© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Redactie, Bylandt, Marie Alexandrine Otheline Caroline van, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/Marie van Bylandt [23/08/2015]
BYLANDT, Marie Alexandrine Otheline Caroline gravin van (geb. Den Haag 17-4-1874 – gest. Den Haag 9-8-1968), grondlegster van de M.A.O.C. Gravin van Bylandt Stichting. Dochter van Carel Jan Emilius graaf van Bylandt (1840-1902), lid Haagse gemeenteraad, Provinciale Staten en Gedeputeerde Staten, en Sophie Alexandrine van der Staal van Piershil (1849-1891). Marie van Bylandt bleef ongehuwd.
Marie van Bylandt – in de familie Pussy genoemd – groeide op aan de Lange Voorhout in Den Haag, in een zeer welgesteld milieu. Haar moeder was hofdame geweest van Amalia prinses van Saksen-Weimar. Haar vader was actief in de Haagse politiek. Bij haar geboorte was hij lid van de gemeenteraad van Den Haag. Marie had een zusje dat één jaar jonger was: Charlotte Eugénie Roline. In 1878 ontfermden haar ouders zich over de twee verweesde kinderen van een achterneef: de zeventienjarige Louise van Bylandt, die bij hen in huis kwam, en de vijftienjarige Jules, die naar een internaat in Noordwijk werd gestuurd. Een jaar later overleed Charlotte. Toen nicht Louise in 1884 trouwde met Godard graaf van Aldenburg Bentinck, bleef Marie als enig kind in huis achter.Na de plotselinge dood van haar moeder in mei 1891 maakten Marie van Bylandt en haar vader een reis van enige maanden door Frankrijk, Italië en Oostenrijk. Begin 1892 keerden ze terug naar Den Haag. Tien jaar later overleed ook haar vader en kreeg de 28-jarige Marie van Bylandt het beheer over zijn nalatenschap, waaronder zijn filantropische verplichtingen en het huis Oostduin met park (veertien hectare) aan de Wassenaarseweg. Al spoedig kwam ze in een langdurig conflict met de gemeente Den Haag, die van de buitenplaats een openbaar park met villawijk wilde maken.Marie van Bylandt woonde aanvankelijk afwisselend op de Lange Voorhout en in huis Oostduin, maar betrok uiteindelijk definitief het huis aan de Wassenaarseweg. Ze reisde veel, was een liefhebster van Engelse poëzie en schijnt één keer ook zelf de pen ter hand te hebben genomen (Hardenberg, 113), maar haar ‘romantische novelle’ The gift lijkt nimmer te zijn uitgegeven. Ze was een bewonderaarster van de Russische prima ballerina Anna Pavlova. Na de dood van Pavlova, die in 1931 in Den Haag ontijdig aan een dubbele longontsteking stierf, stelde freule van Bylandt de danstroep financieel in staat een nieuwe tournee te maken. De freule bood ook financiële ondersteuning aan de Vereniging Nationale Dierenzorg, waarvan zij erelid was.Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden er Duitse officieren ingekwartierd op haar landgoed, maar Marie van Bylandt weigerde met hen te praten. In 1943 moest ze Oostduin verlaten en verhuisde ze naar kasteel Warmelo in Diepenheim. Een jaar later werd ook het kasteel door de bezetter gevorderd en moest ze elders in Diepenheim onderdak vinden. Ondertussen was Oostduin zwaar beschadigd door een V2-bom, maar ook door plundering. Na de bevrijding kocht Van Bylandt een villa in Laren. Wat er van Oostduin resteerde, liet ze afbreken. In 1947 verkocht ze het verwaarloosde park aan de Hervormde Gemeente van Den Haag die er, verenigd met nog twee kerkelijke instellingen in de Stichting Oostduin, een rusthuis liet bouwen (1954). Het park kwam onder beheer van de gemeente Den Haag, die het opknapte en in 1958 openstelde voor publiek.Gravin van Bylandt bleef in Laren wonen tot ze tegen het eind van haar leven terug naar Oostduin verhuisde. Daar bracht ze haar laatste jaren door in het verzorgingshuis van de Hervormde Gemeente. Zo stierf Marie van Bylandt op 8 augustus 1968 op Oostduin, 94 jaar oud.De naam van gravin van Bylandt leeft voort in die van de M.A.O.C. Gravin van Bylandt Stichting, in 1964 nog door haar zelf opgericht. Na haar dood erfde de Stichting haar vermogen teneinde daarmee geldelijke ‘steun te verlenen aan rechtspersonen, welke uitsluitend of nagenoeg uitsluitend het algemeen belang van mens en dier [...] beogen’. Nog altijd steunt dit fonds tal van culturele en wetenschappelijke projecten. Naast deze stichting, maar onder hetzelfde bestuur vallend, is er ook de Stichting Maria-Fonds. Dit was ooit door gravin van Bylandt opgericht om haar personeel een pensioen te kunnen garanderen. Tegenwoordig biedt het Maria-Fonds financiële steun aan instellingen die zich inzetten voor de belangen van ouderen.NaslagwerkenScheen; Waller.LiteratuurH. Hardenberg, Oostduin en de graven van Bylandt. Bew. door Robert van Lit (z.p. [Den Haag] z.j. [2000]).IllustratieMarie van Bylandt, sculptuur van Evert den Hartog in park Oostduin.Redactie
laatst gewijzigd: 23/08/2015
De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.