Devenish, Olivia Mariamne (1771-1814)

© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Isabel van der Heiden, Devenish, Olivia Mariamne, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/Devenish [13/01/2014] 

DEVENISH, Olivia Mariamne (geb. Madras, India? 17-2-1771 – gest. Buitenzorg, Java 26-11-1814), door haar huwelijk gouverneursvrouw in Nederlands Indië. Dochter van George Devenish. Ze trouwde (1) op 26-5-1793 in Madras met Jacob Cassivelaun Fancourt (gest. 1800), assistent-chirurg; (2) op 14-3-1805 in Londen met Thomas Stamford Raffles (1781-1826), tijdens Brits bewind luitenant-gouverneur van Java, 1811-1816. Beide huwelijken bleven kinderloos.

Olivia Mariamne Devenish werd waarschijnlijk geboren in India, uit een Schotse vader en een onbekende Circassische moeder, maar groeide op in Ierland. Zij heette bijzonder mooi en intelligent te zijn (Oxford DNB). Toen zij 21 jaar oud was stuurde haar vader haar naar een familielid in India. In mei 1793 trouwde ze in Madras met de assistent-chirurg Jacob Cassivelaun Fancourt. Na de dood van Fancourt in 1800 vertrok ze naar Londen, waar zij Thomas Raffles ontmoette, vermoedelijk toen zij een weduwenpensioen aanvroeg bij het Colonial Office – hij was daar als klerk werkzaam. Al snel na hun kennismaking maakte Raffles promotie, volgens geruchten vanwege een affaire die Olivia had gehad met een van zijn superieuren. Raffles werd op 8 maart 1805 aangesteld als assistent-secretaris van Penang. Op 14 maart, vlak voor vertrek, trouwde hij in de St. George’s Church in Bloomsbury met de tien jaar oudere Olivia Devenish.

In 1811 annexeerden de Britten Nederlands-Indië. Thomas Raffles werd benoemd tot luitenant-generaal van Java en daarom verhuisde het echtpaar Raffles-Devenish naar Batavia (Djakarta). Als ‘lady governess’ vergezelde Olivia Raffles haar echtgenoot bij recepties, bezoeken aan inheemse vorsten en ook bij ontmoetingen met de voorheen heersende Europeanen. Haar aanwezigheid maakte duidelijk dat het nieuwe Britse regime zichtbaar andere omgangsvormen hanteerde, vooral tussen de seksen. Met haar ‘westerse’ optreden vormde zij een groot contrast met de vrouwen van de voormalige Europese elite, die zich zelden publiekelijk hadden vertoond en door hun gemengde etniciteit vaak zeer ‘verindischt’ waren in hun gedrag. Recepties georganiseerd door Olivia Raffles waren bestemd voor een gemengd gezelschap van vooraanstaande mannen en vrouwen, waar Europese omgangsvormen de norm waren. Het was Olivia Raffles die de kwispedoors uit de ontvangstruimtes van het Paleis in Buitenzorg liet verwijderen, en die weigerde vrouwen te ontvangen die betel kauwden, waarmee ze inging tegen de Indische beleefdheidsvormen. Ook sprak Olivia Raffles zich uit tegen het dragen van de sarong en kebaya door Europese vrouwen en prefereerde zij Europese kledij. Zij was haar tijd hiermee ver vooruit, want het zou voor Europese vrouwen pas aan het einde van de negentiende eeuw standaard worden westerse kledij op straat te dragen.