© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Vera Weterings, Went, Louisa Constantia Julia Eduarda, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/Went [09/07/2017]
WENT, Louisa Constantia Julia Eduarda (geb. Amsterdam 1-9-1865 – gest. Amsterdam 29-10-1951),
woningopzichteres en directrice N.V. Bouwonderneming Jordaan. Dochter van
Johannes Went (1811-1881), makelaar, en Johanna Emilie Rosalie Adolphine
Süsewind (1834-1917), gouvernante. Louise Went trouwde op 2-1-1901 in Amsterdam
met Jan Ernst van der Pek
(1865-1919), architect. Dit huwelijk bleef kinderloos. 
Louise Went werd geboren aan de Herengracht in Amsterdam als oudste dochter in een sober levend gezin met vijf kinderen. In haar jeugd maakte ze veel muziek. Bij de opening van het Amsterdamse Concertgebouw in 1888 zong ze mee in het koor van Willem Kes. Na de Middelbare Meisjes School (mms) ging Louise drie jaar naar de Amsterdamse huishoudschool, waar ze haar akte Lager Onderwijs behaalde. Went heeft echter nooit voor de klas gestaan. Wel gaf ze gratis lessen aan de bewoners van de Jordaan, de vrouwen onder hen waren vaak analfabeet. Ondertussen volgde ze bij professor W. Treub aan de Universiteit van Amsterdam colleges over maatschappelijke vraagstukken.
Went kwam uit een religieus gezin: ze werd waals-hervormd gedoopt. Zelf trad ze ook toe tot de Eglise Wallonne, maar later heeft zij zich van de kerk losgemaakt. Ze voelde zich meer aangetrokken tot het socialisme, daartoe geïnspireerd door sociaal-liberaal feministe Hélène Mercier, grondlegster van het maatschappelijk werk. Met name haar artikelen over het woningvraagstuk in het Sociale Weekblad spraken Went aan. Ze leerde Mercier persoonlijk kennen en belandde via haar in verschillende commissies die zich met het woningvraagstuk bezighielden, zoals de Gezondheidscommissie van Amsterdam die de bevoegdheid had om woningen af te keuren: jarenlang was ze het enige vrouwelijke lid van deze commissie.
Woningopzichteres
In 1896 was Louise Went een van de oprichters van de voorbereidende commissie van Bouwonderneming Jordaan. Die commissie onderzocht of het bouwen van arbeiderswoningen zonder overheidssteun mogelijk was. Went zocht dit uit voor een terrein tussen de Lindengracht en de Goudsbloemstraat. In datzelfde jaar vertrok ze naar Engeland om haar licht op te steken bij Octavia Hill, ’s werelds eerste woningopzichteres. Toch verschilden zij van mening over de aanpak: Hill gaf de voorkeur aan het opknappen van krotten, Went koos voor nieuwbouw.
Terug in Nederland vroeg Went de architect Jan Ernst van der Pek woningen te ontwerpen voor het inmiddels braakliggende terrein aan de Lindengracht. Als directrice van de N.V. Bouwonderneming Jordaan – een positie die ze tot haar dood zou bekleden – bleef ze betrokken bij de nieuwe woningen. Ook werd ze er woningopzichteres: ze haalde wekelijks de huur op, hield toezicht op de bewoners en zag toe op handhaving van het huurreglement.
In 1899 richtte Louise Went samen met sociaal werkster Maria Muller-Lulofs de School voor Maatschappelijk Werk op: de eerste opleiding in zijn soort ter wereld. Tot 1945 zou Went als presidente bij de school betrokken blijven. Ze was intussen contact blijven houden met Van der Pek, met wie ze op 2 januari 1901 trouwde. Doordeweeks waren beiden druk bezig met hun werk en sociale commissies, de weekends en de zomermaanden brachten ze door in Van der Peks zomerhuis Wüstelaan in Santpoort. Went werkte veel samen met haar man: in 1906 was het echtpaar betrokken bij de oprichting van de Vereniging Amsterdams Bouwfonds (VAB), een woningcorporatie met een complex ‘kazernewoningen’ in de Polanenstraat. Tot aan haar dood heeft Went in het bestuur van dit fonds gezeten. Ook werkte het echtpaar samen aan het op 5 september 1918 geopende Amsterdams Tehuis Voor Arbeiders (ATVA) aan de Marnixstraat. Beide complexen werden gebouwd door Van der Pek en beheerd door Went. Na Van der Peks dood in 1919 richtte ze zich vooral op haar werkzaamheden voor de VAB.
Toen in 1934 de Gezondheidscommissie werd opgeheven, ontving Louise Went de zilveren medaille van de stad Amsterdam. Twee jaar later, bij het veertigjarig jubileum van Bouwonderneming Jordaan, nam Went – inmiddels 71 jaar oud – afscheid als woningopzichteres. Tijdens de Tweede Wereldoorlog financierde ze met haar Louise Went fonds voedselpakketten voor mensen in concentratiekampen. In 1946 maakte André Schaller ter ere van haar tachtigjarige verjaardag een beeldje van haar. Bij het in datzelfde jaar gevierde vijftigjarig jubileum van Bouwonderneming Jordaan lieten de bewoners een plaquette maken: ‘Gedenksteen uit waardering voor mevrouw L. van der Pek-Went. Van de bewoners Bouwonderneming Jordaan. 1896 – 26 september 1946.’
In haar laatste levensjaren kreeg Went last van doofheid, maar haar geest bleef helder. Op 29 oktober 1951 overleed Louise Went. Ze werd begraven op Zorgvlied te Amsterdam. Het graf werd op 10 januari 2011 geruimd.
Reputatie
Louise Went was Nederlands eerste woningopzichteres. Als medeoprichtster van Bouwonderneming Jordaan heeft ze zich als een van de eersten beziggehouden met de sociale woningbouw van Nederland. Wents opvolgster Wilhelmina Blomberg zegt over haar: ‘Ze heeft haar leven in dienst gesteld van het menselijke aspect van de volkshuisvesting’.Ter nagedachtenis aan Louise Went liet de Vereniging Amsterdams Bouwfonds samen met de Soroptimistenclub Amsterdam – een wereldwijde service- en belangenorganisatie van en voor vrouwen waar Went lid van is geweest – in 1964 door architecte Margaret Staal-Kropholler het Louise Wenthuis bouwen, een flatgebouw voor alleenstaande vrouwen aan het Prins Bernhardplein. In Amsterdam en Leiden zijn straten naar Louise Went vernoemd.
Archivalia
- Centraal Bureau voor Genealogie, Den Haag: familieadvertenties Went, Süsewind.
- Nederlands Architectuurinstituut, Rotterdam: project 24130 (flatgebouw Louise Wenthuis).
- Stadsarchief Amsterdam: toegang 814 (Archief Bouwonderneming Jordaan N.V.).
Literatuur
- Wilhelmina C. Blomberg, Louise van der Pek-Went, pionierster volkshuisvesting, mede oprichtster Vereniging Amsterdams Bouwfonds (Amsterdam 1966).
- I.H.van Eeghen, ´Vereniging Amsterdams Bouwfonds 1906-1966. Louise van der Pek-Went, pionierster volkshuisvesting, mede oprichtster Vereniging Amsterdams Bouwfonds’, Maandblad Amstelodamum 53 (1966) 239-240.
- Ali de Regt, ‘Woningopzichteressen: een mislukt professionaliseringsproces’, Amsterdams Sociologisch Tijdschrift 6 (1979) 418-448.
- Wilhelmina C. Blomberg, Aan de bakermat van de Amsterdamse volkshuisvesting, Louise Went (1865-1951) (Amsterdam 1991).
- Wil Swart, ‘Louise Went. Woningopzichteres in de Jordaan’, Vrouw & Gezondheidszorg 1 (1991) 19-21.
Auteur: Vera Weterings
Biografienummer in 1001 Vrouwen: 810
laatst gewijzigd: 09/07/2017
De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.