© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Anna de Haas, Idsinga, Willemina Geertruida van, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/Idsinga [13/01/2014]
IDSINGA, Willemina Geertruida van (geb. Leeuwarden
10-11-1788 – gest. 3-5-1819), tekenares en schilderes. Dochter van Johan
van Idsinga (1751-1842), griffier van de Staten van Friesland, en Tjebbina
Heimans (gest. 1795). Willemina van Idsinga bleef ongehuwd.
Willemina Geertruida van Idsinga was het enige kind van jonkheer Johan van Idsinga en Tjebbina (ook: Tjebbigje) Heimans. Ze was net zes toen haar moeder begin 1795 overleed. Haar vader hertrouwde twee jaar later met de uit Harlingen afkomstige Geertruida Stijl (1752-1826). Willemina bleef enig kind, want haar vaders tweede huwelijk bleef kinderloos. Ze zal in een welgestelde omgeving zijn opgegroeid: haar vader was griffier van de Staten van Friesland en later, vanaf 1814, als vertegenwoordiger van de ‘stedelijke stand’ lid van de Provinciale Staten.
Mogelijk hebben Willemina’s ouders al vroeg haar artistieke talenten onderkend, want zij kreeg les van de beste Friese leermeesters: eerst van C.J. Baar van Slangenburgh en daarna van Willem Bartel van der Kooi, die omstreeks 1815 nog een portret van haar maakte. Volgens Van Eijnden en Van der Willigen maakte ze ‘fraaie en krachtige tekeningen naar schilderijen, en portretten naar het leven’.
Als kunstenares lijkt Willemina van Idsinga rond 1814 tot bloei te zijn gekomen, want zij exposeerde dat jaar in Den Haag en in Amsterdam. In Amsterdam hing toen van haar een portret van een ‘meisje, met een mandje met bloemen’ en een ander, niet nader omschreven portret (Lijst van kunstwerken 1814). In 1816 exposeerde ze opnieuw in Amsterdam, dit keer met een crayontekening naar een schilderij van Govert Flinck, een ‘historiële ordonnantie, zijnde de weduwe te Sarepta en de profeet Elias’ (Idem, 1816). Van der Kooi noemt de tekening uitdrukkelijk, zonder Flinck te vermelden (brief aan Van der Willigen in Boschma, 141). Is dit soms hetzelfde werk als de ‘kopie naar Lambert Jacobsz met als onderwerp de profeet Elia en de weduwe van Zarfath’ (in bezit van het Old Burger Weeshuis, Leeuwarden), genoemd door Van Heemstra?
In 1818 had Willemina van Idsinga twee portretten op de tentoonstelling van levende kunstenaars in Amsterdam: van een Friese vrouw en, in pastel, een bejaarde man (Lijst van kunstwerken 1818). In een brief beval Van der Kooi haar werken in pastel aan bij Van der Willigen als ‘vol verdienste, zeer krachtig en breed behandeld, zo dat dezelve bij olieverf zouden kunnen staan’ (Boschma, 141). En de Algemene Konst- en Letterbode beoordeelde de tentoongestelde werken als ‘blijken van haar geoefend schildertalent’. Maar waar Van der Kooi nog kon zeggen dat zij op het punt stond ‘met olieverf te beginnen’ en ‘met roem bekend zal worden’ (Idem), moest al weinig later de Algemene Konst- en Letterbode vaststellen dat haar talent door haar vroege dood niet tot een ‘volkomene trap’ had kunnen stijgen.
Willemina van Idsinga overleed op 3 mei 1819 aan een borstkwaal, ‘in de ouderdom van dertig jaren en bijna zes maanden’, zoals haar vader en haar stiefmoeder lieten weten in hun rouwadvertentie in de Leeuwarder Courant. Zij legateerden Willemina’s zelfportret aan het Old Burger Weeshuis waar ze beiden vele jaren voogd en voogdes waren en waar het schilderij zich nog steeds in de regentenkamer bevindt.
Naslagwerken
Van der Aa; Van Eijnden en Van der Willigen; Immerzeel; NNBW; Wurzbach.
Archivalia
Tresoar, Leeuwarden: DTB, Trouwen Leeuwarden 913, d.d. 6-2-1784 [Van Idsinga en Heimans]; 914, d.d. 31-3-1797 [Van Idsinga en Stijl]. DTB, Begraven Leeuwarden 922, d.d. 13-2-1795 [Heimans].
Werken
Werk van Willemina van Idsinga bevindt zich in het Old Burger Weeshuis, Leeuwarden (volgens Van Heemstra behalve genoemde werken ook: ‘een meisjesportret; portret van een oude vrouw; [...] het portret van Marie Kriller “op ’t Fries”’), in het ‘Friesch Museum en het gemeente-archief van Leeuwarden [nu Historisch Centrum Leeuwarden]’ (‘enige kleine werken’, Van Heemstra), het Rijksmuseum Amsterdam (geschilderd portret van Jacobus Scheltema, kopie naar Van der Kooi), en in het Courtauld Institute, Londen (Checklist of painters). Van der Kooi bezat van haar een ‘Vrouwenbeeld, en buste’ (Boschma, 89).
Literatuur
- Lijst van kunstwerken van nog in leven zijnde Nederlandsche meesters (z.p. 1814, 1816, 1818).
- Leeuwarder Courant, 7-5-1816 [advertentie overlijden Willemina Idsinga, gedateerd 3-5; herhaald 11-5].
- Algemene Konst- en Letterbode (1819) nr. 22, 338 [overlijdensbericht].
- M.J. van Heemstra, ‘Willemina G. van Idsinga, een jong gestorven Fries schilderes’, Leeuwarder Courant, 25-3-1950.
- C. Boschma, Willem Bartel van der Kooi (1768-1836) en het tekenonderwijs in Friesland (Leeuwarden 1978) 89, 94, 141, 203-204, 210.
- A checklist of painters c1200-1976, represented in the Witt Library, Courtauld Institute of Art, London (Londen 1995; 2de dr.).
Illustratie
Zelfportret uit 1817 (Old Burger Weeshuis, Leeuwarden) Foto: Historisch Centrum Leeuwarden.
Auteur: Anna de Haas
Biografienummer in 1001 Vrouwen: 644
laatst gewijzigd: 13/01/2014
De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.