© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Raaphorst, Geertje, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/Raaphorst [13/01/2014]
RAAPHORST, Geertje (geb. Oude Wetering?, Zuid-Holland 1700? – gest. Woubrugge, Zuid-Holland 1776), schrijfster van een autobiografische, piëtistische bekeringsgeschiedenis. Dochter van Dirk Jacobsz. Raaphorst (?-1736) en Aagje Jacobs (?-1729). Geertje Raaphorst trouwde op 2-12-1736 in Rijnsaterwoude met Cornelis Edama (ca. 1700-1749), textielwinkelier. Dit huwelijk bleef kinderloos.
Over het leven van Geertje Raaphorst is een en ander bekend uit het biografisch gedeelte van haar bekeringsgeschiedenis, die ze vermoedelijk tussen 1736 en 1750 schreef en die als Godzalig dagboek pas zo’n anderhalve eeuw later werd gepubliceerd. Geertje groeide op in Oude Wetering met, waarschijnlijk, twee jongere zusters en een broer. Al op haar zeventiende besloot ze nooit te zullen trouwen, want een huwelijk zou haar afhouden van een volkomen geloofsbetrachting. Ze verdiende haar geld als naaister. In 1720 deed ze belijdenis in Leimuiden, waar Oude Wetering kerkelijk onder viel. In haar vrije tijd gaf ze catechisatielessen, vooral aan kleine kinderen uit arme gezinnen. Zelfs moet ze op eigen kosten boekjes voor hen hebben laten drukken. Geertje Raaphorst was ook een onvermoeibaar en altijd sober gekleed bezoekster van kerkdiensten en conventikels in de regio. Met haar intense vroomheid wilden de mensen, naar haar zeggen, nog wel eens de spot drijven.
Enige jaren lang nog werd Geertje Raaphorst verscheurd door twijfels: in 1728, zo schrijft ze, onderging ze ‘veel wisselvallige gestaltens, dan was ik eens duister dan was ik weer in het licht’ (Godzalig dagboek, 13). Haar ‘ware’ bekering maakte ze door op 24 maart 1729, een ervaring waar ze anderen graag deelgenoot van maakte. Nadat in 1730 Theodorus van der Groe beroepen was in het nabijgelegen Rijnsaterwoude, ging ze daar regelmatig op bezoek en probeerde hem over te halen tot het piëtisme. Echter, niet Theodorus bezweek voor Geertjes religieuze overredingskracht, maar diens zuster Eva, die haar bekering in 1735 beleefde. Theodorus zou pas later volgen.
In 1736 kwam Geertje Raaphorst terug op haar besluit om ongetrouwd te blijven. Cornelis Edama, een weduwnaar uit Alkmaar, wist haar na lang aandringen daartoe te bewegen, hoewel zij ‘geen andere blijk of bewijs ooit van de Here’ ontvangen had om te trouwen dan een ‘overbuiging’ van haar hart (Godzalig dagboek, 19-20). In december van dat jaar leidde dominee Van der Groe hun trouwdienst in de kerk van Rijnsaterwoude. Het echtpaar Edama-Raaphorst vestigde zich in Alkmaar. Tot Geertjes teleurstelling bleef het huwelijk kinderloos. In die tijd schreef zij haar Godzalig dagboek, in navolging van het – zeer veel herdrukte – boek van de Schotse schrijfster Elisabeth Wast, Zoet en bitter, licht en duisternis, op den weg na de hemel (1729). Immers, ‘het is betamelijk dat degenen die getrokken worden uit de duisternis tot zijn wonderbaar licht’ daar ook kond van doen (idem, 7).
Na de dood van haar echtgenoot in 1749 bleef Geertje Raaphorst in Alkmaar wonen. Pas in 1770 keerde ze terug naar haar geboortestreek. Ze trok in bij haar broer Jan (1711-na 1776) in Woubrugge, waar de toen zeer bekende piëtistische predikant Alexander Comrie stond. In zijn geloofsgemeente zal zij zich thuis gevoeld hebben. Geertje Raaphorst overleed eind juli of begin augustus 1776 in Woubrugge.
Naslagwerken
Egodocumenten.
Archivalia
Zie Van Lieburg, Levens van vromen, 203-204 noten 48-56.
Publicaties
[Geertje Raaphorst], Godzalig dagboek en verborgen leven voor den heere der huisvrouw van Cornelis Edama, gewoond hebbende in Mesech, waar de troon des satans is, Jan Boot ed. (Alblasserdam 1898) [autobiografie: 7-24].
Literatuur
- F.A. van Lieburg, Levens van vromen. Gereformeerd piëtisme in de achttiende eeuw (Kampen 1991) o.a. 25-26, 58-59, 104-106.
- Fred van Lieburg, ‘Vroomheid kent geen sekse. Piëtistes in de achttiende eeuw’, in: Mirjam Cornelis e.a. red., Vrome vrouwen. Betekenissen van geloof voor vrouwen in de geschiedenis (Hilversum 1996) 109-128, aldaar 113-116.
- John Exalto en Fred van Lieburg red., Neerlands laatste ziener. Leven, werk en invloed van Theodorus van der Groe (1705-1784) (Rotterdam 2007) 14, 20, 35, 185-186 [brief van Raaphorst aan broer en zus Van der Groe, d.d. 7-11-1742].
Redactie
Biografienummer in 1001 Vrouwen: 459
laatst gewijzigd: 13/01/2014
De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.