© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Redactie, Buitendijk, Alida, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/Buitendijk [26/06/2017]
BUITENDIJK, Alida Margaretha (geb. Leiden 1-4-1903 – gest. Leiden 12-9-1950), zoöloge. Dochter van Pieter Buitendijk (1870-1932), scheepsarts, en Marrigje de Graaf (1867?-?). Alida Buitendijk bleef ongehuwd.
Alida Buitendijk groeide op in Leiden, als enig kind in een artsengezin. Haar vader was scheepsarts en had op zijn verre reizen zeedieren
verzameld. In het geboortejaar van zijn dochter schonk hij zijn collectie
exotische dieren aan ’s Rijks Museum van Natuurlijke Historie in Leiden. Alida
erfde deze belangstelling en ging daarom na de vijfjarige meisjes-hbs biologie studeren
in haar geboortestad. Ze bleef wonen in het ouderlijk huis. Met haar
vooropleiding kon Alida Buitendijk geen doctoraal examen doen, maar wel een mo-akte
halen. Dit deed ze in december 1926. In haar laatste studiejaar verrichtte ze
voor een prijsvraag van de Nederlandsche Entomologische Vereeniging een
systematisch-zoölogisch onderzoek naar inlandse Collembola (springstaarten). In
oktober 1930 kreeg ze een kantoorbaan (‘schrijfster tweede klasse’) bij het
museum waar haar vaders collecties berustten. Ze werd in 1937 bevorderd tot
laborante en in 1938 tot assistente in vaste dienst. Ze kreeg toen de collectie
Collembola onder zich. In januari 1940 werd eindelijk recht gedaan aan de
wetenschappelijke kwaliteiten van Buitendijk: ze werd bevorderd tot conservator van de nieuwe
afdeling ‘Arthropoda non Insecta’ (alle geleedpotige dieren uitgezonderd
insecten).
Naast haar kantoorwerk zette Alida Buitendijk haar onderzoek over de Collembola voort. Dit leidde in 1941 tot de publicatie van de aflevering Collembola van het standaardwerk Fauna van Nederland. Ze onderzocht inmiddels ook andere groepen schaaldieren zoals Brachyura (krabben) en Paguridea (heremietkrabben) en bewerkte onder meer het verzamelde materiaal van de Snellius-expeditie (1929-1930) in de oostelijke Indische Archipel. Ook publiceerde ze over de krabbenfauna van Mexico, Maleisië en Zuid-Afrika en een voorlopige catalogus van de collectie Acari (mijten), die door de mijtendeskundige A.C. Oudemans aan het museum was nagelaten. Na de publicatie van deze catalogus in 1945 werkte ze voor Fauna van Nederland aan de aflevering Brachyura. In 1950, kort na de voltooiing van dit deel, overleed Alida Buitendijk op 47-jarige leeftijd aan kanker. Ze liet een onvoltooid onderzoek over de omvangrijke krabbenfamilie van de Xanthidae na en een zoölogische bibliotheek, die samen met een aanzienlijke som geld aan het Rijksmuseum van Natuurlijke Historie werd geschonken. Van dit geld is een wetenschappelijk reisfonds voor stafleden van het museum opgericht: het ‘Alida M. Buitendijk Fonds’. Haar naam leeft ook voort in het Alida Buitendijkpad in Leiden en het Alida Buitendijk Erf in Heerhugowaard.
Alida Buitendijk leefde voor ‘haar’ museum en – haar andere hobby – de padvinderij. Ook was ze lid van de Vereniging van Vrouwen met een Academische Opleiding (VVAO). In het gedenkboek van het museum (1995) beschrijft Lipke Holthuis haar als volgt: ‘Alida Buitendijk was niet groot van stuk, zeer bedrijvig en goed van de tongriem gesneden. Zij stond altijd voor anderen klaar en had beslist pedagogische talenten: diegene van de jongere ambtenaren die het voorrecht hadden bij haar hun opleiding te krijgen hebben daar altijd zeer van geprofiteerd. Zij was erg genereus en liet het belang van het Museum steeds prevaleren boven dat van haarzelf.’
Naslagwerken
BWN.
Publicaties
Naast Collembola (Fauna van Nederland aflevering 11 (Leiden 1941); de aflevering over Brachyura is niet uitgegeven) tijdschriftartikelen en een catalogus in Entomologische Berichten en Zoölogische Mededelingen.
Literatuur
- H. Boschma, [Necrologie], Entomologische Berichten 13 (1950) 177-178.
- H. Boscham, [Necrologie], Vakblad voor Biologen 30 (1950) 174-175.
- J E. Leene, [Necrologie], Mededelingen van de Nederlandse Vereniging van Vrouwen met Academische Opleiding 16 (1950) nr. 4 (oktober) l.
- Lipke B. Holthuis, Rijksmuseum van Natuurlijke Historie 1820-1958 (z. pl. [Leiden] 1995) 117-118 en 107, 116, 143, 144.
Illustratie
Alida M. Buitendijk, door onbekende fotograaf, ongedateerd (The Natural Historiy Museum / Alamy Stock Photo).
Auteur: Redactie (dit lemma is o.a. gebaseerd op het BWN-lemma van L.B. Holthuis)
laatst gewijzigd: 26/06/2017
De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.