© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Janneke van der Veer, Buul, Martine van, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/Buul [09/01/2018]
BUUL, Martine van (geb. Rotterdam 26-2-1919 – gest. Amstelveen 26-1-2009), boekverkoopster en uitgeefster. Dochter van Willem Pieter van Buul (1884-1961), leraar bouwkunde, en Maria Korpershoek (1885-1971). Tine van Buul had vanaf 1953 een relatie met Reinold Kuipers (1914-2005), uitgever, met wie ze op 4-12-1973 in Amsterdam trouwde. Deze relatie bleef kinderloos.
Tine van Buul groeide op in Rotterdam als het tweede van de vier kinderen van Willem Pieter van Buul en Maria Korpershoek. In haar jeugd kwam ze veel in aanraking met boeken en (jeugd)tijdschriften: haar vader hield zich uit liefhebberij bezig met het maken van boekbanden, haar moeder schreef onder het pseudoniem ‘tante Marie’ verhalen voor het jeugdtijdschrift Voor Jonge Oogen en Jonge Harten. De jeugdboekenschrijfster Ida Heijermans, een vriendin van Tines moeder, bracht tijdschriften als Droom en Daad, Zonneschijn en Kiekeboe mee. Als kind werd Tine veel voorgelezen. Later las ze alle boeken uit de jeugdbibliotheek.Na het behalen van het diploma MMS (1938) volgde Tine van Buul de opleiding Boekhandel en Uitgeverij. Aanvankelijk werkte ze ook als volontair bij de Rotterdamse boekhandel Kramers en Dietrich, maar ze nam ontslag omdat het werk weinig met boeken te maken had. Na een tijdelijke baan bij de Gemeentebibliotheek Rotterdam kon ze aan de slag bij de Rotterdamse A.P.-boekhandel, onderdeel van de N.V. de Arbeiderspers te Amsterdam. In april 1940 behaalde ze het vakdiploma Boekhandel en Uitgeverij. Enkele maanden later vond er vanwege de Duitse bezetting bij de Arbeiderspers een machtswisseling plaats: er werd een ‘Verwalter’ aangesteld en het joodse personeel werd ontslagen. Voor Tine van Buul was dat aanleiding om ontslag te nemen en een eigen boekhandel te beginnen. Op 10 april 1941 vond de opening plaats van Van Buul’s Boekhandel, aan de Goudse Singel in Rotterdam. Gedurende de oorlog was de boekhandel contactpunt van de illegale krant Het Parool.UitgeefsterNa de oorlog kreeg Van Buul een baan aangeboden als directieassistente van Alice van Nahuys bij uitgeverij Querido, een kans die ze met beide handen aannam omdat ze meer in de productie dan in de verkoop van boeken geïnteresseerd was geraakt. Ze begon op 1 mei 1946. Haar boekhandel hield ze nog twee jaar aan voor het geval het niet zou lukken in de uitgeverij. In 1951 was echter duidelijk dat de overstap naar het uitgeversbedrijf een goede keuze was geweest en verkocht ze de zaak.In 1950 werd Van Buul adjunct-directrice bij Querido en per 1 januari 1958 volledig lid van de directie. Van Nahuys en Van Buul legden het accent meer en meer op literatuur en cultuur. Hun keuze bij het uitgeven van boeken was strikt persoonlijk. Daarbij richtten ze zich vooral op Nederlandstalige literatuur omdat hierin volgens Tine van Buul meer te ontdekken was dan in – al gepubliceerde – buitenlandse boeken. Eind jaren vijftig was het fonds vrijwel puur literair, met overwegend Nederlandse auteurs en veel aandacht voor de vormgeving. In 1960 ging Alice van Nahuys met pensioen. Naast Tine van Buul werd nu Reinold Kuipers benoemd tot directeur van Querido: de man die Van Buul in 1953 tijdens een congres had leren kennen en met wie ze sindsien een relatie had – pas in 1973 zouden ze trouwen. Kuipers deed vooral vormgeving en reclame, terwijl Van Buul de productie en verkoop op zich nam. Met de meeste auteurs bouwde het paar een persoonlijke band op.De uitgave in 1971 van het kinderboek Pluk van de Petteflet van Annie M.G. Schmidt met illustraties van Fiep Westendorp was het begin van een bloeiend kinderboekenfonds, door Tine van Buul gezien als een logische aanvulling op het literaire fonds voor volwassenen. Veel beginnende en succesvolle kinderboekenauteurs zijn in de loop der tijd uitgegeven bij Querido.Toen Reinold Kuipers op 1 september 1979 met pensioen ging, trok ook Van Buul zich terug uit de dagelijkse leiding van Querido. Op 26 februari 1981 ging ze met vervroegd pensioen, maar thuis bleef ze actief voor de uitgeverij. Ze las manuscripten en schiftte buitenlandse kinderboeken. Verder was ze betrokken bij de samenstelling van diverse bloemlezingen, in de eerste plaats uit het werk van Annie M.G. Schmidt, zoals Ziezo. De 347 kinderversjes van Annie M.G. Schmidt (1987). Met Bianca Stigter stelde ze twee bloemlezingen samen: Als je goed om je heen kijkt zie je dat alles gekleurd is (1990) en Ik geef je niet voor een kaperschip met tweehonderd witte zeilen (1993). De eerste werd in 1991 bekroond met een Gouden Griffel. Ook heeft ze aan de wieg gestaan van het standaardwerk De hele Bibelebontseberg. De geschiedenis van het kinderboek in Nederland en Vlaanderen van de Middeleeuwen tot heden (1989), onder redactie van Nettie Heimeriks en Willem van Toorn. Zelf schreef ze hiervoor het hoofdstuk ‘Het kinderboek in de reclame’. De laatste levensjaren van Tine van Buul waren moeilijk omdat ze veel lichamelijke klachten had. Vooral na de dood van Kuipers in 2005 werd ze brozer. Haar belangstelling voor alles wat met boeken te maken had, was echter onverminderd. Tine van Buul overleed op 26 januari 2009 in haar huis in Amstelveen. Ze werd gecremeerd.Tine van Buul heeft in het boekenvak verschillende nevenfuncties bekleed. Zo was ze van 1971 tot 1975 bestuurslid van het Fonds voor de Letteren en van 1981 tot 1991 van het Tollensfonds. Op 13 december 1996 werd aan Van Buul de ’s Gravesandeprijs van de Jan Campertstichting uitgereikt voor haar bijzondere verdiensten op het gebied van de kinder- en jeugdliteratuur. Ook was ze lid van de Soroptimisten.NaslagwerkenJMNL.Archivalia- Centraal Bureau voor Genealogie, Den Haag: persoonskaarten Martine van Buul, Reinold Kuipers, Willem Pieter van Buul en Maria Korpershoek.
- Letterkundig Museum, Den Haag: collectie Tine van Buul (sign. B 09887); collectie Reinold Kuipers (sign. K 00965); collectie Querido (sign, Q 00641); Dossier Tribunaal Eenzaam Avontuur (sign. V 946 P).
- Annie M.G. Schmidt, Tot hier toe. Gedichten en liedjes voor toneel, radio en televisie 1938-1985, Tine van Buul ed. (Amsterdam 1986).
- [met anderen] red., Altijd acht gebleven. Over de kinderliteratuur van Annie M.G. Schmidt (Amsterdam 1991).
- [Dankwoord bij de uitreiking van de ’s Gravezandeprijs], Bericht aan de vrienden van de Jan Campertstichting 13 (1997) 20-21.
- ‘Het pocketboek is geen bedreiging’, Kunst van Nu (nov. 1963) 6.
- R. Boltendal, ‘E.M. Querido’s Uitgeverij. Traditionele lijnen en nieuwe vormen’, in: Idem, Boekmakers. Portretten van uitgevers (Amsterdam 1965) 79-93.
- Herbert Leupen, ‘Reinold Kuipers & Tine van Buul: afscheid van een optimistisch uitgeversechtpaar’, Nieuwsblad voor den Boekhandel 146 (1979) nr. 30, 1511-1514.
- Aukje Holtrop, ‘Het belangrijkste dat je als uitgever aan kinderen kunt overbrengen is plezier in lezen’, Vrij Nederland, 4-10-1980, 26-27 [interview].
- A.L. Sötemann, Querido van 1915 tot 1990. Een uitgeverij (Amsterdam 1990).
- Koosje Sierman, ‘Levenslang letters. Tine van Buul en de kinderboeken’, Boekblad 157 (1990) nr. 6, 10-11.
- Fieneke van Eijk en Els van de Ven, [Interview met Tine van Buul en Bianca Stigter], Bu-bulletin. Tijdschrift voor het Boekenvak (dec. 1991) 20 e.v.
- Maria van Buul-Korpershoek, ‘Herinneringen aan mijn jeugd’, Rotterdamsch Jaarboekje (1996) 374-388 [met een inleiding van Tine van Buul].
- Judith Eiselin, ‘“Het gaat niet alleen om het verhaal”. Tine van Buul krijgt ’s Gravezandeprijs voor verdiensten jeugdliteratuur’, NRC Handelsblad, 12-12-1996.
- Kees Fens, ‘De ontdekking van de eeuwige jeugd. Over Tine van Buul’, in: Harry Bekkering en Ad Zuiderent, Jan Campert-prijzen 1996 (Nijmegen 1996) 107-188.
- Janneke van der Veer, ‘Tine van Buul: lezer, boekverkoper, uitgever, bloemlezer’, Jaarboek Nederlandse Boekgeschiedenis 12 (2005) 161-176, 217-218.
- Bibi Dumon Tak, Klein genoeg. Bibi Dumon Tak op bezoek bij Tine van Buul (Amsterdam 2006).
laatst gewijzigd: 09/01/2018
De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.