© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Witte, Johanna Henriette Adriana de, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/WitteJohanna [13/01/2014]
WITTE, Johanna Henriette Adriana de (ged. Oss 14-10-1792 – gest. Arnhem 13-7-1858), schrijfster van een pamflet. Dochter van Jacob Eduard de Witte (1763-1853), militair en schrijver, en Maria van Zuylekom (1759-1831), schrijfster. Johanna Henriette Adriana de Witte trouwde op 19-2-1817 in Den Haag met Jan Herman ten Kate (1789-1860), commies. Uit dit huwelijk werden 3 zoons en 1 dochter geboren.
Johanna Henriette Adriana de Witte was het derde kind en de tweede dochter in het gezin van Jacob Eduard de Witte en van Maria van Zuylekom. Haar vader had, op beschuldiging van landverraad, van 1784 tot 1790 in de Haagse Gevangenpoort gezeten, waar hij haar moeder had leren kennen. Johanna’s broer was geboren terwijl hun vader nog gevangen zat (De Vries, 48). De ouders trouwden in 1790. Daarna leidde het gezin een zwervend bestaan en leefde van de pen van beide ouders. Zo is onbekend waar Johanna de Witte is geboren, maar zeker is dat ze op 14 oktober 1792 in Oss gereformeerd werd gedoopt. In 1795 voegde De Witte ‘Van Haemstede’ toe aan zijn naam, overgenomen door alle leden van de familie. In 1807 woonde het gezin zonder de vader ‘in stilte’ in Alkmaar.
In 1814 publiceerde Johanna Henriette Adriana de Witte van Haemstede een pamflet in dichtvorm: een lierzang op de schutterijen van Nederland en hun strijd tegen de Franse ‘rovers’. Zij refereert erin aan haar oudste broer, die ‘naar het veld werd gevoerd’, en haar zuster die ‘verkwijnt door smarte;/ Die monsters scheurden van haar harte,/ Haar’ jonge, ted’re echtgenoot’. Voor zover bekend was dit haar enige publicatie, door Frederiks en Van den Branden ten onrechte toegeschreven aan haar zuster Johanna Maria Angnita.
Johanna de Witte van Haemstede trouwde op 19 februari 1817 in Den Haag met de uit Amsterdam afkomstige Jan Herman ten Kate, hoofdcommies bij het ministerie van marine. In Den Haag werden ook hun kinderen geboren. Johanna de Witte werd vooral bekend als de moeder van begaafde zonen: Jan Jacob Lodewijk (1819-1889), dichter en letterkundige, en Herman (1821-1891) en Mari (1831-1910), beiden schilder. Zij stierf op 13 juli 1858 in Arnhem, 65 jaar oud.
Naslagwerken
Basse; Frederiks/Van den Branden.
Archivalia
- Brabants Historisch Informatie Centrum, Den Bosch: DTB Oss en Heesch, N.G. Doopboek 1760-1810, d.d. 14-10-1792.
- Centraal Bureau voor Genealogie, Den Haag: familieadvertenties Ten Kate en De Witte van Haemstede.
- Gelders Archief, Arnhem: BS, Overlijden, toegang 0207, inv. nr. 392, akte nr. 370 [J.H.A. de Witte]; inv. nr. 393, akte nr. 155 [J.H. ten Kate].
- Stadsarchief Amsterdam: DTB, Dopen 113, p. 57 [J.H. ten Kate].
- Haags Gemeentearchief: BS, Trouwen, 19-2-1817, nr. 19A [J.H. ten Kate en J.H.A. de Witte van Haemstede].
Publicaties
- Lierzang of Aanmoediging tot vaderlandsliefde en dapperheid. Toegewijd aan de schutterijen in Nederland (Haarlem 1814) [Knuttel Pflt. 23826].
Literatuur
- Jacob Eduard de Witte, Fragmenten uit de roman van mijn leeven (1763-1790), Grietje Drewes en Hans Groot ed. (Hilversum 1993) 32.
- Marleen de Vries, ‘Over gekooide liefde, seks en literatuur’, in: Anna de Haas red., Achter slot en grendel. Schrijvers in Nederlandse gevangenschap 1700-1800 (Zutphen 2002) 43-52.
Redactie
laatst gewijzigd: 13/01/2014
De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.