© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Fernie Maas, Huygens, Susanna, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/SusannaHuygens [13/01/2014]
HUYGENS, Susanna (geb. Den Haag 13-3-1637 – gest. Den Haag 24-8-1725), enige dochter uit het beroemde gezin Huygens. Dochter van Constantijn Huygens (1596-1687), secretaris van stadhouders Frederik Hendrik, Willem II en Willem III, en Suzanna van Baerle (1599-1637). Susanna Huygens trouwde op 20-4-1660 in Den Haag met Philips Doublet (1633-1701), heer van Mogershill, thesaurier-generaal van de Unie. Uit dit huwelijk werden 6 kinderen geboren, van wie er 3 de volwassen leeftijd bereikten.
Susanna Huygens, in huiselijke kring vaak Zus genoemd, was een paar maanden oud toen haar moeder stierf. Met haar vier oudere broers groeide ze op in Den Haag, waar de kinderen werden opgevoed door Catharina Zuerius, een ongetrouwde nicht van vaderskant. In ’t Leven mijner dochter (1637-1647) beschreef Huygens Susanna’s jeugd in het Huygenshuis op het Plein in Den Haag en op het buitenverblijf Hofwijck in Voorburg. De jongens kregen onder andere les in wiskunde, Latijn en Grieks. Susanna’s opvoeding was gericht op haar latere rol als echtgenote, moeder en huisvrouw. Ook voor haar werd de wenselijkheid van intellectuele vorming erkend. Zo stelde haar vader dat ze best een ‘Schurmann’ zou kunnen worden, refererend aan zijn geleerde vriendin Anna Maria van Schurman (’t Leven mijner dochter, c. 191).
Het vertrek van Susanna’s broers Christiaan en Lodewijk naar Parijs in 1655 betekende het begin van een uitvoerige correspondentie, vooral met Christiaan. Vaak sprak Susanna hem vermanend toe over zijn financiële situatie als hij kleding of stoffen uit Nederland bestelde en zij de leveranciers moest betalen. Overigens bestelde zij bij Christiaan weer stoffen uit Parijs, waardoor een ware ruilhandel ontstond. Ook met oudste broer Constantijn had Susanna regelmatig contact. Zo schreef hij in 1661 een gedichtje voor haar waarin hij herinneringen ophaalde aan hun jeugd op Hofwijck.
Susanna was de eerste van de kinderen Huygens die trouwde. Op 20 april 1660 trad zij in het huwelijk met Philips Doublet, zoon van haar tante Geertruid Huygens. In de overdadige bruiloft, uitvoerig gedocumenteerd door Susanna’s vader, was een duidelijke invloed van de Franse cultuur van dat moment te zien. Huygens beschreef de dag – in zijn ogen belachelijk overdadig maar tegelijk statusbevestigend – onder andere in een brief aan de hertogin van Lotharingen. Na haar trouwen trok Susanna in bij haar schoonfamilie op het buitenverblijf Clingendael in Wassenaar. In brieven aan Christiaan uitte ze haar wens om te reizen, een wens die vanwege haar schoonmoeder blijkbaar niet zomaar vervuld kon worden. Na een reisje naar Antwerpen, aldus Susanna, was schoonmoeder Geertruid ‘zo blij met onze terugkeer alsof we een reis naar Indië hadden gemaakt, zo klaagde ze over haar alleen-zijn’ (gecit. Keesing 1987, 153).
In 1661 werd dochter Geertruid, eerste van zes kinderen, geboren. Zij overleed op jonge leeftijd. Ook het tweede en vierde kind van het echtpaar Doublet-Huygens stierven jong. Huygens verzorgde de grafschriften voor zijn kleinkinderen. Als troost schreef hij aan Susanna toen zij voor de derde keer een kind verloor: ‘God haalt uw kinderen zo dicht als hij ze u zendt: / Dit ’s nu de derde reis; werd gij ’t nog niet gewend?’(1672, gedicht 048). Susanna overleefde haar drie oudere broers en haar man en stierf in 1725 als zeer vermogende vrouw.
Reputatie
Susanna Huygens is bekend geworden door de woorden die haar vader aan haar heeft gewijd, en door haar correspondentie met haar broer Christiaan. De houten pop waarmee ze in haar jeugd speelde, is bewaard gebleven en tegenwoordig te bezichtigen in Huygensmuseum Hofwijck te Voorburg. Susanna’s leven laat zien hoe de gegoede burgerij in de zeventiende eeuw via huwelijkspolitiek het familiebezit wist te handhaven. Ze trouwde met een neef, en haar dochter Philippina trouwde met Constantijn, zoon van haar broer Lodewijk.
Elisabeth Keesing beschreef Susanna als het lievelingetje van haar vader, want ‘alleen Zus bleef de degelijkheid in persoon, net zo overtuigd protestant als Huygens zelf, en ze schonk hem alles wat hij van een dochter kon hopen’ (Keesing 1987, 151).
Archivalia
Koninklijke Bibliotheek, Den Haag: gedicht uit 1661 van Constantijn Huygens jr. voor Susanna Doublet-Huygens, 133 B 10.
Literatuur
- Oeuvres complètes de Christiaan Huygens. Correspondance, 10 delen (Den Haag 1888).
- De gedichten van Constantijn Huygens naar zijn handschrift uitgegeven, deel 8, J.A. Worp ed. (Groningen 1898).
- De briefwisseling van Constantijn Huygens 1608-1687, 6 delen, J.A. Worp ed. (Den Haag 1911-1917).
- S. Kalff, ‘Susanna Huygens’, De Tijdspiegel 66 (1909) 187-197.
- A. Burkij-Bartelink, Antiek speelgoed (Bussum 1966) 61-63.
- E.E. Keesing, Constantijn en Christiaan (Amsterdam 1983).
- Constantijn Huygens, 't Leven mijner dochter, in: A. Eyffinger red., Huygens herdacht (Den Haag 1987) 115-121, 148.
- E.E. Keesing, Het volk met lange rokken. Vrouwen rondom Constantijn Huygens (Amsterdam 1987).
- P.J.A.N. Rietbergen, ‘Den Haag, 20 april 1660: de bruiloft van Susanna Huygens’, De Zeventiende Eeuw 3 (1987) 181-189.
- E.E. Keesing, ‘De kinderen onderling: een hechte familietrouw’, in: V. Freijser red., Soeticheydt des buyten-levens. Leven en leren op Hofwijck (Delft 1988) 65-82.
- A.M.Th. Leerintveld, ‘Ter goeder memorie van mynen naem. De nalatenschap van Constantijn Huygens’, in: V. Freijser red., Soeticheydt des buyten-levens. Leven en leren op Hofwijck (Delft 1988) 97-115.
- Constantijn Huygens, Mijn leven verteld aan mijn kinderen, 2 delen, Frans R.E. Blom ed. (Amsterdam 2003).
- L. Reedijk-Boersma, ‘Het veelzijdige leven van Susanna Huygens: mijmeringen bij een houten pop’, Historisch Nieuwsblad 10 (2004) 24-25.
Illustratie
- Portret door Caspar Netscher, 1669 (Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie, Den Haag).
- Pop van Susanna Huygens, ca. 1664 (Huygensmuseum Hofwijck, Voorburg).
Auteur: Fernie Maas
laatst gewijzigd: 13/01/2014
De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.