© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Marieke Smulders, Beckman, Willemien Suze Wiardi, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/BeckmanWil [23/12/2018]
BECKMAN, Willemien Suze WIARDI (geb. Nijmegen 1-9-1906 – gest. Den Haag 29-12-1988), remonstrants predikante. Dochter van Jacob Wiardi Beckman (1868-1938), psychiater, en Everdina Suzanna Kuenen (1870-1920), verpleegkundige. Willemien Wiardi Beckmann bleef ongehuwd.
Willemien (Wil) Wiardi Beckman groeide op
als jongste van twee in een intellectueel milieu in Nijmegen, waar de familie vanaf
1907 huize De Hooge Hof bij de Graafseweg bewoonde. Haar broer Herman (1904-1945), die Stuuf werd genoemd,
zou later bekend worden als prominent lid van de Sociaal-Democratische Arbeiders
Partij (SDAP). Vader Beckman was psychiater en gaf leiding aan de door hem opgerichte
kliniek Berkenoord, de moeder was opgeleid als onderwijzeres en verpleegkundige.
Zij was lid van de Remonstrantse Broederschap en de kinderen kregen een vrijzinnig
protestantse opvoeding, met nadruk op maatschappelijke betrokkenheid. Wil zat op
het Stedelijk Gymnasium. Haar moeder stierf toen ze veertien jaar was – een gebeurtenis
die veel indruk op haar maakte. Nadat Wil in 1924 haar diploma gymnasium alfa had
gehaald ging ze theologie studeren in Leiden. Ze was lid van de Vereniging van Vrouwelijke
Studenten te Leiden (VVSL). In juni 1930 haalde Wil haar doctoraal examen en een
half jaar later slaagde ze ook voor haar proponentsexamen aan het Remonstrants Seminarie.
Ze was de tiende vrouw die als proponent werd toegelaten tot de Remonstrantse Broederschap.
Predikant
In 1931 kreeg Wil Wiardi Beckman een tijdelijke aanstelling als hulppredikante bij de Remonstrantse Broederschap in Den Haag. Ze was hier verbonden aan de Kerk aan de Laan waar ze zich voornamelijk met jeugdwerk bezighield. Hiernaast was ze in deze jaren lid van een commissie die zich boog over de kwestie of vrouwelijke studenten een andere opleiding zouden moeten volgen aan het Remonstrantse Seminarie dan hun mannelijke collega’s. Idee was dat de traditionele proponentenopleiding voortaan alleen nog voor mannen zou openstaan en er voor vrouwen een variant zou worden ingericht die voorbereidde op jeugdvorming en sociaal werk. Wiardi Beckman voelde zich hier heel ongemakkelijk bij en ging samen met mede-commissielid en vriendin Mies Vinke-Herfst de strijd aan tegen dit voorstel. Zij stelden dat jeugdwerk om meer ging dan het gezinsleven en dat vrouwelijke predikanten zich niet tot één aspect van het pastorale werk wensten te beperken. Het plan voor een aparte vrouwenopleiding ging uiteindelijk niet door.
Wiardi Beckman werd in 1937, na zes jaar van tijdelijke dienstverbanden, als vaste predikante beroepen en bevestigd. Toch bleef haar taak vooralsnog beperkt tot het jeugdwerk en verdiende ze minder dan haar mannelijke collega’s. Ook stonden haar mannelijke collega’s tot haar frustratie aanvankelijk niet toe dat ze preekte op de kerkelijke hoogtijdagen. In 1940 mocht ze voor het eerst voorgaan tijdens een paasdienst. Op haar verzoek om een kerstdienst te mogen doen, reageerde haar collega Fetter negatief. ‘Wat moeten de mensen wel niet denken als ze lezen dat met kerst mejuffrouw Wiardi Beckman preekt?’ zou hij hebben gezegd (De Vries, 125).
Tijdens de oorlogsjaren verbleef Wiardi Beckman in het zwaar getroffen Rotterdam. Een kans om in Eindhoven als predikante aan de slag te gaan liet ze voorbijgaan. Op 6 mei 1945, een dag na de Bevrijding, ging ze voor in een dankdienst die door honderden gemeenteleden werd bijgewoond. In 1956 vierde ze haar 25-jarig ambtsjubileum. Bij deze gelegenheid werd haar portret geschilderd, dat kwam te hangen in de consistoriekamer van de Kerk aan de Laan. Datzelfde jaar kreeg de remonstrantse gemeenschap van Den Haag de beschikking over een tweede kerk, Kapel West. Het was Wiardi Beckman die hier bij de feestelijke opening de bijbel op de kansel plaatste. De nieuwe kapel werd haar vaste werkplek. Ze vond hier meer vrijheid en zelfstandigheid dan in de Kerk aan de Laan. De Kapel West bood onder meer ruimte aan een crèche en plaats voor ontmoetingen tussen predikant en gelovigen. In deze moderne kerk midden in een gewone woonwijk, kon zij – zoals zij dat zelf graag wilde – een predikante zijn die tussen de mensen stond.
Pionier
In de jaren zestig kwam Wiardi Beckman via Hendrik Wijngaarden, hoogleraar psychologie aan de VU in Amsterdam, in aanraking met vernieuwingen in de pastorale psychologie. Ze was in 1963 een van de eersten die een opleiding in de Klinische Pastorale Vorming (KPV) volgde bij dr. Wybe Zijlstra van psychiatrisch centrum Zon en Schild in Amersfoort. Kern van de training was dat pastores hun eigen levenservaringen in verband leerden brengen met hun pastorale werk, om zo beter in staat te zijn gelovigen te begrijpen en bij te staan. In 1970 volgde Wiardi Beckman ook de opleiding tot KPV-supervisor. Ook verdiepte ze zich in deze jaren in de feministische theologie. Het inzicht dat God ‘Vader’ maar ook ‘Moeder’ kon zijn, ervoer Wiardi Beckman als ‘een verademing’. Zo vond ze steeds meer vrouwelijke en moederlijke beelden van God. ‘Ik heb voor mijzelf bij het zoeken naar die beelden, ervaren dat het mij veel meer het gevoel gaf er ook zelf bij te horen en mijn eigen wereld in de wereld van het geloof verankerd te weten’ (‘Verlangend naar welzijn’, 6).
Wiardi Beckman ging in 1971 met emeritaat. Op 29 december 1988 overleed de altijd vrijgezel gebleven Wil Wiardi Beckman op 82-jarige leeftijd in Den Haag. Op 3 januari 1989 vond, voorafgaand aan de crematie in besloten kring, de plechtige uitvaartdienst plaats in de Remonstrantse Kerk aan de Laan, waar Wiardi Beckman zelf jarenlang als predikante werkzaam was geweest.
Betekenis
Wil Wiardi Beckman maakte naam als eerste vrouwelijke predikant van een grote stadsgemeente binnen de Remonstrantse Broederschap. Ze was lid van de Kring van Vrouwelijke Predikanten en zette zich in voor een volwaardige acceptatie van de vrouw als predikant. Haar pionierswerk in de Klinische Pastorale Vorming en haar feministische visie op God en geloof maakte haar tot een inspiratiebron en voorbeeld voor velen.
Publicaties
- ‘De V.C.S.B. als geloofsgemeenschap’, in: Derde Lustrum Vrijzinnig Christelijke Studenten Bond (1930) 31-39.
- ‘Hoe winnen wij de hedendaagsche jeugd voor onze beginselen?’, De Smidse 10 (1935) 194-202.
- ‘Een vast hart’, Het Kouter (1937) 83-85.
- ‘Verlangend naar heelzijn’, Kort Bestek 26 (1986) 5-7.
Literatuur
- L.W. van Reijendam-Beek, ‘Het waagstuk van de voorgangsters; vrouwelijke predikanten tussen 1911 en 1950’, In de Waagschaal 16 (1987-1988) 556-563.
- Antoinette van Houten, Kerk aan de Laan. Geschiedenis van de Remonstrantse broederschap te ’s-Gravenhage en omstreken (Hilversum 1996).
- Geertrui Westerouen van Meeteren, ‘Willemien Suze Wiardi Beckman (1906-1988)’, AdRem (april 1996) 15.
- Marthe de Vries, ‘Willemien Suze Wiardi Beckman (1906-1988). Zoeken naar een eigen plaats’, in: Mirjam de Baar e.a. red., Honderd jaar vrouwen op de kansel, 1911-2011 (2011) 121-128.
Illustratie
W. S. Wiardi Beckman, door Ina Hooft, 1956 (Archief P.L. Slis).
Auteur: Marieke Smulders
laatst gewijzigd: 23/12/2018
De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.