Linden, Maria van der (1901-1945)

© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Marie-Therèse Geerts, Linden, Maria van der, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/Linden [04/12/2017] 

LINDEN, Maria van der, vooral bekend als Maria van der Pol (geb. Gameren 28-9-1901 – gest. Ravensbrück 17/18-1-1945), actief in het verzet. Dochter van Lucas van der Linden (1868-1960) en Ida van Suydam (1879-1943). Maria van der Linden trouwde op 3-11-1926 met Willem J. van der Pol (1901-1968), machineconstructeur. Dit huwelijk bleef kinderloos.

Maria van der Pol werd geboren in het Gelderse Gameren als de oudste van vijf kinderen – drie meisjes en twee jongens. Na de lagere school volgde ze een verpleegstersopleiding. Op 3 november 1926 trouwde ze met machineconstructeur Willem van der Pol en ze verhuisde met hem naar de gemeente Aalst, waar Willem bij Philips werkte. Het echtpaar ging wonen in Huis de Zonnebloem aan de Voorbeek (nr. 7).

Verzet

Tijdens de Duitse bezetting werd Maria van der Pol-van der Linden actief in het lokale verzet. Onder de schuilnaam Mevrouw Brant nam ze als koerierster veel taken op zich. Haar man zat ook in het verzet en werd Meneer Brant genoemd, maar ze lijken het verzetswerk onafhankelijk van elkaar te hebben gedaan. Voor Maria van der Pol bestond dat voornamelijk uit het ophalen van voedsel voor onderduikers bij boeren in de omgeving. Twee à drie keer per week fietste ze langs vaste adressen om haar fietstassen vol te laden met aardappelen, melk, groenten en door de boerin gebakken brood en om illegale bladen af te leveren. Ook hielp ze geallieerde piloten en Joden aan onderdak – in de tuin van het echtpaar Van der Pol-van der Linden was een schuilplaats gemaakt – en was ze betrokken bij een overval van de ondergrondse op het distributiekantoor van de gemeente Geldrop. Om mannen te doen ontkomen aan tewerkstelling in Duitsland lichtte ze in Geldrop ook kaarten uit het bevolkingsregister.

Bang was Maria van der Pol niet, soms zelfs wat overmoedig. Haar afkeer van de bezetter stak ze niet onder stoelen of banken. Zo snauwde ze volgens de overlevering bij de slager een Duitse soldaat af die zonder bon een stuk zult wilde kopen, en was ze niet bang om in het openbaar Engels te spreken.

Een wit medicijn

In de nacht van 13 op 14 mei 1944 kwam Maria van der Pol als mevrouw Brant aanfietsen bij een boerderij, juist op het moment dat een Duitse eenheid er een inval deed na een mislukte wapendropping door leden van de Partizanen Actie Nederland (PAN). Ze wist weg te komen,  maar werd tien dagen later thuis opgepakt en weggevoerd naar de Scheveningse strafgevangenis Oranjehotel. Vandaar ging ze via kamp Haaren naar kamp Vught en uiteindelijk naar het vrouwenkamp Ravensbrück in Duitsland. Daar werd Maria van der Pol-van der Linden op 17 of 18 januari 1945 vermoord. Haar familie kreeg het bericht dat hun dochter en zus was overleden nadat zij was gedwongen ‘een wit medicijn’ in te nemen.

Op 18 januari 1947 ontving Maria van der Pol postuum de Amerikaanse Medal of Freedom voor haar verzetswerk. In de gemeente Aalst/Waalre is sinds 28 november 1979 een laan genoemd naar Mevrouw Brant.

Archivalia

• Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie (NIOD), Amsterdam: archief van het Comité Vrouwen van Ravensbrück; Opgave voor de eerelijst der namen van hen, die voor het vaderland zijn gevallen, getuigenis van Joop Konings.
• Archief Stichting Waalres Erfgoed, Waalre: condoleancebrief door Willem van der Pol (augustus 1947).
• Landelijk Archief Oorlogsnazorg, het Nederlandse Rode Kruis.

Literatuur

‘Piloten-helpers geëerd’, De Vrije Stem, 25-1-1947.

Illustratie

Maria van der Pol, door onbekende fotograaf, ongedateerd (Oorlogsgravenstichting, Den Haag).

Met dank aan J. Moosdijk (zoon van een van de boeren), mondelinge getuigenis 24-2-2009.

laatst gewijzigd: 04/12/2017

De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.