© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Gerrit Roelof de Graaf, Stevens, Christina Petronella, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/Stevens [13/01/2014]
STEVENS, Christina Petronella (geb. Djokjakarta 17-11-1825 – gest. Poerworedjo 23-5-1876) godsdienstlerares onder Javaanse christenen rond Poerworedjo (de latere ‘Sadrach-kringen’). Dochter van Johan Christiaan Stevens, ondernemer te Djokjakarta, en – zeer waarschijnlijk – een Javaanse moeder. Christina Stevens trouwde op 27-8-1844 te Djokjakarta met Johannes Carolus Philips (gest. 1877), opziener 1ste klas van de gouvernements indigocultuur. Uit dit huwelijk werden ten minste 2 zoons geboren.
Christina Stevens werd opgevoed door haar grootmoeder die catechisatie-onderwijs
gaf aan Europese kinderen in Djokjakarta. Op haar achttiende trouwde ze daar
met Johannes Carolus Philips. Volgens de zendeling A. Pos zou Christina Stevens
zich in haar eerste huwelijksjaren nauwelijks meer met het geloof hebben
beziggehouden. Rond 1850 raakte ze echter geïnspireerd door haar schoonzuster Johanna
Christina van Oostrum-Philips, die het personeel van haar batikwerkplaats te Banjoemas
voorlas uit de bijbel. Ook Christina begon met het geven van bijbelonderwijs
aan haar personeel te Ambal (nabij Poerworedjo). Gezeten op een stoel, met het personeel
rondom haar op een mat, verklaarde ze de bijbelverzen die zij samen lazen. Stevens
sprak uitstekend Maleis en Kromo (hoog-Javaans). Rond 1860 vertaalde zij
diverse stichtelijke werkjes voor haar personeel.
Na de pensionering van haar man in 1864 verhuisde Christina Stevens met man en kinderen naar Toeksanga bij Poerworedjo. Daar liet ze in 1870 op het erf van hun huis een kerkje bouwen voor de Javaanse gemeente, die toen uit 29 personen bestond. Twee jaar later waren dit er 183 en weer een jaar later 310. F.L. Anthing, een kennis van Stevens die bij de rechterlijke macht te Batavia werkte en tevens evangelisten opleidde, zorgde dat zij hulp kreeg van drie Javaanse christenen: Abisai Reksadiwanga, Tarub en Kyai Sadrach Surapranata. Vooral de inzet van Sadrach bleek erg succesvol. Christina bezocht hem vaak in zijn gemeente te Karangdjasa.
Het godsdienstonderwijs van Christina Stevens beperkte zich vooral tot de apostolische geloofsbelijdenis, de Tien Geboden en het Onze Vader. Zij ging zelf voor in de gemeente, maar bediende zeer bewust niet de sacramenten. Wel vertaalde ze met behulp van ‘tante Pietje’, een Indo-Europese vrouw die bij haar op het erf woonde, preken van anderen in het Javaans en Maleis. Vanaf 1869 werkte Christina Stevens voor de sacramentsbediening samen met de zendeling A. Vermeer van de Nederlandsch Gereformeerde Zendings-Vereeniging. Christina en haar echtgenoot ondernamen diverse reizen met hem. De gedoopte Javanen werden tot 1873 inschreven als leden van de Indische Kerk te Poerworedjo. Christina’s echtgenoot was tot die tijd ouderling voor de Javaanse gemeenteleden van Poerworedjo. Na 1873 echter werd, op initiatief van de Europese gemeenteleden te Poerworedjo, de band tussen de gemeenten van Stevens en de Indische Kerk echter verbroken.
Daarna ging de gezondheid van Christina Stevens sterk achteruit. Tot haar dood in 1876 was zij niet meer tot werken in staat. Haar evangelist Abisai zette haar werk in de gemeente te Toeksanga voort, maar al snel werd duidelijk dat Sadrach haar echte opvolger was. Hij kon echter niet voorkomen dat het huis en de kerk van Christina Stevens in 1877, na het overlijden van haar echtgenoot, door de kinderen Philips werden verkocht.
Naslagwerken
C.A.L. Troostenburg de Bruijn, Biographisch woordenboek van Oost-Indische predikanten (Nijmegen 1893) 521.
Literatuur
- De Heidenbode. Maandblad der Nederlandsch Gereformeerde Zendings-Vereeniging (1869-1876).
- F.L. Cachet, Een jaar op reis in dienst der zending (Amsterdam 1896) 879.
- L. Adriaanse, Sadrach’s kring (Leiden 1899) 444.
- C.B. Rijnders en H.A. Wiersinga red., Zij gingen vóóraan… Levensbeschrijvingen van baanbreeksters uit de zendingswereld en het leven der jonge kerken (Amsterdam 1955) 200.
- Sutarman S. Partonadi, Sadrach’s community and its contextual roots: A nineteenth century Javanese eExpression of christianity (Amsterdam 1990) 317.
- Th. van den End, De Nederlandse Zendingsvereniging in West-Java 1858-1963: een bronnenpublicatie (Alphen a/d Rijn 1991) 736.
- H. Reenders, De gereformeerde zending in Midden-Java, 1859-1931: een bronnenpublicatie (Zoetermeer 2001) 975.
- Regerings-Almanak van Nederlandsch-Indië 1815-1942, 2 dvd’s (Den Haag 2008).
Illustratie
Portret door anonieme kunstenaar, ongedateerd. Uit: Reenders, De gereformeerde zending.
Auteur: Gerrit Roelof de Graaf
Biografienummer in 1001 Vrouwen: 727
laatst gewijzigd: 13/01/2014
De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.