© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Malou Nozeman, Duyn, Susanna Maria van der, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/SusannaDuyn [13/01/2014]
DUYN, Susanna Maria van der, ook bekend als Maria Chalon (geb. Den Haag 31-3-1698 – gest. 14-11-1780), toneelspeelster. Buitenechtelijke dochter van Nicolaas van der Duyn (1655-1698), heer van Rijswijk, en Anna Maria Rigo (1675-1718), toneelspeelster. Susanna Maria van der Duyn trouwde op 18-12-1720 in Zwolle met Cornelis Troost (1696-1750), toneelspeler en schilder. Uit dit huwelijk werden 7 dochters en 1 zoon geboren.
De afkomst van Susanna Maria van der Duyn was lange tijd een raadsel. Tijdens een onderzoek naar de schilder Cornelis Troost ontdekte G. Ploos van Amstel haar bij toeval in het doopboek van de rooms-katholieke karmelietenkerk in Den Haag. Als onwettig kind stond ze daar op een van de achterste pagina’s ingeschreven. Volgens de Franse tekst werd Susanne Marie, dochter van Nicolas van der Dune, Seigneur de Reyswyk, en van mejuffrouw Anne Marie Rigau (Rigo) op 1 april 1698 gedoopt. Van Rijswijk was sinds 1684 gehuwd met Jacoba van Dam, vrouwe van Cabouw. Maria was tien jaar oud toen haar moeder in 1709 trouwde met de schilder-toneelspeler Louis Chalon (1687?-1741). Opgevoed in het gezin Chalon-Rigo noemde Maria zich ook wel Maria Chalon.
In 1717 werd Maria van der Duyn tegelijk met haar latere man Cornelis Troost aangenomen bij de Amsterdamse Schouwburg tegen één gulden per spel, waarbij ze ook voor haar eigen kleding moest zorgen. Als ‘Mietje Zalon, een nieuwertje’ trad ze in de zomer van dat jaar op in Utrecht samen met Troost en ‘het uitgelezenste volk’ van de Amsterdamse Schouwburg. In de zomer – als het theater gesloten was – vormden de spelers van de Schouwburg dikwijls een tijdelijk reisgezelschap dat met toneelvoorstellingen de landelijke kermissen afreisde.
Na de dood van haar moeder in 1718 ging Maria mee met haar stiefvader, die de leiding had van een reizend toneelgezelschap. Ze trouwde in 1720 in Zwolle met Cornelis Troost, die later een van de bekendste schilders van zijn tijd zou worden. Hij maakte decorstukken voor de Amsterdamse Schouwburg en schilderde ook tal van scènes uit populaire toneelstukken, zoals De bruiloft van Kloris en Roosje. Tot 1724 speelden Maria en Cornelis bij de Schouwburg. In dat jaar zeiden beiden het toneel vaarwel. Zij omdat het zich uitbreidende gezin veel aandacht eiste en hij vanwege zijn bezigheden als portretschilder. Op 27 februari 1726 werden Maria van der Duyn en Cornelis Troost lidmaat bij de remonstrantse gemeente. Kennelijk bleef Maria nog wel andere dingen doen voor de Schouwburg, want in 1743 ontving ze vierhonderd gulden voor een geborduurd kledingstuk (Niemeijer, 6). Van al hun kinderen zou alleen Sara bekendheid verwerven, als schilderes. Susanna Maria van der Duyn overleefde haar man dertig jaar. Zij overleed in 1780.
Naslagwerken
Coffeng; NNBW; Thieme.
Literatuur
- S.A.C. Dudok van Heel, ‘De affaire van “Beslikte Swaantje” of De Toneelverwanten van Cornelis Troost’, Jaarboek Amstelodamum 65 (1973) 84-109.
- G. Ploos van Amstel, ‘Cornelis Troost en zijn vrouw Susanna Maria van der Duyn’, Maandblad Amstelodamum 66 (1979) 64-65.
- J.W. Niemeijer, Cornelis Troost 1696-1750 (Assen 1973) [Bijlage 2:’Troost’s verwantschap met andere kunstenaars’].
Auteur: Malou Nozeman
Biografienummer in 1001 Vrouwen: 451
laatst gewijzigd: 13/01/2014
De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.