© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Anna de Haas, Harwaarden, Elisabeth van, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/Harwaarden [13/01/2014]
HARWAARDEN, Elisabeth van (ged. Amsterdam 31-10-1686 – begr. Amsterdam 15-10-1750), schrijfster. Dochter van Cornelis Matthyse van Harwaarden (ca. 1647-1731), glazenmaker, en Rachel Amos Roonhuysen (ca. 1649-1735). Elisabeth van Harwaarden trouwde in 1717 (otr. 6-8-1717) met Jurriaan Vriesekolk (ca. 1688-1759), korenmeter. Uit dit huwelijk werden 2 dochters en 3 zoons geboren.
Elisabeth van Harwaarden, het zevende kind van Cornelis van Harwaarden en Rachel Roonhuijsen, werd in 1686 gedoopt in de Oude Kerk te Amsterdam. Haar vader was glazenmaker en afkomstig uit Tiel. In 1717 trouwde Elisabeth met Jurriaan Vriesekolk uit Zutphen, van wie alleen bekend is dat hij in ieder geval in 1750 korenmeter was. Uit dit huwelijk werden tussen 1718 en 1729 twee dochters en drie zoons geboren.
Elisabeth van Harwaarden publiceerde haar eerste boek, Verhandeling van de zuivere godsdienst (1747) toen zij net in de zestig was. Het eerste gedeelte bestaat uit lessen over het heilig avondmaal, gegoten in de klassieke educatieve vorm van vragen en antwoorden, het tweede uit gesprekken tussen een gereformeerde en personen van andere gezindten, en het derde is een samenspraak tussen een christen en enkele rabbijnen. Ook bevat het boek enkele verklaringen van bijbelteksten. De tweede druk, van 1749, is bijzonder omdat deze voorzien is van een prent waarop de schrijfster zelf staat afgebeeld terwijl ze het boek aanbiedt aan degeen aan wie ze het had opgedragen: prins Willem Karel Hendrik Friso, het jaar daarvoor uitgeroepen tot stadhouder Willem IV, en zijn eega Anna van Hannover (zie illustratie).
De Verhandeling was geheel in eigen beheer uitgegeven: niet alleen was het boek ‘gedrukt voor de auteur’, maar ook waren exemplaren alleen verkrijgbaar bij de auteur ‘op de Prinsengracht, tussen de Spiegelgracht en Leidsekruisstraat’, zoals de titelpagina vermeldt. Daar ook overleed Elisabeth van Harwaarden: op 15 oktober werd zij vanaf dat adres begraven in de Oudezijdskapel. Haar dochter Agie Maria (1729-1760) – vermeld in Van der Aa – zou in de Oranje-gezinde sporen van haar moeder treden en in 1752 een bijdrage leveren aan de Dichtkundige cypressenbladen, een bundel die verscheen naar aanleiding van het overlijden van Willem IV.
Naslagwerken
Van der Aa; BWPGN; NNBW.
Archivalia
Stadsarchief Amsterdam: DTB, Dopen 12, p. 112 [Elisabeth van Harwaarden]; kinderen Vriesekolk: 17, p. 477 [Petrus, 29-4-1718], 80, p. 389 [Hero Cornelius, 11-8-1720], 50, p. 1 [Rachel Geertruij, 4-6-1724], 19, p. 276 [Egidius Louwelius, 15-11-1726], 50, p. 333 [Agie Maria, 22-6-1729]. DTB, Trouwen 554, p. 31 [Van Harwaarden en Vriesekolk]. DTB, Begraven 1065, 69r [Cornelis van Harwaarden], 82r [Roonhuysen], 128v [Elisabeth van Harwaarden]; 1049, p. 117 [Jurriaan Vriesekolk, 16-6-1759].
Publicaties
- Elisabeth van Harwaarden, huisvrouw van J.J. Vriesekolk, Verhandeling van de zuivere godsdienst, bestaande in drie deelen (Amsterdam 1747; 2de dr. 1749).
- Een stigtelyke samenspreking tusschen een christen met verscheide joodsche rabynen (Amsterdam 1749) [geen ex. bekend; mogelijk gaat het om een separate herdruk van het derde gedeelte van de Verhandeling].
- De verklaring van de waare menschheid Jobs (Amsterdam 1750) [geen ex. bekend].
Literatuur
Annelies de Jeu, ‘’t Spoor der dichteressen’. Netwerken en publicatiemogelijkheden van schrijvende vrouwen in de Republiek (1600-1750) (Hilversum 2000) 240-241.
Illustratie
Titelprent van Elisabeth van Harwaarden, Verhandeling van de zuivere godsdienst (1749), gravure door Jan Smit: de schrijfster biedt haar boek aan aan Willem Karel Hendrik Friso en Anna van Hannover; het kind is de dan ongeveer zesjarige prinses Carolina. Het portret aan de muur verbeeldt prins Maurits (Universiteit van Amsterdam, Bijzondere Collecties).
Auteur: Anna de Haas
Biografienummer in 1001 Vrouwen: 431
laatst gewijzigd: 13/01/2014
De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.