© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Malou Nozeman, Baer, Elisabeth de, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/Baer [13/01/2014]
BAER, Elisabeth de, ook bekend als Elisabeth de Boer (gest. na 6-1662), een van de eerste beroepstoneelspeelsters bij de Amsterdamse Schouwburg. Zij trouwde (1) op 23-1-1649 in Amsterdam met Dirck Kalbergen (gest. 1655), toneelspeler en vergulder; (2) op 2-10-1660 in Amsterdam met Aernoldus van Linste(e), musicus. Uit huwelijk (1) werd mogelijk 1 zoon geboren, die jong overleed.
Wellicht kwam Elisabeth de Baer uit een toneelspelersfamilie. Geopperd is wel, dat de acteur Heere de Boer haar broer was. Een zuster, Margriet de Baer, was in 1642 in Amsterdam getrouwd met de schilder-toneelspeler Triael Parker, die eveneens aan de Amsterdamse Schouwburg was verbonden.
Elisabeth de Baer maakte vermoedelijk deel uit van het reizend toneelgezelschap van Jan Baptist van Fornenbergh (1624-1697), dat in 1649-1654 in het buitenland speelde. Deze troep trad met Nederlandstalig repertoire op in het noorden van Duitsland en in Denemarken en Zweden. Net als haar collega-actrices Ariana Nozeman-van den Berg en Susanna Eeckhout-van Lee was Elisabeth getrouwd met een toneelspeler. De drie vrouwen waren vermoedelijk de eerste toneelspeelsters die aan het Zweedse hof optraden (Dahlberg, ‘Vondels Gedicht’, 308).
In juli 1655 maakte Elisabeth de Baer haar debuut op de Amsterdamse Schouwburg. Drie maanden eerder was daar de eerste actrice geëngageerd: Ariana Nozeman. Volgens Worp speelde Elisabeth de Baer meestal kleine rollen in ernstige stukken en kluchten en trad ze dikwijls op in balletten. Haar gage was 2,50 gulden per optreden. Haar man Dirck Kalbergen bewerkte enkele uit het Engels vertaalde stukken, zoals Mulassus de Turk, die op de schouwburg werden opgevoerd. In de zomer van 1660 reisde Elisabeth de Baer met een aantal spelers van de Amsterdamse Schouwburg naar Zeeland om op te treden. Ze was toen al vijf jaar weduwe. In de herfst van dat jaar hertrouwde ze met de musicus Van Linste. In juni 1662 verliet ze tegelijk met de spelers Jacob Kemp en Johannes van Velzen de Amsterdamse Schouwburg. Over haar verdere leven is niets bekend.
Naslagwerken
Coffeng; NNBW; Worp.
Archivalia
Gemeentearchief Amsterdam: Archief Burgerweeshuis, inv. nr. 429, Parsonageboek Anno 1658/59 [hierin staan de op de Amsterdamse schouwburg gespeelde stukken, de rolverdelingen en de opbrengsten over dat seizoen genoteerd]; inv. nr. 425, Ontfang & uijtgift van d’Amsteldamsche Schouburg van de jaere 1637.
Gespeelde rollen
Voor een overzicht van door Elisabeth de Baer gespeelde rollen in het seizoen 1658/59 zie Wijbrands (1873).
Literatuur
- C.N. Wybrands, ‘De Amsterdamsche Schouwburg gedurende het seizoen 1658/59’, Het Nederlandsche Tooneel 2 (1873) 246-322.
- E.F. Kossmann, Nieuwe bijdragen tot de geschiedenis van het Nederlandsche tooneel in de 17e en 18e eeuw (’s-Gravenhage 1915).
- J.A. Worp, Geschiedenis van den Amsterdamschen Schouwburg 1496-1772 (Amsterdam 1920).
- Ben Albach, Langs kermissen en hoven. Ontstaan en kroniek van een Nederlands toneelgezelschap in de 17de eeuw (Zutphen 1977).
- Gunilla Dahlberg, ‘Vondels Gedicht “De Toneelbroeders van den Aertshertoge Leopoldus” und die Truppe Fornenberghs im Jahre 1653’, Nieuwe Taalgids 77 (1984) 304-318.
- Gunilla Dahlberg, Komediantteatern i 1600-talets Stockholm (Stockholm 1992).
Auteur: Malou Nozeman
laatst gewijzigd: 13/01/2014
De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.