© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Rosa de Jong, Gangaram Panday, Tulawati Devi, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/GangaramPanday [05/02/2018]
GANGARAM PANDAY, Tulawati Devi, vooral bekend als Diana Gangaram Panday, ook bekend als Rubia (geb. Paramaribo 15-7-1948 – gest. Paramaribo 16-2-2016), actrice, zangeres. Dochter van Balkrishna Gangaram Panday (?-1964) en Manthorni Brahma-Tewarie (?-?). Toelawati Devi Gangaram Panday trouwde (1) op 1-7-1964 met NN Kasnadie; (2) had een relatie met NN. Uit (1) werd 1 zoon geboren, uit (2) 1 dochter.
Tulawati Devi Gangaram Panday werd als
vijfde van elf kinderen geboren in een traditioneel en welvarend Hindostaans
gezin aan de Hoogestraat in Paramaribo. Thuis werd ze Loes genoemd. Ze zat op
een school van de Evangelische Broedergemeente. Naar eigen zeggen had ze een
tirannieke vader en werd ze als kind al snel ‘onhandelbaar’ verklaard omdat ze
te mondig was. Als jong meisje droomde zij ervan verpleegster te worden, maar
dat mocht niet van haar vader.
Jeugd en huwelijk
Het levensverhaal van Devi Gangaram Panday vertoont de nodige lacunes. Op haar veertiende werd zij door haar vader van school gehaald om uitgehuwelijkt te worden – dit terwijl haar zussen studeerden en hun eigen echtgenoten hadden mogen kiezen. Ze deed een mislukte zelfmoordpoging door azijn te drinken, en verbleef daarna acht maanden in het ziekenhuis om op krachten te komen. In deze ziekenhuisperiode werd haar jeugddroom over een loopbaan in de verpleging weer aangewakkerd. In 1964, het jaar dat haar vader stierf, liep ze weg van huis.
Devi Gangaram Panday trouwde in 1964 met Kasnadie – het is onduidelijk hoe ze elkaar kenden en wie hij was. Zij kreeg een zoon, Shammie. Niet lang hierna strandde het huwelijk, en vertrok ze met haar zoontje naar Nederland, waar ze een kappersopleiding volgde. In Nederland kreeg ze een relatie met een Duitser, met wie ze op een bepaald moment naar Duitsland verhuisde – daar verdiende ze de kost als buikdanseres. Na de geboorte van hun dochter Amina keerde ze terug naar Paramaribo. Met de vader van haar dochter opende ze een snackbar tegenover hotel Torarica, waar ze veel kwam. Toen hij haar verliet, werd ze opgevangen door de mensen van dit hotel.
Wan pipel
In 1975 werd Diana – zoals Devi zich inmiddels noemde – Gangaram Panday gevraagd voor de rol van Rubia in de film Wan pipel (Eén volk) van regisseur Pim de la Parra. Hij had de casting overgelaten aan hoofdrolspeler Borger Breeveld die moest zoeken naar een mooi meisje van Hindostaanse komaf dat naast Nederlands ook Sarmani sprak. Hij vond Diana in hotel Torarica, waar zij uit was met vriendinnen. Haar scherpe tong viel hem op; hij zag in haar een goede Rubia. Zij was toen 27 jaar en zou een meisje van 18 spelen.
Wan pipel (1976), met Diana Gangaram Panday in de vrouwelijke hoofdrol, was de eerste Surinaamse speelfilm. De film gaat over de Afro-Surinaamse Roy Ferrol, economiestudent in Nederland, die naar Suriname terugkeert omdat zijn moeder op sterven ligt. Hij wordt verliefd op de eigenzinnige Hindostaanse verpleegster Rubia Soekdew, herontdekt door haar ogen ‘zijn’ Suriname en besluit zich in te zetten voor de toekomst van zijn land. Als zijn Nederlandse vriendin (Willeke van Ammelrooy) hem komt ophalen, weigert hij mee terug te gaan. Gemengde relaties, zoals die van Roy en Rubia, waren uiterst controversieel. Toch was de film een doorslaand succes: bezoekersaantallen verbraken binnen enkele weken alle records en nog altijd wordt de film tijdens de jaarlijkse viering van Surinames onafhankelijkheid vertoond.
Na de film was Diana Gangaram Panday op slag beroemd in Suriname. Ze werd overal herkend als en verward met Rubia. Toch zou het de enige filmrol blijven die ze ooit speelde. Niet lang na het uitkomen van de film, waarschijnlijk in 1977, ging ze naar Nederland in de hoop daar een nieuwe rol binnen te slepen, maar dat liep op niets uit. In 1981 nam ze een singeltje op met twee nummers over haar eenzaamheid, Eenzaam meisje en Teng kong drai (de tijd draait).
In de Zembla-documentaire ‘Wan pipel, 20 jaar later’ (1995) was Diana Gangaram Panday te zien in haar appartement in Dordrecht. Ze liep inmiddels met een stok vanwege diverse heupoperaties, zei dat ze eenzaam was en altijd veel had gedronken. In 1999 bekeerde zij zich tot het christendom en werd ze gedoopt door evangelist Johan Maasbach. In eigen beheer bracht ze in 2006 haar autobiografie uit onder de titel De vrouw met vele namen – het boek, dat bestaat uit een reeks jeugdherinneringen, werd geen succes.
In 2015 keerde Diana Gangaram Panday terug naar Suriname. Een uitgebreid interview in het veel bekeken programma Tap A Bankstel maakte zichtbaar hoezeer haar eigen leven verstrengeld was geraakt met de door haar vertolkte rol: de presentator sprak haar vaak aan als Rubia. Duidelijk was dat haar gezondheid erg achteruit was gegaan. Haar laatste interview gaf ze vanuit een scootmobiel.
Diana Gangaram Panday overleed op 16 februari 2016 in het Academisch ziekenhuis te Paramaribo, op 67-jarige leeftijd.
Reputatie
Het succes van Wan pipel compliceerde het privéleven van Diana Gangaram Panday. Het liedje Rubiah van de Indonesische popzanger Mus Mulyadi (1975) droeg bij aan het beeld van Rubia als icoon van ware liefde. Maar er was ook een keerzijde: direct na het uitkomen van de film schreven verschillende kranten dat Diana Gangaram Panday werd nageroepen, aangevallen en verkracht op straat. De daders zouden Hindostaanse mannen zijn geweest die haar het verraad aan haar Hindostaanse identiteit betaald wilden zetten. Naar eigen zeggen was dat ook de reden voor haar vertrek naar Nederland: ‘Ik werd door mijn familie als hoer gezien en verstoten’ (gecit. Parbode 2017). Ze moest vluchten voor het geweld. Er zijn echter nooit bewijzen gevonden voor de verkrachtingen en er is niemand voor vervolgd. Rubia blijft een van de bekendste karakters van Wan pipel en Diana Gangaram Panday dankt haar bekendheid in Suriname en Nederland vooral aan deze rol.
Publicatie
De vrouw met vele namen. Filmster van Wan Pipel Rubia (z.p. 2006).
Literatuur
- ‘Film Wan Pipel: succes, klappen en dreigbrieven’, Het Vrije Volk, 14-8-1976.
- ‘Pim de la Parra’, Amigoe di Curacao, 16-9-1976.
- ‘Zwarte kracht, vreselijk wapen of hocus-pocus?’, De Telegraaf, 24-12-1977.
- ‘Wan Pipel, 20 jaar later’, Zembla, 23-11-1995 [tv-programma NPS/VARA].
- ‘Een klein meisje dat hunkert naar liefde’, De Ware Tijd, 8-2-2014.
- ‘Rubia (Wan Pipel)’, Tap A Bankstel, 27-2-2015 [tv-interview].
- ‘Diana (Rubia) Gangaram Panday’, Hum Tum, aflevering 39, 2-2-2016 [tv-interview].
- Joke Mat, ‘Ze bleef altijd de vrouw die ze speelde’, NRC Handelsblad, 12-3-2016.
- ‘“Wan pipel-ster” Gangaram Panday, Paramaribo 15-07-1948 – 16-02-2016’, Parbode (feb. 2017) 83.
Illustratie
Diana Gangaram Panday als ‘Rubia’ uit de film Wan Pipel. Kippa, 1976 (ANP Photo).
Auteur: Rosa de Jong (met dank aan Sanjay Marhe, Borger Breeveld en Pim de la Parra)
laatst gewijzigd: 05/02/2018
De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.