© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Margaretha, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/Margaretha [13/01/2014]
MARGARETHA (gest. Groningen? na 1611?), vrouw in manskleren, soldaat. Zij trouwde in Coevorden met een trommelslager.
Het verhaal van de Friese amazone Margaretha wordt verteld door Emanuel van Meteren (1535-1612), een van de vroege chroniqueurs van de Opstand. In zijn uitgave van 1611 doet hij verslag van de Spaanse aanval op Oostende in januari 1602, waarbij veel doden vielen onder de belegeraars. Onder deze doden was een als man verklede Spaanse vrouw, die kennelijk als soldaat had meegevochten. Voor Van Meteren vormt dit de aanleiding om te memoreren dat er ook een verhaal de ronde deed (‘ons is iets dergelijks aangediend’) van een Friese amazone, genaamd Margaretha, die zeven jaar lang in manskleren als soldaat had gediend in het Staatse leger, zonder dat haar ouders het wisten, in alle eerbaarheid. Eerst droeg zij een spies, daarna voerde zij een musket, en zij droeg een witte veer op haar hoed. Hij vertelt ook dat ze werd gehouden ‘voor een kloek ende onversaagd krijgsgezel, ja onder de adelborsten [werd] gerekend’, en veel schansen bij Groningen en Steenwijk had helpen innemen. Op een onbewaakt ogenblik deed zij een schoon hemd aan toen een kameraad in de buurt was. Deze zag haar grote, ronde borsten, en op zijn vraag hoe dat zat bekende zij hem een ‘vrouwmens’ te zijn. De kameraad (een trommelslager), zo vervolgt Van Meteren, hoorde dit met verwondering aan en werd prompt verliefd op haar. In het leger van Coevorden is hij met haar getrouwd, en nu (wanneer Van Meteren dit schreef is niet duidelijk, maar ergens tussen 1599 en 1611) wonen zij beiden in Groningen, waar ze in alle ere en stilte een winkel in vette waren drijven. Hij besluit met de mededeling dat ‘deze amazone’ een lied heeft gedicht om de jonge dochters op te roepen tot liefde voor de oorlog om het vaderland te verdedigen, waarbij ze zichzelf ten voorbeeld stelt.
Literatuur
- Emanuel van Meteren, Historien der Nederlanden en haar naburen tot het iaar 1612 (Amsterdam 1663) 445-446.
- Rudolf Dekker en Lotte van de Pol, Vrouwen in mannenkleren. De geschiedenis van een tegendraadse traditie. Europa 1500-1800 (Amsterdam 1989) 49, 108 en 151.
Redactie
Biografienummer in 1001 Vrouwen: 155
laatst gewijzigd: 13/01/2014
De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.