© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Willeke Los, Koning, Alida Maria Catharina, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/KoningAlida [13/01/2014]
KONING, Alida Maria Catharina (geb. Thamen, Noord-Holland 9-6-1819 – gest. Den Haag 23-8-1903), directrice van twee meisjesinternaten. Dochter van Willem Koning (1792-1867), (hoofd)onderwijzer, en Maria Catharina Krouwel (1792-1869). Alida Koning bleef ongehuwd.
Alida Koning was
het derde kind en de eerste dochter van een kinderrijk onderwijzersgezin. Haar vroege
jeugd bracht zij door in Thamen, een gehucht bij Uithoorn. In 1827 verhuisde
het gezin naar Den Haag, waar haar vader benoemd werd tot hoofdonderwijzer op
armenschool De Kortenbosch. Het onderwijs zat niet alleen haar vader en
haarzelf in het bloed: ook een jongere broer en zus kozen voor het onderwijs;
een andere broer werd muziekleraar.
Alida Koning leerde de praktijk van het onderwijs op een meisjesschool aan de Nobelstraat in Den Haag, waar zij vanaf 1847 actief was als hulponderwijzeres op grond van een algemene akte van toelating. De rapporten van de plaatselijke schoolcommissie zijn zeer lovend over deze school en positief over de prestaties van Koning. In 1854 behaalde zij haar akte als onderwijzeres. Twee jaar later werd zij benoemd tot directrice van het meisjesinternaat Admiraal van Kinsbergen in Elburg. Haar wachtte geen eenvoudige taak: haar voorgangster Anna Louisa Antoinetta Büchner was wegens ‘overdreven godsdienstijver’ ontslagen en het meisjesinternaat liep slecht. Onder leiding van Koning nam het aantal kost- en dagschoolleerlingen op het meisjesinternaat toe en moest de staf worden uitgebreid met diverse hulponderwijzeressen. Ook had Koning enkele kwekelingen onder haar hoede. Dat het aantal leerlingen op het meisjesinternaat rond 1860 weer terugliep lag volgens de curatoren aan de toenemende concurrentie en de geografische ligging van de school en niet aan het onderwijs. Begin jaren zestig trok het leerlingenaantal weer aan en verkeerde het meisjesinternaat in opeenvolgende jaren ‘in bloeiende toestand’.
Op aandringen van derden besloot Alida Koning in 1866 het personeel van haar instituut over te brengen naar een gebouw in de buurt van Arnhem. Als eerbetoon aan de door haar zeer bewonderde schrijfster en kostschoolhoudster Anna Maria Moens noemde Koning haar instituut van opvoeding ‘Kernheim’, naar het gelijknamige landgoed bij Ede, waar Moens van 1818 tot 1832 leiding gaf aan haar beroemde kostschool. Dat het instituut van Alida Koning prestigieus was, kan afgeleid worden uit de hoogte van het schoolgeld: duizend gulden op jaarbasis voor volledige kost- en inwoning: het dubbele van het schoolgeld dat geheven werd door het meisjesinstituut Van Kinsbergen, terwijl het curriculum dezelfde vakken omvatte: naast lezen, schrijven, rekenen en onderwijs in de moderne talen, geschiedenis en aardrijkskunde ook onderricht in muziek, tekenen, handwerken, dansen en gymnastiek. Het instituut van Koning telde steeds zo’n 25 tot maximaal 40 leerlingen. Vanaf 1870 daalde het leerlingenaantal, waarschijnlijk als gevolg van toenemende concurrentie in de regio. In juli 1876 sloot het instituut om onbekende redenen zijn deuren. Koning verliet Arnhem en woonde afwisselend in Haarlem, Amsterdam en Den Haag, waar zij in 1903 overleed.
Naslagwerken
Frederiks/Van den Branden; NNBW.
Archivalia
- Gelders Archief, Arnhem: toegang 0168 (Notariële Archieven), inv. nr. 6954, akte 2-3-1869 nr. 59 (Beschrijving nalatenschap Maria Catharina Krouwel, wed. Willem Koning). Bibliotheek: Verslag van den toestand der gemeente Arnhem over de jaren 1866-1876 (sign. 41 G 16 t/m 26).
- Haags Gemeentearchief: BS. Toegang 0415-01 (Commissie van Toezicht Lager Onderwijs), inv. nr. 54 (Bijlagen notulen 1848). Toegang 0415-04 (Subcommissie stadsschool Kortenbosch), inv. nr. 163 (Subcommissie Wijk I) [met opgave van de staat van het lager onderwijs van wijk 1 voor 1844, 1851-1856].
- Noord-Hollands Archief, Haarlem: DTB Thamen/Uithoorn. BS Haarlem.
- Streekarchivariaat Noordwest-Veluwe, Elburg: BS Elburg 1850-1860 en 1860-1875 ZW (Zuid-West). Archief Instituut Admiraal van Kinsbergen, inv. nrs. 8-18, 8-23, 8-26, 8-36, 9-24.
Publicatie
A.M.C. Koning, Anna Maria Moens (1777-1832) (z.p. z.j. [1870]) [ook in Cornelia, Dames-Almanak voor 1871 (Utrecht) 5-15].
Illustratie
Foto bij necrologie (Collectie Veenhuijzen, Centraal Bureau voor Genealogie, Den Haag).
Auteur: Willeke Los
Biografienummer in 1001 Vrouwen: 715
laatst gewijzigd: 13/01/2014
De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.