ons quartier dit tusschenstemmen nyet connende goedtvinden ende de saecke bij meerderheyt van stemmen nyet connende geconcludeert worden, is opgehouden in resumptie.

98. De resolutie voor de directeurs van ’t Noorderquartier mitsgaders de resolutiën ter Generaliteyt genomen op ’t uytpresten van de custscheepen, verbieden van ’t slaen van den leeuwendaeler ende schellingh binnen Overijsel, naerder debvoiren ende intercessie voor de scheepen van Cola in Denemercken aengehaelt ende verbot van ’t uytvaeren van de scheepen op Oosten ende Noorweegen ter Generaliteyt genomen, geëxtendeert, geleesen zijnde, is daermeede geconformeert. Voegende alleen de heeren van Amsterdam daerbij dat men den schellingh van Overijsel soude behooren te stellen in handen van de generaels omme geëssayeert te werden, dat bij nyemant werde gecontradiceert.

99. De heer Duyst [van] Voorhout van Hollandt beneffens den heer Arichem van Gelderlandt ende Croeck van Zelandt gecommitteert weesende tot Amsterdam om te presideren opte vergaderinge van de XIXen van de Westindische Compagnie aldaer ende presenterende sijn dienst so deese vergaderinge hem yets wilde gebieden, is daervoor bedanckt ende goede reyse met succes in de besognes toegewenscht.

100. Zijn Hoogheyt notificeerde bij brieven van den 14en martii uytte genomineerde personen totte vacerende capiteynschappen geëligeert te hebben: te weeten opte compagnie van capiteyn Moins sijnen edelman van de caemer Paullotti, opte compagnie van den graeff van Culenburch den capiteyn Beaumont, opte compagnie van Rijswijck desselffs zoon Jan van Rijswijck, opte compagnie van Schimmelpenninck den lieutenant Verbeeck ende opte compagnie van Calslaegen den lieutenant Bovetius, ende is ’tzelve als een notificatie daerbij gelaeten.

101. De leeden versocht zijnde haer naerder te openen op ’t concept van den uytvoer van contrebande waeren naer Levanten bij de provintiën ingestelt ende geürgeert, conden veele leeden ’tzelve goetvinden, verclaerende de contraventiën onverdraeghelijck te zijn ende daeromme dit concept meede te connen advoieren ende dat geen Admiraliteyten vrij soude staen daertegens eenige pasporten te gheeven opte peenen daerinne verhaelt. Die van Amsterdam vonden de zaecke ende ’t verbot meede reedelijck, maer seyden geen reedenen te weesen meer licentie tottet openstellen aen de gedeputeerden ter Generaliteyt als aen de Admiraliteyten te gheeven, alsso sulcx meer tot dienst van particulieren als ten dienst van ’t landt soude werden gepractiseeert, als in ’t verboth van den uytvoer van de paerden ende andere placcaten genochsaem is gebleecken datter particuliere insichten in saemenloopen. Meenden daeromme datt men soude mogen persisteren bij den ouden voet ende de Staten-Generael yets goedtvindende te stuyten, de Collegen daervan advertentie ghedaen omme daernae te reguleren. Die van Hoorn conformeerden haer mettet concept mits datte gedeputeerden ter Generaliteyt bevonden werdende yets daertegens tot ondienst van den Staet geconsenteert te hebben, gelijcke calange als de Admiraliteyten souden subject sijn. Doch Enckhuysen, Monninckedam ende wij noch ongelast zijnde, is de saecke opgehouden in resumptie.

102. Die van den Rade van State bij missive van den 14en martii versoekende furnissement van de quote deeser provintie in 50.000 £ bij provisie in minderinge van de 125.000 tot openhoudinge van de rivieren van de Rhijn ende IJsel voor deesen geconsenteert ende reparatie van ’t schephoofft op ’s-Gravenweert, sonder welck pericule is datte geheele rivier van den Rijn verlooren soude mogen werden, is nae deliberatie bij de meeste leeden daerinne geconsenteert. Dan de heeren van Dordrecht de zaecke alvooren naerder willende communiceren metten haeren, is de zaecke ten fine opgehouden in resumptie.

103. Noch zijn voorgeweest verscheyden particuliere versoecken van kleyne importantie ende andere die aen advijs gestelt zijn ende naerder sullen dienen.