Notulen van de vergaderingen der Staten van Holland 1620-1640 door N. Stellingwerff en S. Schot

 
English | Nederlands

Aantekeningen op 17 april 1640

ZITTING P

Staten van Holland en Westfriesland, Zitting van 12 april tot 27 april 1640

Dinsdag 17 april 1640 voor- en nanoen

33. De gedeputeerden uytten Admiraliteyt tot Amsterdam binnenstaende verclaerden de Groote ende Cleyne Visserije noch van consenten van ’t verleeden jaer ten affteren te weesen een somme van ƒ 120.700 £, om welcke schult sij dagelijcx aengeloopen ende bij de mantels werden getrocken, versochten daeromme dienthalven prompte betaelinge ende teffens meede met Committeerde Raden in conferentie te comen omme voor dezelve haer noot te verthoonen, met wat somme in toecomende promptelijcken sullen moeten werden [voorsien], soude haer anders onmogelijck sijn eenige scheepen voor de visserije in see te brenghen ende alsso tot ongeloofflijcken interest van den Staet die neeringe moeten abandonneren. Hierop gedelibereert zijnde is verstaen de heeren Committeerde Raden te authoriseren om uytte eerste ende gereetste consenten deese remonstranten eenige satisfactie te doen ende voorts mette zelve in conferentie te comen wat in toecomende van doen mogen hebben; om daervan gerapporteert zijnde meede naerder op geresolveert te werden.

34. Daernae effter voorgebracht weesende het stuck van de exorbitante Deense thollen ende bij wat middelen dezelve best te stuyten ende op wat dagh de scheepen te licentiëren om uyt te mogen ghaen, persisteerden de Edelen bij haer vorige advijs van een ambassade nae Sweeden, Hanssesteeden, Oldenburch ende Holtsteyn ten fine van intercessie ende anders te doen, ende dat men voorts op middelen besogneren soude om een fons te vinden daerop in cas van quaedt succes een goedt getal scheepen gequart ende met vigeur de saecke soude mogen werden bij der handt ghenomen ende dat men interim een dagh beraemen soude op welcken alle scheepen teffens gelicentieert souden mogen werden.

Die van Dordrecht persisteerden meede bij haer advijs, dan urgeerden meede het schrijven van een geraisonneerden brieff aen Zijn Ma.t met last op Cracouw om die te seconderen, het holpe so veel als ’t mocht, ende dat men de Oost- ende Noordsvaerders den 20en maii ende de ossescheepen datelijcken soude licentiëren.

Die van Haerlem meenden datte ambassade nae Sweeden ende so voort jalousie aen Sijn Ma. t van Denemercken soude connen gheeven ende ’t heele werck alsso te meer terugge setten, dat daerom best soude weesen de ambassade aen Zijn Ma.t effter te doen ende so geen operatie deede dat alsdan dezelve nae Sweeden ende so voort soude werden gedirigeert als de leeden hebben geadviseert, haer dienthalven metten advijs van den heeren van Dordrecht conformerende.

Die van Amsterdam adviseerden so daer yet met ambassaden ende bemiddelingen te doen is, dat doch sulcx promptelijcken sonder een uur tijdts te verliesen behoort in ’t werck gestelt te werden, opdat van de debvoiren ende effecten derzelver in Denemercken te procureren yet soude mogen werden gehoort eer noch de scheepen uytghaen, maer dat men teffens een extraordinair vigeur soude moeten thonen ende cant et quart een goede quantiteyt oorloghscheepen in zee brenghen die men soude moghen versoeken, behalven de 23 convoiers opte zelve vaert gedestineert, mettet vroeger equiperen van de scheepen totte buyssen gedestineert, mettet aenlocken van de Zeeuse cruyssers onder zeeckere premiën ende vaste beloffte van betaelinge, mettet vroeger uytrusten van de 8 Oostindische convoiers die in ’t beghin van junio haer scheepen affter Engelandt gewoon zijn te verwachten, met eenige Westindische scheepen die daer noch mochten zijn ende meede 5 à 6 scheepen van de Groenlandsche vaerders, die daertoe gedisponeert souden connen worden mits haer presterende het octroy; dat men deese maght bijeen soude brenghen, nyet alleen om daerbij te ostenteren de maght ende courage van ’t landt, maer meede om in cas de saecke anders uytviel, den vaert met courage te maincteneren ende de resolutiën hier in sulcken cas te neemen cracht te gheeven, dewijl sonder mainctenue van die vaert den Staet nyet subsisteren can.

Belanghende de besendinge nae Denemercken zelve, meenden datte zelve om de quade bejeegeningen aen de ambassadeurs ghedaen ende ’t misnoegen bij deesen Staet daerover geconcipieert ende met ophouden van de scheepen verthoont t’eenemael ondienstigh weesen soude, so langhe de saecke aldaer deur andere nyet beeter is geprepareert. In allen gevalle meenden ondienstigh te weesen hiervan veel te spreken, maer best dat men eenige weynige leeden uytte vergaderinge soude mogen committeren om dit heele stuck ten meesten dienste van ’t landt te beleggen, de instructie te formeren ende alles te doen dat daertoe noodigh is. Doch om de prompste kennisse te hebben, meenden haers oordels datte ambassadeurs haer eerst souden hebben te addresseren aen den graeff van Oldenburch, hartogh van Holtsteyn ende bisschop van Bremen om aldaer de clachten ende swaricheeden, oock haer eygen interest te verthoonen ende dezelve daerdeur tot spoedighe intercessie te beweegen. Waerop so eenige oopeninge moght comen, datt naerder ambassade van hier aenghenaem moght sijn, dat alsdan de ambassadeurs die officiën souden connen doen; so nyet haer voorts addresseren aen de Hanssesteeden ende Sweeden om de voorgenomen alliantie te voltrecken. In welcken cas opten deurvaert van de scheepen ende off die deur de Belt off anders mette presente maght souden werden geconvoieert, naerder sal mogen werden geresolveert, ende souden in allen gevalle de oncosten om deesen te doen ende te maecken, in cas de negotie verspart wierde moeten comen tot lasten van ’t landt. Belanghende het licentiëren van de scheepen, meenden dat men den dagh so laet behoort te neemen als lijdelijcken is, daertoe het laete jaerschaer ende lange vorst in de Belt te beeter occasie geefft ende in allen gevalle datte Oost- ende Noordtsvaerders nyet voor den 20en ende de ossescheepen nyet voor den 1en maii uyt souden moghen ghaen.

De volgende leeden haer meest met dit advijs conformerende, is oock in dier voeghen geconcludeert: te weeten datte ambassade nae Sweeden, Oldenburch, Holtsteyn, aertsbisschop van Breemen ende Hansesteeden sijn voortgangh neemen sal om d’zelve tot intercessie te beweegen off naerder mette zelve te tracteren; dat daertoe op mergen personen sullen werden voorgeslaeghen, die versocht sullen werden haer datelijck te prepareren om op ’t spoedichste aff te ghaen ende tijdelijck bescheyt te connen overschrijven; dat eenige weynigh leeden sullen werden gecommitteert om interim met Zijn Hoogheyt ende eenige uytte Generaliteyt een instructie te concipiëren ende daerinne ordre te gheeven tottet beleydt van dezelve ambassade ten meesten dienste van den lande; dat teffens debvoiren gedaen sullen worden aen de bewinthebberen van de Oost- ende Westindische Compagniën ende de Groenlandtsvaerders mitsgaders aen de nyeuwe geusen omme een ghoede partije scheepen in aller ijl gereet te maecken onder beloffte van behoorlijcke recognitie ende satisfactie; dat van gelijcken de Admiraliteyten ende andere gelast moghten werden de buyssescheepen soveel verder gereedt te maecken; dat oock eenige daerenboven souden mogen werden gehuurt; dat deese macht t’saemen gebracht behoort te worden om nae vervolgh van zaecken te imploieren ende den Staet bij de Deenschen in cleyn achtinge zijnde redoutabel ende onsichlijck te doen maecken; datte oncosten in cas van versparringe van de negotie offte het continueren van de thollen tot laste van ’t landt in ’t ghemeen behooren te comen ende nyet tot laste van de commerciën, ten waere het eerste voorslagh deur de Belt sijn voorgangh neemen moght; dat men onder beneficie van allen deesen de scheepen op Oosten ende Noorweegen tegens den 20en maii ende de ossescheepen nyet voor den eersten maii soude mogen licentiëren om uyt te vaeren; dat voorts tottet maecken van de instructie ende het beleyt van vorder saecken werden gecommitteert één uytte heeren Edelen, Amsterdam ende Hoorn.

35. Belanghende ’t last- ende veylgelt ende omme ’tzelve middel te faciliteren, is verstaen datte heeren van Zelandt ter Generaliteyt versocht sullen worden haer grieffen daertegens bij geschriftte te stellen omme daernae bij de gedeputeerden weegen deesen Staet ter Generaliteyt nae behooren gedebatteert te mogen werden.

36. De directeurs van de fregatten tot Middelburch versoeckende betaelinge van haer affterstallige 45.000 £, presenterende de novo haeren dienst so van betaelinge der premiën mochten verseeckert zijn, is verstaen dat deese saecke faveur meriteert ende dat daeromme raden gelast werden een staet te maecken van al ’tgunt bij deese cruyssers is verdient geweest ende wat betaelinge bij deese ende andere provintiën daerop gevolght ende wat affterstallen noch mogen zijn omme d’zelve geëxhibeert zijnde naerder inne geresolveert te werden.

37. Is geleesen de lijste van de lichtinge van 3500 waertgelders weesende de quote van deese provintie in de 6000. Ende daerbij gebleecken dat gerepartieert waeren op:

Dordrecht 2 compagniën van

300 mannen

Haerlem, Delfft, Leyden ad idem, t’saemen

900 mannen

Amsterdam 4 compagniën van 150 t’saemen

600

Goude, Rotterdam ad idem elck 300 t’saemen

600

Gorchem een compagnie van

150

Schoonhoven een compagnie van

150

Schiedam en Briel t’saemen een compagnie

150

Alckmaer een compagnie van

130

Hoorn ad idem

130

Enckhuysen ad idem

130

Edam ende Medenblick t’saemen 1 compagnie van

130

Monnickedam ende Purmerende ad idem

130

Ende hebben de leeden gesaementlijcken haer deese repartitie wel laten gevallen, wij alleenlijcken daer bijvoeghende daerinne meede toe te staen op ’t behaegen ende op dat presuppoost dat voor de zeezaecken ende meede voor deese lichtinge behoorlijcke penningen sullen werden verschafft; dat anders van dezelve in ons reguard nyet en is te verwachten.