© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Margreet van der Hut, Verelst, Maria, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/Verelst [13/01/2014]
VERELST, Maria (geb. Wenen 1680 – gest. Londen 1744), schilderes. Dochter van Herman Verelst (1641/2-1702), schilder, en Cicilia Fene. Van Maria Verelst is geen huwelijk bekend.
Maria Verelst kwam uit een familie van schilders. Zij was een kleindochter van Pieter Verelst, de dochter van Herman Verelst, een nicht van Simon Pietersz. Verelst, de zuster van Cornelius Verelst (1667-1728) en de tante van Willem Verelst. Haar vader was afkomstig uit Dordrecht of Den Haag. In 1667 trouwde hij in Venetië met de Italiaanse Cicilia Fene. Maria werd geboren in Wenen, maar in 1683 verhuisde het gezin naar Londen, waar Maria haar hele leven zou blijven wonen.
Maria Verelst geldt als een leerling van haar vader en van haar oom Simon, een portretschilder die de gunst van koning Charles II genoot. Zij trad in zijn spoor en maakte zowel miniatuurportretjes op koper als levensgrote portretten. Haar eerste gedateerde portretten zijn uit de jaren 1720. Verelsts clièntele was vooral de Schotse adel en menig portret, door haar geschilderd, is nog te vinden in (Schotse) kastelen. In de catalogus van de verzameling van de hertog van Portland staan zeventien portretminiaturen op koper en zes grote portretten op haar naam. De laatste lijken voornamelijk kopieën te zijn van portretten van personen die allang overleden waren toen Maria Verelst ze schilderde, bijvoorbeeld van John Holles, 1st Earl of Clare (gest. 1637) en William Wentworth, 2nd Earl of Stafford.
Ongetwijfeld heeft Maria Verelst zich aangepast aan de stijl die haar cliëntèle waardeerde. Zo portretteerde zij adellijke dames in informele kledij tegen een achtergrond van een landschap met soms arcadische accenten. Haar conventionele portretten zijn wel bekritiseerd voor de wat primitieve plooival van de kleding. Ook lijken haar portretten nogal op elkaar in compositie en stijl. Verelst schijnt ook enkele historiestukken te hebben geschilderd. Werken van haar hand komen nog regelmatig op de veiling.
Maria Verelst was niet alleen een getalenteerde kunstenares, maar blonk ook uit in talenkennis en muziek. Er gaat een verhaal dat zij in een Londens theater de aandacht trok van enkele Duitse heren. Toen deze heren het hoorbaar over haar uiterlijk hadden, liet Maria hen weten dat ze hun gesprek ongepast vond. Ze excuseerden zich en gingen in het Italiaans verder. Zij corrigeerde hen opnieuw, in het Italiaans. De heren probeerden het nog in het Latijn, maar weer tikte zij hen op de vingers. Volgens Weijerman zou ze toen gezegd hebben: ‘waarom zouden de heren meer bevoorrecht zijn om de Latijnse taal te bezitten als de vrouwen? En is het niet genoeg om onze sekse buiten alle publieke digniteiten te hebben uitgesloten, zonder die nog daarenboven buiten de taalkunde te willen sluiten?’ (Weyerman 3, 254) Toen de heren vervolgens vroegen wie zij eigenlijk was, vertelde ze hun dat ze schilderes was. De volgende dag bezochten zij haar atelier met geschenken en lieten zich door haar portretteren, tegen betaling.
Maria Verelst woonde bijna haar hele leven in Londen, waar zij op 64-jarige leeftijd stierf.
Naslagwerken
Van der Aa; Balkema; Delvenne; Descamps; Immerzeel; Piron; Weyerman.
Literatuur
- J.B. Descamps, La vie des peintres flamands, allemands et hollandais 4 (Parijs 1763) 222-224.
- Charles Fairfax Murray, Catalogue of the pictures belonging to his grace the Duke of Portland, K.G. at Welbeck Abbey, and in London (Londen 1894) nrs. 312, 314, 402, 420, 448, 458.
- B. Stewart en M. Cutten, The dictionary of portrait painters in Britain up to 1920 (Woodbridge 1997).
- E. Buijsen e.a., Haagse schilders in de Gouden Eeuw (Den Haag 1998) 355.
Werk
Werk van Maria Verelst bevindt zich o.m. in de National Gallery of Art (Washington D.C.), het Germanisches Nationalmuseum (Neurenberg) en privéverzamelingen.
Illustratie
Portret van Carolina Lowndes, door Maria Verelst, ongedateerd (privéverzameling, Engeland). Uit: Elck zijn waerom.
Auteur: Margreet van der Hut
laatst gewijzigd: 13/01/2014
De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.