© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Starkenburg, Maria Petronella van, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/Starkenburg [13/01/2014]
STARKENBURG, Maria Petronella van (geb. Leiden 16-12-1790 – gest. Delft 15-11-1874), aquarelliste, dichteres, schrijfster van pamfletten. Dochter van Jacob van Starkenburg en Anna Cornelia van der Starre. Maria Petronella van Starkenburg bleef ongehuwd.
Maria Petronella van Starkenburg is bekend als aquarelliste en als schrijfster van een aantal vaderlandslievende pamfletten in dichtvorm. Op ongeveer 23-jarige leeftijd publiceerde zij haar eerste gedicht. Met haar pamflet van 7 januari 1814 ondersteunde zij de oproep van Willem I voor een algemene dank- en bededag voor de herwonnen onafhankelijkheid, een dag waarop alle ‘handwerkzaamheden, openbare bedrijven en vermakelijkheden geheel zullen stilstaan’. In 1818 volgde een gedicht ter nagedachtenis aan P. Lalau, arts te Leiden, die ‘zulk een schaar van sterven behoedde’. Zij wilde in haar ‘kunstvak’ het beste van ‘ons dierbaar Vaderland’ vereeuwigen, zo schreef zij in 1822 aan W.P. Kluit, secretaris van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde. Hierna zijn nog slechts twee werken van haar overgeleverd: een gedicht uit 1824 op het vijfde halve eeuwfeest van het beleg en ontzet van Leiden en een in memoriam-gedicht uit 1837 voor de ‘eerste Rijksvorstin’ Frederika Louise Wilhelmina prinses van Pruisen.
De achtergrond van Maria Petronella van Starkenburg blijft vooralsnog in nevelen gehuld. Van haar vader is een lofdicht bekend dat hij in 1788 schreef ter gelegenheid van de verjaardag van prins Willem George Frederik op Allardus de Haas, luitenant van de Leidse schutterij. Waarschijnlijk heeft zij zich dus bewogen in een Oranje-gezind milieu in Leiden. In 1849 werd zij in een Leidse volkstelling geregistreerd als woonachtig op Hoogewoerd 387, Nederlands Hervormd, 59 jaar oud en ‘zonder beroep’. Zij stierf in 1874 op 83-jarige leeftijd in Delft, waar zij tegen het einde van haar leven in het St. Joris Gasthuis werd verpleegd. Onbekend is waar zij is begraven.
In 1913 werd Maria Petronella van Starkenburg nog genoemd op de Historische Afdeling van de tentoonstelling De Vrouw (1813-1913) als schrijfster van ‘stichtelijke lectuur door vrouwen’, te midden van namen als Fenna Mastenbroek en Petronella Moens. Na die tijd is zij in vergetelheid geraakt.
Archivalia
- Centraal Bureau voor Genealogie, Den Haag: Familieadvertenties, overlijden Mej. Maria Petronella van Starkenburg, 15-11-1874.
- Universiteitsbibliotheek Amsterdam, Bijzondere Collecties: Brief van M.P. Starkenburg aan W.P. Kluit, 9-6-1822.
- Regionaal Archief Leiden: Bevolkingsregister, nr. 1120 (periode 1849) folio 288, volgnr. 387.
- Gemeentearchief Delft: BS-overlijden, nr. 586, Akte jaar 1874, overlijden 15-11-1874.
Publicaties
- Aan mijne landgenooten, bij de uitschrijving van den algemeenen dank-, vast- en bededag op den 13 januarij 1814 (Leiden 1814).
- Hulde aan de nagedachtenis van den weledele heere P. Lalau (Leiden 1818).
- Bij de viering van het plechtig eeuwfeest, van het ontzet der stad Leyden, gevierd de 3 en 4 october 1824 (Leiden 1824).
- Uitboezeming bij het afsterven van H.M. de Koningin der Nederlanden (Leiden 1837).
Literatuur
- Jacob van Starkenburg e.a., Eerezangen voor den weledelen manhaften heere Allardus de Haas (z.p. 1788).
- De Vrouw, 1813-1913, tentoonstellingscatalogus (Amsterdam 1913) 58.
Redactie
laatst gewijzigd: 13/01/2014
De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.