© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Margreet van der Hut, Nickelen, Jacoba Maria van, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/Nickelen [13/01/2014]
NICKELEN, Jacoba Maria van (geb. Haarlem? 1680 – begr. Amsterdam 20-9-1749), schilderes. Dochter van Jan van Nickelen (1656-1721), schilder, en Hester van Wiert (1661-?). Jacoba van Nickelen trouwde in 1714 in Düsseldorf met Willem Troost (1684-1752), schilder. Uit dit huwelijk werden 8 kinderen geboren, van wie 1 zoon en 1 dochter de volwassen leeftijd bereikten. 
Jacoba Maria van Nickelen werd geboren in een schildersfamilie. Zij was de kleindochter van Isaac van Nickelen, schilder van kerkinterieurs, en dochter van de architectuurschilder Jan van Nickelen, die een leerling was van Herman van der Mijn. Jacoba zelf leerde schilderen van haar vader.
Het zou Herman van der Mijn zijn geweest die rond 1712 de familie Van Nickelen naar Düsseldorf haalde om aan het hof van keurvorst Johann Wilhelm van de Palts te gaan werken. Deze had vele schilders in dienst, onder wie Rachel Ruysch. Contact tussen de families Van Nickelen en Van der Mijn zou onder andere blijken uit het feit dat een vaas met vergulde voet zowel te zien is op een aan Jacoba toegeschreven bloemstuk (zie illustratie) als op een stilleven van Hermans dochter Cornelia van der Mijn uit 1672.
In Düsseldorf leerde Jacoba van Nickelen in het atelier van Van der Mijn Willem Troost kennen. Troost – oom van de schilder Cornelis Troost, de vader van schilderes Sara Troost – werkte daar als hofschilder van de keurvorst. Jacoba en Willem trouwden in 1714. Na het overlijden van de keurvorst in 1716 reisde Jacoba met haar echtgenoot langs verschillende hoven (Keulen, Duisburg, Essen, Kleef), waar Troost werk vond als portretschilder. Al hun kinderen werden in Duitsland geboren.
In 1735 vestigden Jacoba van Nickelen en haar man zich in Haarlem met hun enig overlevende kinderen, Johannes Hendrikus (ca. 1722-1794) en Johanna Adelhyda (geb. ca. 1726). Tien jaar later verhuisde het gezin naar Amsterdam, waar Troost landschappen en kamerbehangsels schilderde. Hun zoon, die zich Troost van Groenendoelen (of Groenendaele) noemde, werd behangselschilder en had een fabriek op de Overtoom in Amsterdam.
Jacoba Maria van Nickelen overleed in september 1749 en werd op de 20ste van die maand vanaf de Lauriergracht begraven in de Westerkerk in Amsterdam.
Naslagwerken
Van der Aa; Balkema; Elck zijn waerom; Van Gool; Kramm; Nagler; Thieme/Becker; Willigen/Meijer; Wurzbach.
Archivalia
- Noord-Hollands Archief, Haarlem: Genealogie van de familie Van Nickelen (Depot 44/00 0668M).
- Stadsarchief Amsterdam: DTB 1123, 22 (begraven Westerkerk).
- Zie ook: www.familie-troost.demon.nl (4-2-2008).
Literatuur
- A.D. de Vries Azn., ‘Biografische aanteekeningen betreffende voornamelijk Amsterdamsche schilders, plaatsnijders, enz. en hunne verwanten’, Oud-Holland 3 (1885) 234.
- J.W. Niemeijer, Cornelis Troost 1696-1759 (Assen 1973) 125-126.
- A. Tieze, Von Herkules gekrönt. Die Idealprospekte Jan und Rymer van Nickelens für Landgraf Karl (Kassel 2004) 23-24.
Illustratie
Bloemstilleven, toegeschreven aan Jacoba Maria van Nickelen, ongedateerd (Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie, Den Haag).
Auteur: Margreet van der Hut
Biografienummer in 1001 Vrouwen: 417
laatst gewijzigd: 13/01/2014
De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.