Pieters Westra, Trijntje (1783-1861)

© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Anne-Marie Mreijen, Pieters Westra, Trijntje, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/TrijntjePieters [09/02/2016] 

WESTRA, Trijntje Pieters, ook bekend als Trijntje Pieters van Poppingawier (geb. Gauw, Friesland 7-12-1783 – gest. Rauwerderhem, Friesland 3-9-1861), winnares van de eerste schaatswedstrijd voor vrouwen. Dochter van Pieter Reinders Westra en Maike Pieters. Trijntje Westra trouwde op 23-3-1806 in Terzool met Ysebrand Tomes Boersma (1781-1826), boer. Uit dit huwelijk werden ten minste 2 zoons en 1 dochter geboren.

Trijntje Pieters Westra was een boerendochter uit het Friese Gauw, een dorp in de buurt van Sneek. Zij dankt haar bekendheid aan het feit dat zij op twintigjarige leeftijd de eerste officiële schaatswedstrijd voor vrouwen won die in Nederland werd georganiseerd. Deze ‘Luisterrijke Vrouwen Schaatsen Rijdpartij’, zoals vastgelegd op een gravure van J.E. Marcus (zie illustratie), vond plaats op 1 en 2 februari 1805 op de Stadsgracht in Leeuwarden. De belangstelling was groot: er hadden zich 130 rijdsters ingeschreven en er waren tien- à twaalfduizend toeschouwers op het schouwspel afgekomen, wat ‘een allerheerlijkste vertoning opleverde’ (Van Buttingha Wichers, 176). Er werd een afvalsysteem gehanteerd: steeds twee schaatsters moesten het tegen elkaar opnemen op de baan van 38 koningsroeden (ongeveer 140 meter), waar – zo wordt vermeld – een vrouw met zijwind dertien seconden over deed. Toen de duisternis inviel, was de strijd nog niet gestreden, en daarom moest de wedstrijd de volgende dag worden voortgezet. Dit betekende dat de meeste vrouwen op de schaats naar huis reden en de volgende ochtend in de vroegte terugkwamen naar Leeuwarden, ook al woonden zij ver weg.

De finale werd gereden door de twintigjarige Trijntje Pieters Westra en de zestienjarige Janke Wybes van Damwoude. Trijntje kwam als eerste over de finish en won een gouden oorijzer ter waarde van 105 gulden. Janke Wybes won een streng gitten koralen met een gouden slotje ter waarde van 31 gulden. De ereprijzen werden tijdens een plechtige bijeenkomst in aanwezigheid van talloze notabelen uitgereikt in de grote zaal van De Doelen.

Het is niet bekend of Trijntje Westra hierna nog veel wedstrijden heeft gereden. Zij trouwde in 1806 met Ysebrand Tomes uit Terzool, die zich volgens de akten van naamsaanneming van 1811 Boersma noemde. Op dat moment had het echtpaar drie kinderen. Trijntje Westra stierf op 78-jarige leeftijd in Rauwerderhem.

Archivalia

Tresoar, Leeuwarden: DTBL, inv. nrs. 583, 872.

Literatuur

• Leeuwarder Courant, 6-2-1805.
• S.H. Hylkema, Nederlandsch handboek voor ijssport (Amsterdam 1887).
• J. van Buttingha Wichers, Schaatsenrijden (Den Haag 1888).
• H.J. Looman, Op glad ijs. Over schaatsen en schaatsenrijders (Amsterdam 1948).
• D.M. van der Woude, Vrouwen in de Hardrijdersbaan (Assen 1948).
• Nine van Schuppen, ‘Van vrouwenvermaak tot damesrekreatie. Een overzicht van de Nederlandse ontwikkeling van sportbeoefening in de negentiende eeuw’, Jaarboek voor Vrouwengeschiedenis 1 (1980) 12-45, aldaar 12-17.

Illustratie

Gravure naar A. van der Poort door J.E. Marcus van de eerste schaatswedstrijd voor vrouwen op 1 en 2 februai 1805 (Atlas van Stolk, Rotterdam).

Anne-Marie Mreijen (met dank aan Martha Kist).

Biografienummer in 1001 Vrouwen: 630

laatst gewijzigd: 09/02/2016

De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.