© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Crimpen, Bartha Maria van, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/VanderMeer [13/01/2014]
CRIMPEN, Bartha Maria van, vooral bekend als burgeres van der Meer (ged. Schiedam 11-8-1754 – gest. Haarlem 1-6-1818), figureerde als ‘Vrijheid’ bij de opening
van de eerste Nationale Vergadering. Dochter van Adrianus van Crimpen (1715-1799) en Maria Clasina van Doorschot (gest. 1775). Bartha van Crimpen trouwde (1) in 1775 in Schiedam (ondertrouw 14-12-1775) met Ary van der Meer (1753-1805), drossaard; (2) in 1805 in Den Haag (ondertrouw 8-12-1805) met Jacob van Oosterom. Over kinderen uit deze huwelijken is niets bekend.
Bartha van Crimpen en haar man Ary van der Meer waren overtuigde patriotten. Zo was Bartha donatrice van het patriottisch wapengenootschap ‘Voor ’t Vaderland’ in Den Haag. In 1787 werd het echtpaar slachtoffer van orangistische wraakacties naar aanleiding van de aanhouding van prinses Wilhelmina van Pruisen bij Goejanverwellesluis. Hun huis aan het Spui was een van de vele die in Den Haag werden geplunderd. Talloze patriotten sloegen op de vlucht, ook Bartha van Crimpen en Ary van der Meer. Na een verblijf in het patriotten-toevluchtsoord Sint Omaars (Saint Omer, Frankrijk) kwamen ze in Duinkerken terecht. Van Crimpen was een van de vierduizend vluchtelingen die een uitkering van de Franse regering ontvingen. In 1795 keerde zij met haar man terug naar Den Haag. Op 3 maart 1796 viel Bartha van Crimpen de eer te beurt om ‘Vrijheid’ te mogen personifiëren in de feestelijke optocht bij de opening van de Nationale Vergadering van de Bataafse Republiek. Zij is bij die gelegenheid de geschiedenis in gegaan als ‘Burgeres van der Meer’.
Bartha van Crimpens verschijning als ‘Vrijheid’ is gewoonlijk beschouwd als het optreden van een willekeurige vrouw, te interpreteren als teken van het begin van vrouwenemancipatie of puur als symbool: abstracte begrippen worden iconografisch nu eenmaal door vrouwen verbeeld. Everard maakt in ‘Vrouwen voor ’t vaderland’ aannemelijk dat Van Crimpen deze rol in de optocht toebedeeld kreeg als patriotse en als slachtoffer van orangistisch geweld. Andere ‘figuranten’ in de optocht hadden een vergelijkbare politieke achtergrond. Zij waren daarom als personen de vertegenwoordigers bij uitstek van de nieuwe, Bataafse vrijheid.
Bartha van Crimpen is na de optocht politiek nooit meer in het openbaar getreden. Het is mogelijk dat zij nog wel contacten heeft gehad met mede-patriotten Betje Wolff en Aagje Deken. Die hadden namelijk na hún terugkeer uit Frankrijk tijdelijk onderdak gevonden bij haar broer Adrianus (1756-1802). Of die contacten ook politiek getint waren, is onbekend.
Literatuur
Myriam Everard, ‘Vrouwen voor ’t vaderland: burgeres Van der Meer en de Bataafse politiek’, Holland 31 (1999) 272-281.
Illustratie
De optocht bij de nieuw geplante vrijheidsboom op het Buitenhof in Den Haag op 3 maart 1796. In het midden (rechts van de vrijheidsboom) burgeres van der Meer, als 'Vrijheid' gezeten op een kar. Gravure door J.C. Bendorp, 1797 (Atlas Van Stolk, Rotterdam).
Redactie
Biografienummer in 1001 Vrouwen: 568
laatst gewijzigd: 13/01/2014
De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.