© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Reymers, Margareta, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/Reymers [13/01/2014]
REYMERS, Margareta (geb. Closdorp, bij Oldenburg, Duitsland? ca. 1747 – gest. na 5-1771), vrouw in manskleren, soldaat. Zij kreeg 1 dochter.
Het verhaal van Margareta Reymers danken we aan Johan Splinter Stavorinus, kapitein van het VOC-schip Huis ter Meijen. Toen hij in februari 1771 van Kaap de Goede Hoop richting thuishaven vertrok had hij deze vrouw als passagier aan boord. Margareta was hoogzwanger, maar wist dat voor iedereen verborgen te houden tot de dag dat zij onderweg beviel van een dochter. Naderhand vertelde zij de kapitein haar verhaal, die het optekende in zijn reisjournaal. Dat verhaal kan aangevuld worden met enkele gegevens uit de VOC-archieven.
Margareta Reymers was naar eigen zeggen een boerendochter, afkomstig uit Closdorp bij Oldenburg. Een dergelijke plaats is in die omgeving niet meer te vinden. Wel lag er een Closdorf in Silezië (tegenwoordig het Poolse Klosow) en bestaat er een Klocksdorf vlak ten oosten van Lübeck. Hoe dat ook zij, Margareta ontvluchtte haar geboorteland ‘wegens de kwade behandelingen, die haar aldaar waren aangedaan’ (Stavorinus, 164). Ze ontmoette een ‘Hollandse werver’ die haar vertelde dat er in de Oost fortuin viel te maken. Als ze daar naartoe wilde moest ze maar manskleren aantrekken en aanmonsteren op een VOC-schip. Aldus geschiedde, met zijn hulp. Op 10 april 1770 kwam Margareta Reymers in Rotterdam in dienst van de VOC als soldaat op het schip Schoonzicht. Zij noemde zich Hans Hendrik Hijmers. Volgens Stavorinus (165) was zij ‘groot en grof van leden en lengte, waardoor zij gemakkelijk in haar soldatenklederen voor een manspersoon kon doorgaan’.
Margareta beweerde dat zij pas na ongeveer twee maanden ‘ontdekt’ werd, maar in werkelijkheid duurde haar travestie slechts twintig dagen. Al op 30 april werd zij vanwege haar vrouwzijn ontslagen. De kapitein zette haar in september, bij aankomst op de Kaap, aan land, zodat ze met de retourvloot teruggestuurd kon worden. Zo kwam zij bijna een half jaar later terecht op het schip van Stavorinus. Aan hem biechtte ze op dat ze in de tussentijd ‘de zwakheid had gehad, zich te laten bezwangeren door een assistent’ (Stavorinus, 164), die beloofd had met haar te zullen trouwen. Het is onbekend waar Margareta Reymers en haar dochtertje gebleven zijn nadat het schip Huis ter Meijen in mei 1771 op de rede van Texel was aangekomen.
Archivalia
- Nationaal Archief, Den Haag: VOC 14254 (Scheepboek Schoonzicht), aant. d.d. 30-4-1770 (Margareta Reymers).
Literatuur
- J.S. Stavorinus, Reize van Zeeland over de Kaap de Goede Hoop naar Batavia, 1 (Leiden 1793), 163-165.
- Rudolf Dekker en Lotte van de Pol, Vrouwen in mannenkleren. De geschiedenis van een tegendraadse traditie. Europa 1500-1800 (Amsterdam 1989) 27, 32, 60, 161.
- VOC gegevens op: www.inghist.nl/Onderzoek/Projecten/DAS en op http://vocopvarenden.nationaalarchief.nl.
Redactie
laatst gewijzigd: 13/01/2014
De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.