Kreps, Dorothea (1734-1772)

 
English | Nederlands

© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Marloes Huiskamp, Kreps, Dorothea, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/Kreps [13/01/2014] 

KREPS, Dorothea (ged. Heemskerk 28-2-1734 – begr. Amsterdam 5-11-1772), tekenares en gouache-schilderes van bloemen en vruchten. Dochter van Jan Kreps (gest. 1777), bollenkweker, en Eva Welpshof (1707?-1779). Dorothea Kreps trouwde op 2-4-1758 in Beverwijk met Johannes Storm (gest. 1803), hortulanus van de Hortus Medicus te Amsterdam. Uit dit huwelijk werden 4 zoons en 3 dochters geboren.

Dorothea Kreps werd in februari 1734 geboren in Heemskerk als dochter van de uit Halberstad (Duitsland) afkomstige, lutherse Jan Kreps (ook: Krebs) en diens gereformeerde vrouw Eva ten Welpshof, die uit Aalten (Gelderland) kwam. Zij had minstens drie broers, Johan Hendrik (1736), Gerrit (1738) en Antony (1740), en groeide op in Beverwijk en Velsen. Vanaf 1749 woonde het gezin in Haarlem waar Jan Kreps aan de Kleine Houtweg een gerenommeerde bloemkwekerij had, het Hof van Flora. Deze omgeving zal Dorothea hebben geïnspireerd tot haar liefhebberij: het tekenen en schilderen van bloemen en fruit in aquarel en gouache. Wie haar leraar was is niet bekend.

Waarschijnlijk leerde Dorothea Kreps haar toekomstige man, Johannes Storm, in de zomer van 1757 kennen. Uit het gedicht Ter echtverbintenisse, geschreven ter gelegenheid van hun bruiloft in april 1758, valt op te maken hoe beiden naar Leiden waren gekomen om de Amerikaanse aloë te bewonderen die de Leidse bloemist Stekhoven tot bloei had weten te brengen. Terwijl Dorothea als liefhebster kwam om deze spectaculaire plant te tekenen, had Storm beroepshalve belangstelling: hij was sinds 1751 de hortulanus van de Hortus Medicus in Amsterdam. In het gedicht wordt Dorothea geroemd als ‘kunstmeestres in ’t bloemenschild’ren’. Zelf achtte zij echter haar werk ‘voor de kenners te gering’. Ook blijkt uit het gedicht dat Dorothea’s vader Johannes Storm al kende uit de tijd dat deze in Leiden studeerde. Later zou Storm bloembollen van zijn schoonvader kopen en krijgen voor de Hortus.

Tussen 1759 en 1772 kregen Dorothea Kreps en Johannes Storm zeven kinderen. Intussen bleef Dorothea haar hobby beoefenen. Toen de Hortus Medicus in 1759 werd bezocht door Prinses Maria Amalia van Nassau-Dietz, bewonderde deze daar onder meer het '(...) Kabinet der Vogelen en Teekeningen van Waterverwen, door de Huisvrouwe van den Hortulanus Storm opgezet en geschilderd'. Misschien is dit de ruimte die in 1768 in het verslag van een bezoek door een der commissarissen van de tuin, als volgt wordt omschreven: ‘aan de linkerhand van de trap [op de zolder van de grote plantenkas bij de oranjerie] heeft men nog een afgeschoten kamertje, dienende voor de vrouw van de hortulanus, waarin zij enige opgezette vogels, en voorts haar teken- en schilderplaats heeft’ (gecit. Wijnands en Van der Pool-Stofkoper, 4).

Er is slechts weinig werk van Dorothea Kreps bekend. Een gesigneerde aquarel maakt deel uit van de zogenaamde Moninckx Atlas, een verzameling tekeningen van planten in de Hortus, die aan het einde van de zeventiende eeuw was begonnen en na 1749 met vijf tekeningen werd uitgebreid. In 2013 werd een eveneens gesigneerde gouache gepubliceerd uit het Album Amicorum van Klaas Willem Kiers, een Groningse ingenieur in dienst van stadhouder Willem IV, die Kreps in 1753 moet hebben gemaakt. Als laatste kan thans nog een gouache in bezit van Boijmans-van Beuningen worden genoemd, die op grond van een aantekening op de keerzijde aan Dorothea Kreps wordt toegeschreven. De 24, grotendeels door haar gesigneerde aquarellen die volgens Thieme (1927) in ‘einem alten Kunstlagerkatalog’ werden vermeld, zijn thans niet meer bekend.

Dorothea Kreps stierf op haar 38ste in het kraambed, enkele dagen na de geboorte van haar jongste zoon. Ze werd begraven op 5 november 1772. In de meeste naslagwerken staat te lezen dat zij aan het begin van de negentiende eeuw werkte. D.O. Wijnands toonde in de jaren tachtig van de vorige eeuw voor het eerst de onjuistheid van die bewering aan.

Naslagwerken

Van der Aa; Hostyn/Rappard; Kramm; Petteys; Scheen; Thieme; Wurzbach.

Archivalia

  • Noord-Hollands Archief, Haarlem: DTB Heemskerk, Dopen [Dorothea Kreps, gereformeerd]. DTB Haarlem, Dopen [twee oudste broers Dorothea, luthers]. DTB Beverwijk, Trouwen [Kreps en Storm]. Haarlem, Notarieel Archief, not. N. Gallé [testament Jan Kreps]. Lidmatenregisters Heemskerk, Beverwijk, Velsen [Eva Welpshof].

  • Stadsarchief Amsterdam: DTB, Dopen [kinderen van Kreps en Storm]. DTB, Begraven [Dorothea Kreps; Storm, d.d. 22-12-1803].
  • Koninklijke Bibliotheek, Den Haag: Handschriften, sign. 79 H 65 (Ter echtverbintenisse van den heere Johannnes Storm en de jonkvrouwe Dorothea Kreps voltrocken in de Beverwijk, den 3den van Grasmaand 1758).
  • Nationaal Archief, Den Haag: toegang 3.20.52 (Archief familie Van Slingelandt-De Vrij Temminck), inv. nr. 451 (Stukken betr. de Hortus Medicus 1767-1785) [hierin het verslag van commissaris D. Deutz, d.d. 8-3-1768]. 
  • Erfgoedcentrum Achterhoek Liemers, Aalten, Doetinchem: Nederduits Gereformeerde Gemeente, Doopboek 1705-1734, d.d. 22-5-1707 [‘Deva te Welpshof’]

Zie ook Wijnands 1983, 22, en Wijnands en Van der Pool-Stofkoper 1985, 6.

Werk

  • ‘Catharanthus roseus L.’, aquarel, gesigneerd, in: De Moninckx atlas (Universiteitsbibliotheek Amsterdam, Collectie Botanie, sign. VI G 9 pl.01) [de Atlas staat integraal op: http://dpc.uba.uva.nl (2009)].
  • ‘Tak met twee peren’, gouache, toegeschreven (Rotterdam, Museum Boijmans-van Beuningen, inv. nr. MB 473).

Literatuur

  • s.a., Nederlandsche Jaerboeken... 13 (Amsterdam 1759) nr. 2, 998.
  • Jan Wagenaar, Amsterdam in zyne opkomst, aanwas..., deel 2 (Amsterdam 1765) 387.
  • Catalogue d’une collection de livres […] de feu J.A. Bennet, veiling 1-7/4/1829, Leiden (Van der Hoek) 130, nrs. 6-7 [als D. Kraps].
  • Les femmes artistes. Catalogue d'une collection unique de dessins, gravures et eaux-fortes, composés ou executés par des femmes (Amsterdam z.j. [ca. 1884]) 36, nrs. 410-411.
  • F. Lewis, A dictionary of Dutch & Flemish flower, fruit, and still life painters, 15th to 19th century (Leigh-on-Sea 1973) 45.
  • D.O. Wijnands, The botany of the Commelins: a taxonomical, nomenclatural, and historical account of the plants depicted in the Moninckx Atlas and in the four books by Jan and Caspar Commelin on the plants in the Hortus Medicus Amstelodamensis, 1682-1710 (Rotterdam 1983) 22, 43.
  • D.O. Wijnands en E. van der Pool-Stofkoper, ‘Dorothea Storms-Kreps. Een achttiende-eeuwse tekenares in de Hortus Medicus van Amsterdam’, Bulletin van de Botanische Tuinen Wageningen 15 (1985) 4-6.
  • S. de Bodt e.a. red., Nederlandse tekeningen uit de negentiende eeuw: keuze uit de verzameling van het prentenkabinet, deel 1, tentoonstellingscatalogus Museum Boymans-van Beuningen Rotterdam (Rotterdam 1994-1995) 84-85.
  • M. Bulte en W. Post, Bloeiende bedrijvigheid: 400 jaar bloembollenbedrijven in Zuid-Kennemerland (Haarlem 2002) 33-34.
  • L. Missel, ‘De Moninckx-atlassen (1686-1749)’, op: http://library.wur.nl [2009].
  • Frida van Til, ‘“Archimedes in kundigheit, Ulisses in beleit, Achilles in dapperheit”. Het Album Amicorum van Klaas Willem Kiers (c. 1722/1759), ingenieur-modellist van stadhouder Willem IV’, Studium 6 (2013) nr. 2, 61-78.

Illustratie

‘Catharanthus roseus L.’, aquarel, gesigneerd ‘Dorothea Storm geb. Kreps Fc.’ ca. 1750 (Universiteit van Amsterdam, Bijzondere Collecties).

Auteur: Marloes Huiskamp

Biografienummer in 1001 Vrouwen: 511

laatst gewijzigd: 13/01/2014

De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.