© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Kees Kuiken, Ozinga, Jitske, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/Ozinga [16/11/2017]
OZINGA, Jitske, ook bekend als Moeke Jikke (geb. Hommerts 20-3-1906 – gest. Sneek 4-8-1996), hotelhoudster, actief in het verzet. Dochter van Frederik Ozinga (1880-1963), ondernemer, en Neeltje Tolsma (1877-1970). Jikke Ozinga trouwde op 19-5-1939 in Sneek met Jacob van der Horst (1907-1973), caféhouder. Uit dit huwelijk werden 5 kinderen geboren.
Jikke
Ozinga werd geboren in Hommerts, bij Sneek, als tweede van vijf kinderen in een
Fries ondernemersgezin. Vader Frits, opgeleid als smid en in zijn jonge jaren
een bekend wielrenner, had een dorpscafé in Hommerts en een fietsenzaak – later
garage – in Sneek. In 1911 kocht hij de Stadsherberg bij de Sneker Waterpoort.
Het hotel, eerst geleid door zijn vrouw en na 1923 door hun oudste dochter en
haar man, was stempelplaats van de Elfstedenrijwieltocht. In 1931 deed ook Jikke
Ozinga mee aan deze jaarlijkse fietstocht. Ze had tussen 1927 en 1930 als
dienstbode gewerkt in Anna Paulowna en in 1930 Hotel Ozinga overgenomen –
haar zus en zwager begonnen een eigen hotel bij het Sneker station.
Jikke Ozinga was 34 jaar oud toen ze in 1940 trouwde met Jaap van der Horst uit Amsterdam. De receptie was in Hotel Ozinga, dat zij voortaan samen uitbaatten. Van hun zes kinderen werden vier volwassen. In 1941 kregen ze een levenloos kind en in 1943 overleed een drie weken oud dochtertje. Hoewel ze er zelf nooit over heeft gesproken, werd in 1980 bekend dat Ozinga en haar man in de bezettingsjaren niet alleen hotelgasten maar ook onderduikers in huis hadden. De toenmalige commissaris van de Sneker gemeentepolitie, de SS-er Albert Overzet, heeft Ozinga een nacht vastgezet en verhoord, maar dat liep met een sisser af. Het hotel ging wel drie maanden dicht.
Jikke van der Horst-Ozinga werd in de decennia na 1945 berucht om de kritische blik waarmee ze haar mogelijke gasten keurde. Op haar 65ste, toen ze veertig jaar in het hotelvak zat, vertelde ze daar smakelijk over. Ze was toen al een bekende Sneker, ook door haar vele ingezonden stukken in het Sneker Nieuwsblad, vaak op rijm. Moeke Jikke, zoals ze in het Stadsfries heette, had alleen Fries en Nederlands geleerd. Toen ze eens Engelsprekende gasten moest bedienen, plukte ze een fietser van de straat die hun taal wel sprak. In zijn regenpak – het was die dag hondenweer – serveerde hij de gasten hun ontbijt.
Na de dood van haar man in 1973 zette Jikke Ozinga het hotel voort met haar zoon Johan, die het cafégedeelte overnam, en dochter Nel. In 1980 werd haar gouden horecajubileum groots gevierd. De burgemeester speldde haar de gouden eremedaille in de Orde van Oranje-Nassau op, onder meer voor haar verzetswerk, en memoreerde dat Jikke boos op hem was geweest: bij zijn aantreden had hij haar in de toen nog gebruikelijke beleefdheidsvisites aan ‘notabelen’ overgeslagen.
In 1991 kreeg Jikke Ozinga door een uitzending van het tv-programma Van gewest tot gewest bekendheid als de oudste hotelhoudster van Nederland. Dagelijks smeerde ze zelf nog altijd zes boterhammen voor iedere hotelgast. In 1992 was de toenmalige kroonprins Willem-Alexander met een groep voetbalvrienden bij haar te gast en een jaar later trad ze op in de televisietalkshow De stoel. De openingsscène waarin ze, tronend op de voorplecht van een motorjacht, welwillend wuivend onder de Waterpoort doorvoer, vestigde haar bijnaam als ‘koningin van Sneek’. Ze gaf in deze uitzending wel te kennen dat haar lichaam ‘op’ was. In augustus 1996 overleed Moeke Jikke thuis in Sneek. Ze was negentig jaar oud geworden.
Jikke Ozinga werd opgebaard in haar hotel en onder grote belangstelling in de antieke lijkkoets van een bevriende uitvaartondernemer naar de Algemene Begraafplaats gereden. Daar is ze bijgezet bij haar man. Tijdens de begrafenis werd het schildje met de ene hotel-ster van de gevel van de Stadsherberg gestolen. Na jaren van achteruitgang en verval is het hotel in 2014 onder nieuwe directie heropend. Een portret en een gedicht van Moeke Jikke sieren er de schouw.
Archivalia
Tresoar, Leeuwarden: knipselmap Jikke ter Horst-Ozinga.
Literatuur- ‘Wie is die man? Frits Ozinga’, Leeuwarder Courant, 9-4-1960.
- ‘Dy’t ik net lije mei, dy wen ik ek net’, Leeuwarder Courant, 13-3-1971.
- ‘Jikke, Sneek en de Waterpoort, zij zijn enig in hun soort’, Leeuwarder Courant, 15-12-1980.
- Fenno L. Schouwstra, Echte Snekers aan het woord (Sneek 1987).
- ‘Kasteleinske Jikke Ozinga, Sneek’, Van gewest tot gewest (NOS/NPO 1991).
- Rick Felderhof, ‘De stoel – Hotel Ozinga in Sneek’ (NCRV 1993).
Illustratie
Jikke Ozinga voor Stadsherberg in Sneek, door Evert Anno van der Veen, ongedateerd (particuliere collectie).
Auteur: Kees Kuiken
laatst gewijzigd: 16/11/2017
De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.